Μετάφραση: Καλλίμαχος Χρυσορρόης
Από την πρώτη κιόλας στιγμή, υποστήριξα ανοιχτά και δημόσια τη λαϊκή εξέγερση εναντίον της οικογενειακής κλίκας που, υπό το ένδυμα του μπααθισμού, κυβερνά τη Συρία. Αντιτίθεμαι σε αυτό το καθεστώς από τότε που το στρατιωτικό πραξικόπημα του πατρός Άσαντ ανέτρεψε το πολύ πιο φωτισμένο προηγούμενο καθεστώς: τους ηγέτες και τους αγωνιστές του τελευταίου τους είχα συναντήσει μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, ενώ στις τάξεις του έβρισκες μερικούς από τους διαπρεπέστερους διανοούμενους του αραβικού κόσμου.
Για να είμαι ειλικρινής, δεν είχα φανταστεί ότι η Συρία θα εκρήγνυτο, όπως η Αίγυπτος, αλλά αισθάνθηκα μεγάλη χαρά όταν συνέβη αυτό. Είχα την ελπίδα ότι το εύρος της εξέγερσης και η ολοφάνερη αποδοχή της από τον λαό θα ανάγκαζε το καθεστώς να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις και σε μια συμφωνία για την εκλογή ενός αντιπροσωπευτικού σώματος που θα ψήφιζε ένα νέο Σύνταγμα. Σύμφωνα με αρκετές ενδείξεις, λίγοι μόνο στους κόλπους του καθεστώτος πριμοδοτούσαν μια τέτοια εξέλιξη. Πολύ λίγοι. Εις μάτην. Η βλακεία και η βαρβαρότητα, τα δύο κύρια χαρακτηριστικά του καθεστώτος, δεν μπορούσαν να παραμεριστούν. Είχαν θεσμοποιηθεί, και ο Μπασάρ Άσαντ ήταν πεπεισμένος ότι οποιεσδήποτε παραχωρήσεις θα ήταν μοιραίες.
Για πολλούς μήνες, η λαϊκή εξέγερση ήταν ειρηνική και ισχυροποιούνταν διαρκώς, όπως και η πρώτη παλαιστινιακή Ιντιφάντα εναντίον των ισραηλινών κατακτητών. Η άποψή μου ήταν σαφής: Πλήρης αλληλεγγύη με τον λαό. Κάτω η δικτατορία. Και παραμένει ίδια. Αυτό το καθεστώς δεν έχει τίποτα το προοδευτικό, ακόμα και με την πιο ευρεία έννοια του όρου. Ποιος όμως θα το ανατρέψει και με ποιον τρόπο; Ιδού ένα σοβαρό ερώτημα.
Στην Αίγυπτο, το μαζικό κίνημα μπόρεσε να κατακτήσει μια πλήρη νίκη, επειδή οι στρατιωτικοί ηγέτες σταμάτησαν να στηρίζουν τον Μουμπάρακ, και υπήρχαν φόβοι ότι στρατιώτες και κατώτεροι αξιωματικοί δεν θα υπάκουαν στις εντολές. Σε μεγάλες πόλεις, τα πλήθη έπαιρναν στο κυνήγι τα όργανα ασφαλείας του καθεστώτος που κατέρρεε. Μόλις οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους στον δικτάτορα, η πτώση του ήταν απλώς θέμα χρόνου.
Στη Συρία, κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου, η ανώτατη ηγεσία του στρατού διατήρησε τη συνοχή της, βασισμένη, καθώς ήταν, σε μη θρησκευτικές βάσεις. Παρά ταύτα, υπήρξαν κάποιες αποσκιρτήσεις προς το στρατόπεδο της εξέγερσης. Όταν εξαπολύθηκε η κρατική καταστολή σε όλη σχεδόν τη χώρα, κάνοντας πια τον ειρηνικό αγώνα ανεπαρκή, στρατιωτικοί και πολιτικοί αξιωματούχοι που διατηρούσαν σχέσεις με τις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, αποστασιοποιήθηκαν από το καθεστώς, όπως ακριβώς στη Λιβύη.
Η Δύση άρχισε να προετοιμάζει μια «εξόριστη κυβέρνηση», χρησιμοποιώντας σαν κύρια βάση την Τουρκία, και τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ ως παραρτήματα. Η ευκαιρία να αποδυναμωθεί το Ιράν ήταν πολύ μεγάλη, και ο πειρασμός ακατανίκητος· σαν έξτρα μπόνους, η Χεζμπολάχ, η μόνη δύναμη στον αραβικό κόσμο η οποία έχει νικήσει πολιτικά το Ισραήλ δύο φορές στην περιοχή, θα αποδυναμωνόταν κι αυτή. (Εδώ βέβαια θα μπορούσε κανείς να αντιτείνει ότι μια νέα απογραφή –η τελευταία έγινε το 1936– θα άλλαζε τον πολιτικό χάρτη του Λιβάνου σε μία μόνο μέρα. Όμως, διαφυλάσσοντας τα συμφέροντα της «δημοκρατίας», η «διεθνής κοινότητα» δεν θα επιτρέψει να λειτουργήσει μια πραγματική δημοκρατία σε αυτή την παράκτια λωρίδα που απέσπασαν από τη Συρία για να διατηρήσουν την ιμπεριαλιστική παρουσία).
