Ολόκληρο το κείμενο της ερώτησης:
Τα σοβαρά προβλήματα του ισχύοντος νομικού και θεσμικού πλαισίου, σε ό,τι αφορά στην χορήγηση διεθνούς προστασίας σε αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες και μετανάστες στην Ελλάδα, έρχεται να αναδείξει σχετική επιστολή δικηγόρων προς το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, η οποία έχει κοινοποιηθεί αρμοδίως στην Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, στο Συνήγορο του Πολίτη, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες καθώς και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αφορμή για την επιστολή των νομικών στάθηκε η πρόσφατη Υπουργική Απόφαση “Σύσταση και συγκρότηση Επιτροπών Προσφυγών του Π.Δ. 114/2010 (Α΄195)” (ΦΕΚ 208 ΥΟΔΔ/13.5.2013), καθώς και οι συμβάσεις τις οποίες κλήθηκαν να υπογράψουν τόσο τα μέλη που θα απαρτίζουν τις εν λόγω Επιτροπές, όσο και τις Επιτροπές της Αρχής Προσφυγών, των οποίων η σύσταση προβλέπεται εκ του άρθρου 3 του Ν.3097/2011.
Βάσει και της γνωμοδότησης του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, όσο και άλλων Δικηγορικών Συλλόγων ανά την επικράτεια, οι συμβάσεις που προτάθηκαν στα μέλη των Επιτροπών του ΠΔ 114/2010 και της Αρχής Προσφυγών, αντίκεινται στις στοιχειώδεις προδιαγραφές δεοντολογικής ανεξαρτησίας των μελών, που παραβιάζουν το διεθνές, ενωσιακό και εθνικό δίκαιο.
Ενδεικτικά : α) οι νομικοί- μέλη καλούνται να εργαστούν υπό το νέο πλαίσιο, υποκείμενοι σε διευθυντικό δικαίωμα ή/και στον έλεγχο της Ελληνικής Αστυνομίας, β) βάσει της νέας στρατηγικής, οι νομικοί-μέλη θα κληθούν, χωρίς δικαίωμα ένστασης, υπό το ως άνω πλαίσιο, να μετέχουν σε συνεδριάσεις σε χώρους κράτησης (άρθρο 1 παρ. 2 της προαναφερθείσας υπ’ αριθ. 5401/3−331200 Υ.Α. – “Οι Επιτροπές δύνανται να συνεδριάζουν και σε χώρους κράτησης αλλοδαπών”), και υπό συνθήκες που έχουν χαρακτηριστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ότι συνιστούν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, όπου οι κρατούμενοι δεν λαμβάνουν ενημέρωση επί των διαδικασιών, δεν έχουν νομική συνδρομή και στην ουσία δεν μπορούν να ασκήσουν τα μέσα υποστήριξης των αιτημάτων τους.
Το πρόβλημα δεν προέκυψε τώρα, αλλά εντείνεται όσο η χώρα μας συνεχίζει να αναθέτει την αρμοδιότητα της παροχής ασύλου στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Δημόσια Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, καθώς και στην Ελληνική Αστυνομία.
Τα όσα διαμείβονται ακόμη και σήμερα και επισημαίνονται στην επιστολή των νομικών δεν έχουν ιδιαίτερα μεγάλη διαφορά από όσα στηλιτεύονταν τόσο στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (Μάρτιος 2010), με τίτλο «Η παγίδα Δουβλίνο ΙΙ – Επιστροφές αιτούντων άσυλο προς την Ελλάδα», όσο και σε σειρά εκθέσεων που καταγγέλουν τις συστηματικές παραβιάσεις σχετικά με τη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρουμε: ΥΠΑΤΗ ΑΡΜΟΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΟΗΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ: «Η κατάσταση ασύλου στην Ελλάδα, περιλαμβανομένων και των μεταφερόμενων βάσει του Κανονισμού “Δουβλίνο ΙΙ”» 31 Ιανουαρίου 2011, «Η κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα, Παρατηρήσεις και προτάσεις» 16 Ιουνίου 2011. ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ: Δημόσια Δήλωση «Ένας χρόνος από την υπόθεση M.S.S.- Η Ελλάδα συνεχίζει να παραβιάζειτα ανθρώπινα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο» 26 Ιανουαρίου 2012. ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΝΟΜΙΚΩΝ (ICJ) ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ (ECRE) «Κοινή αναφορά προς την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στην υπόθεση Μ.S.S. κατά Βελγίου και Ελλάδας» Μάιος 2012. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΘΕΛΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (FRA): «Αντιμέτωποι με κατάσταση έκτακτης ανάγκης όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα: Η κατάσταση των ατόμων που περνούν τα ελληνικά χερσαία σύνορα με παράτυπο τρόπο» Αυστρία 2011. ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ «Συμπεράσματα της επίσκεψης που πραγματοποιήθηκε από την ΕΕΔΑ και του ΣτΠ στους χώρους κράτησης μεταναστών στην περιοχή του Έβρου» Αθήνα, 30 Ιουνίου 2011.
