(Σέρτζο Ματαρέλα - Τζουζέπε Κόντε - φωτογραφία του Paolo Giandotti/Italian Presidency via AP)

Ακόμη και το βραχύ χρονοδιάγραμμα των διαβουλεύσεών του με τους πολιτικούς αρχηγούς, που θα είναι σύντομες και στοχευμένες μέσα στο επόμενο 48ωρο, καταδεικνύουν τη βούληση του Ιταλού προέδρου Σέρτζο Ματαρέλα να δώσει ένα τέλος στην κυβερνητική κρίση, με τη δημιουργία ενός νέου σχήματος που θα κληθεί ν’ αντιμετωπίσει την υπερεπείγουσα οικονομική κατάσταση της χώρας.

Οι χρόνοι της διαβούλευσης είναι οι εξής: πρώτος γύρος μέχρι το βράδυ της Πέμπτης και κατόπιν εάν τα κόμματα θελήσουν επιπλέον χρόνο για να εμβαθύνουν και να καθορίσουν ένα σαφές και σοβαρό πλαίσιο συμφωνίας, θα τους δoθεί μία επιπλέον ημέρα. Σε αντίθετη περίπτωση, θα αναλάβει μία «μεταβατική, εκλογική κυβέρνηση» με αποκλειστικό σκοπό να οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές.

Aναλυτικότερα, η διαδικασία ξεκινά στις 16.00 τοπική ώρα (17.00 ώρα Ελλάδος), όταν ο πρόεδρος, ο οποίος σύμφωνα με το ιταλικό κοινοβουλευτικό σύστημα κρατά τα κλειδιά της εκτόνωσης της πολιτικής κρίσης, θα ξεκινήσει τις κατά παράδοσιν διαβουλεύσεις κάνοντας ένα τηλεφώνημα στον προκάτοχό του, τον 94χρονο Τζόρτζιο Ναπολιτάνο.

Στην συνέχεια, θα υποδεχθεί, σε διάστημα δύο ημερών, τους προέδρους της Γερουσίας και της Βουλής, για να ακολουθήσουν οι κοινοβουλευτικές ομάδες. Ο χορός θα κλείσει με την ισχυρότερη κοινοβουλευτική ομάδα, του Κινήματος των 5 Αστέρων (M5S), που απέσπασε το 32% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές του 2018.

Διότι, λίγη σημασία έχει αν ο επικεφαλής της Λέγκα, ο Ματέο Σαλβίνι, που προκάλεσε την παρούσα κρίση, εκπροσωπεί θεωρητικά, δηλαδή δημοσκοπικά, ένα 36% έως 38% των ψήφων και το Κίνημα των 5 Αστέρων το 15%έως 16%. Στο κοινοβούλιο οι έδρες του αντιστοιχούν στο 17% που απέσπασε στις τελευταίες εκλογές.

Ουσιαστικά ο κύβος έχει ριφθεί. Ο Ματαρέλα δεν έχει σκοπό να ενορχηστρώσει σχέδια για τον ορισμό μίας «θεσμικής κυβέρνησης», αναλαμβάνοντας όχι τον θεσμικό ρόλο του διαιτητή, αλλά εκείνον του σκηνοθέτη. Άλλωστε γι’ αυτό εκλείπουν οι αντικειμενικές συνθήκες και η εμπιστοσύνη μεταξύ των κομμάτων.

Στόχος του Ματαρέλα είναι να αποφευχθεί η επανάληψη της μακράς σειράς διερευνητικών επαφών, με τακτικισμούς, ψευδεπίγραφα ανοίγματα, που στο τέλος μπορεί και να μην οδηγήσουν πουθενά, μετατρέποντας απλώς το Κουηρινάλιο μέγαρο σε ένα εργαστήριο πολιτικής στρατηγικής. Ο Ματαρέλα θέλει να αποτρέψει την περίπτωση να υπάρξει μία τύποις διαβούλευση μεταξύ του Κινήματος των 5 Αστέρων με το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα και μετά μία αποτυχία της να στραφεί ο ηγέτης του Κινήματος Λουΐτζι Ντι Μάγιο ξανά προς τον ηγέτη της ακροδεξιάς Λέγκας Ματέο Σαλβίνι για να επαναλάβουν το κυβερνητικό εγχείρημά τους. Άλλωστε τούτην την υπόθεση την έχουν θίξει και αρκετά στελέχη του αντισυστημικού Κινήματος.

Εξάλλου, μετά τη χθεσινή ομιλία του πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε στη Γερουσία, όπου ανακοίνωσε πως σήμερα καταθέτει στον Ματαρέλα την παραίτησή του, εξανέμισε την όποια πιθανότητα, την οποία είχε υπαινιχθεί και ο Ντι Μάγιο, για μία δεύτερη κυβέρνηση Κόντε. Την ελπίδα τούτη εξανέμισε ο επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος Νικόλα Τζινγκαρέτι επισημαίνοντας πως στον λόγο του ο Κόντε έπλεξε το εγκώμιο της 15μηνης πρωθυπουργίας του, κατά την οποίαν ουσιαστικά βρισκόταν είτε στο περιθώριο, είτε δρούσε ως ενεργούμενο, των δύο κομμάτων της συγκυβέρνησης. «Ομιλία αυτοδιάλυσης», τόνισε ο Τζινγκαρέτι.