Η αντίθεση στον Άσαντ δεν πρέπει να μας οδηγήσει να υποστηρίξουμε μια δυτική επέμβαση και ένα καθεστώς που θα επιβληθεί, κατά το λιβυκό μοντέλο, με μια εσπευσμένη προσφυγή στις κάλπες ως δημοσιοσχεσίτικο φύλλο συκής, Και όμως, πολλές σημαντικές φωνές στους κόλπους της αντιπολίτευσης αισθάνονται ότι η επέμβαση αποτελεί τώρα τη μόνη απάντηση. «Πού είναι “διεθνής κοινότητα”;», αναρωτιούνται σε θρηνητικούς τόνους. Άλλοι όμως παραμένουν σθεναρά αντίθετοι σε μια δυτική επέμβαση. Δεν είναι εύκολο, από το εξωτερικό, να σταθμίσουμε την ακριβή ισορροπία των δυνάμεων, άλλωστε ένα μαζικό κίνημα με έναν κοινό στόχο αναγκαστικά απαιτεί να μην τονίζονται οι διαφορές.
Όμως, όπως και στην Αίγυπτο, όταν η ευφορία που προκαλεί η εξέγερση και η επιτυχία της απαλλαγής από έναν μισητό δυνάστη εξατμιστεί, αναδύεται η πολιτική. Ποια είναι η ισχυρότερη πολιτική δύναμη στη συριακή πολιτική σκηνή σήμερα; Ποιο θα είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο κοινοβούλιο όταν γίνουν ελεύθερες εκλογές; Πιθανότατα οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, και στην περίπτωση αυτή η εμπειρία θα είναι πολύ διδακτική, καθώς ο νεοφιλελευθερισμός και η συμμαχία με τις ΗΠΑ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του τουρκικού μοντέλου που προσπαθούν να μιμηθούν ο Μόρσι και άλλοι ομόλογοί του στην περιοχή. Τον μισό 20ό αιώνα, οι Άραβες εθνικιστές, σοσιαλιστές, κομμουνιστές και άλλοι αναλώνονταν στη μάχη με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους για την ηγεμονία στον αραβικό κόσμο. Μπορεί να μην μας αρέσει (εμένα σίγουρα όχι), αλλά η Αδελφότητα έχει κερδίσει τη μάχη. Το μέλλον τους θα εξαρτηθεί από την ικανότητά τους να προωθήσουν την κοινωνική αλλαγή. Οι εργατικές τάξεις της Αιγύπτου και της Συρίας έχουν παίξει κομβικό ρόλο και στις δύο εξεγέρσεις. Θα ανεχθούν τη νεοφιλελεύθερη εκκοσμίκευση ή τον ισλαμισμό για μεγάλο διάστημα; Οι Παλαιστίνιοι που διαδηλώνουν για την κοινωνική δικαιοσύνη ενάντια στο καθεστώς-μαριονέτα της PLO και ξυλοκοπήθηκαν από τους ένστολους τραμπούκους της ασφάλειας της ΟΑΠ και τον ισραηλινό στρατό είναι ένα σημάδι ότι η αναταραχή δεν μπορεί να συγκρατηθεί εύκολα. Μια επέμβαση του ΝΑΤΟ θα εγκαταστήσει στη χώρα μια κυβέρνηση ημι-μαριονέτα. Όπως έγραψα και για την περίπτωση της Λιβύης, από τη στιγμή που εμπλέκεται το ΝΑΤΟ, όποιος κι αν κερδίσει, ο λαός θα χάσει. Το ίδιο θα συμβεί και στη Συρία. Επ’ αυτού συμφωνώ πλήρως με τη δήλωση των Τοπικών Επιτροπών Συντονισμού της Συρίας, που δημοσιεύθηκε στις 29 Αυγούστου 2011 (βλ. www.jadaliyya.com/pages/index/2539/syrian-local-coordinating-committees-...).
Τι θα συμβεί αν συνεχιστεί η παρούσα κατάσταση; Ένα πλήρες αδιέξοδο. Το μοντέλο που μου έρχεται στο μυαλό είναι η Αλγερία μετά τη στρατιωτική χούντα: το 1991, με την ισχυρή υποστήριξη της Γαλλίας και των συμμάχων της, ματαιώθηκε ο δεύτερος γύρος των εκλογών, τις οποίες επρόκειτο να κερδίσει το FIS, το Ισλαμικό Μέτωπο Σωτηρίας. Οδηγηθήκαμε έτσι σε έναν παρατεταμένο εμφύλιο με μαζικές θηριωδίες και από τις δύο πλευρές, ενώ οι μάζες, απογοητευμένες, επανήλθαν στην παθητικότητα.
Αυτός είναι ο λόγος που συνεχίζω να επιμένω ότι, ακόμη και αυτή την ύστατη στιγμή, οι διαπραγματεύσεις είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για να απαλλαγούμε από Άσαντ και τους μπράβους του. Η πίεση από την Τεχεράνη, τη Μόσχα και το Πεκίνο θα μπορούσε να βοηθήσει να το πετύχουμε πιο γρήγορα από ό, τι οι στρατιωτικές πόζες του σουλτάνου Ερντογάν, των σαουδαράβων συμμάχων του και των τοποτηρητών τους στη Συρία.
Το πρωτότυπο άρθρο, με τίτλο «An Ugly Stalemate. The Uprising in Syria», που μεταφράζεται εδώ με μικρές περικοπές, δημοσιεύθηκε στο counterpunch (www.counterpunch.org), στις 12.9.2012
Πηγή:
Ενθέματα