Επιπροσθέτως, στη Σύσταση (98) 13 της Επιτροπής Υπουργών των κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης «Για το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής κατά των αποφάσεων απέλασης των απορριφθέντων αιτούντων άσυλο - Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών», συστήνεται προς τις κυβερνήσεις των Κρατών Μελών «όπως στη νομοθεσία ή στην πράξη, κατά την εφαρμογή των εθνικών διαδικασιών, διασφαλίζουν τη συνδρομή των παρακάτω εγγυήσεων: Πρέπει να παρέχεται το δικαίωμα άσκησης αποτελεσματικής προσφυγής σε κάθε αιτούντα άσυλο του οποίου το αίτημα απορρίφθηκε και ο οποίος κινδυνεύει με απέλαση σε χώρα όπου βάσιμα ισχυρίζεται ότι θα υποστεί βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία». Κατά την εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου (1) της Σύστασης, η άσκηση προσφυγής ενώπιον της Εθνικής Αρχής κρίνεται αποτελεσματική όταν, μεταξύ άλλων, η Αρχή είναι δικαστική ή όταν είναι οιονεί δικαστική ή διοικητική, ορίζεται σαφώς και αποτελείται από μέλη που κρίνουν αμερόληπτα και απολαμβάνουν τις εγγυήσεις της ανεξαρτησίας. Αυτό ακριβώς το τελευταίο σκέλος είναι που δε διασφαλίζεται από τις συμβάσεις που εκλήθησαν να υπογράψουν προσφάτως τα μέλη που θα συγκροτήσουν τις σχετικές Επιτροπές για το τρέχον έτος.
Επειδή η χώρα μας έχει καταδικαστεί επανειλημμένα για τις «πρότυπες» αποθήκες ανθρώπων που διατηρεί (Κέντρα Κράτησης), και στις οποίες η κράτηση ισοδυναμεί με βασανιστήριο, ενώ το ελληνικό κράτος λαμβάνει κοινοτικές επιδοτήσεις εκατομμυρίων ευρώ για να φτιάξει στοιχειωδώς ανθρώπινες δομές.
Επειδή η διαδικασία χορήγησης διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα είναι έτσι κι αλλιώς προβληματική (συστημικά προβλήματα που μεταφέρθηκαν από το προηγούμενο σύστημα, όπως πλημμέλεια διοικητικής υποστήριξης, γραφειοκρατία, έλλειψη κονδυλίων κ.ο.κ.).
Επειδή η δρομολόγηση διαδικασιών, εν προκειμένω της υπογραφής των εν λόγω συμβάσεων, που έχουν ως αποτέλεσμα την άρση των όποιων εγγυήσεων προβλέπονται από το Ν. 3907/2011 και του μεταβατικού ΠΔ 114/2010, αντιβαίνει στο διεθνές, ενωσιακό και εθνικό δίκαιο και καθιστά ακυρωτέα την όποια διαδικασία λάβει χώρα εντός του ανωτέρω πλαισίου.
Ερωτάται ο κ. Υπουργός:
Με ποιον τρόπο θα διασφαλίσει και θα εγγυηθεί την ανεξαρτησία της λειτουργίας των μελών των Επιτροπών Προσφυγών του άρθρου 26 του ΠΔ 114/2010 και του άρθρου 3 του Ν. 3709/2011, καθώς οδηγούμαστε στην ακυρότητα των αποφάσεών τους δεδομένου ότι η σύσταση και λειτουργία τους αντιβαίνουν στο διεθνές ενωσιακό και εθνικό δίκαιο;
Πώς διασφαλίζει την πρόσβαση σε α’ βαθμό των ατόμων στην χορήγηση διεθνούς προστασίας, δεδομένου ότι δεν παραλαμβάνονται τα αιτήματα ασύλου από την αστυνομία, οι πρόσφυγες συλλαμβάνονται και οδηγούνται σε κέντρα κράτησης όπου καταγράφονται πλείστες παραβιάσεις σε σχέση με τις συνθήκες κράτησης, την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου και την απουσία νομικής συνδρομής και εν τέλει δικαστικής προστασίας;
Δεδομένης της διαπιστωθείσης αποτυχίας του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη να ανταποκριθεί στις στοιχειώδεις εγγυήσεις που απαιτούνται για τη διαδικασία ασύλου, προτίθεται ο Υπουργός να ζητήσει τη μεταφορά της αρμοδιότητας σε άλλο Υπουργείο;
Οι ερωτώντες βουλευτές
Ηρώ Διώτη
Δημήτρης Τσουκαλάς
Νίκος Βούτσης
Χρήστος Καραγιαννίδης
Βασιλική Κατριβάνου