Αυτή η δήλωση του Τζινγκαρέτι φανερώνει και τη στάση που αναμένεται να τηρήσει σήμερα ο επικεφαλής του PD κατά την επίσκεψή του στον Ματαρέλα. Το PD λαμβανομένης υπόψη της κατάστασης—οικονομικά στοιχεία, αξιακή και πρακτική οπισθοδρόμηση της κοινωνίας, δρομολογημένα νομοσχέδια—θα δεχθεί μεν να συμμετέχει στον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά με την προϋπόθεση πως θα πραγματωθεί μία «Κοπερνίκεια επανάσταση» όσον αφορά τη λογική που διέπει έως σήμερα τη λήψη αποφάσεων. Δηλ. δεν είναι ένα «συμβόλαιο» συνεργασίας εκείνο που θα επιδιώξει ο Τζινγκαρέτι: ή θα υπάρξει «ένα πολιτικό σύμφωνο», είτε θα υπάρξουν εκλογές. Το PD θα το επαναλάβει: η κυβέρνηση δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ούτε και οι εκλογές.

Βέβαια, στην όλη υπόθεση υπάρχει και ο «παράγων Ρέντσι». Ο πρώην πρωθυπουργός και «γκρίζα εξοχότης» του PD έχει υπό τον έλεγχό του την πλειοψηφία των εκλεγμένων βουλευτών και Γερουσιαστών του κόμματος. Όλα υποδεικνύουν και η στάση του έως σήμερα το αποδεικνύει, πως σε περίπτωση σχηματισμού κυβέρνησης θα αποδειχθεί ως καθοριστικός παράγοντας τόσο για τη διάρκεια ζωής, όσο και για τις αποφάσεις που θα λάβει το νέο σχήμα, καθώς διαθέτει τα «νούμερα» για να παίξει ενεργό ρόλο.

Ο Ρέντσι δήλωσε σήμερα (Τετάρτη 21/8) ότι θα ήταν διατεθειμένος να συνεργαστεί με το Κίνημα των 5 Αστέρων, αν πίστευε ότι αυτό θα οδηγούσε σε μια εποικοδομητική στάση απέναντι στην Ευρώπη. "Πρέπει να προσπαθήσουμε να σχηματίσουμε κυβέρνηση, αν είναι δυνατό", σχολίασε ο Ρέντσι μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο France 2, ενώ πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό να μπουν στην άκρη προηγούμενες προσωπικές επιθέσεις εναντίον του που έχουν διατυπώσει μέλη του Κινήματος των 5 Αστέρων.

Επηρεασμένα πολλά στελέχη του Κινήματος και από τις κατηγορίες του Σαλβίνι κατά του Ρέντσι, της πρώην υπουργού του Άννας Μαρίας Μπόσκι για την τράπεζα Ετρουρία, μία συμμαχία με τους εχθρούς που κατηγορούσαν προ των εκλογών του Μαρτίου 2018, είναι ένα πικρό ποτήρι που πρέπει να πιούν. Επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ο Ρέντσι δεν πρόκειται να πραγματώσει την «απειλή» του για δημιουργία νέου κόμματος και διάσπαση του PD. Τότε το κόμμα του θα είναι η τρίτη δύναμη μέσα στην κυβέρνηση, με αρχηγό τον Ρέντσι και κοινοβουλευτική επικεφαλής τημ Μπόσκι να παρακάθεται στις κρίσιμες συνεδριάσεις με τους αντίστοιχους επικεφαλής του Κινήματος και του PD.

Ιδού ο λόγος, για όποιον αναρωτιόταν, γιατί ο Ματαρέλα όρισε τόσο αυστηρό και βραχύ χρονοδιάγραμμα. Γιατί ο γρίφος του σχηματισμού κυβέρνησης μπορεί να αποδειχθεί άλυτος.

Οι 5 όροι του PD

Το μεσημέρι της Τετάρτης 21/8, το Δημοκρατικό Κόμμα δήλωσε πως είναι «ενωμένο» πίσω από το σχέδιο να σχηματίσει μια πλειοψηφία με το Κίνημα 5 Αστέρων, όμως έθεσε πέντε όρους, μεταξύ των οποίων το εν λόγω κόμμα να αλλάξει ριζικά την πολιτική του έναντι των μεταναστών. Σήμερα κάναμε ένα μεγάλο βήμα διότι όλο το PD ενώθηκε γύρω απ' αυτή την απόφαση», δήλωσε ο επικεφαλης του PD, ο Νικόλα Τζινγκαρέτι, μετά το τέλος της συνάντησης.

Σχετικά με τις συνομιλίες για μια συμμαχία με το M5S, μια ιδέα που είχε ρίξει προηγουμένως ο πρώην πρωθυπουργός του PD Ματέο Ρέντσι, ο Τζινγκαρέτι έδειξε πως θέλει να ανακτήσει την πρωτοβουλία. «Δεν υπάρχει ζήτημα να κάνουμε μικρές συμφωνίες κάτω από το τραπέζι», δήλωσε τονίζοντας πως οι διαπραγματεύσεις πρέπει να διεξαχθούν «στο φως της ημέρας».

Το PD θέλει να συμφωνήσει με το M5S πάνω σε «ένα εφικτό πρόγραμμα, το οποίο να συμμερίζεται μια ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία». Αν αυτό δεν γίνει, «η χώρα θα οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές», πρόσθεσε.

Σε μια ομιλία του που μεταδόθηκε από τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης, ο Τζινγκαρέτι απαρίθμησε πέντε προγραμματικά σημεία που είναι οι όροι τους οποίους θέτει στα Πέντε Αστέρια για μια συμφωνία.

«Πίστη στη συμμετοχή στην Ευρώπη, πλήρης αναγνώριση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και της κεντρικής θέσης του κοινοβουλίου, ανάπτυξη βασισμένη στον σεβασμό του περιβάλλοντος, αλλαγή πορείας στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών με προεξάρχοντα ρόλο της Ευρώπης, στροφή στην οικονομική και την κοινωνική πολιτική προς περισσότερη αναδιανομή και επενδύσεις».

Πληροφορίες: huffingtonpost.it, Corriere della Sera, La Repubblica