Η κατάσταση στην Ισπανία βρίσκεται σε τεντωμένο σχοινί καθώς τα κόμματα του καταλανικού κοινοβουλίου που τάσσονται υπέρ της απόσχισης εργάζονται πάνω στην κατάθεση κειμένου διακήρυξης ανεξαρτησίας ενώ ο Ραχόι απειλεί με την εφαρμογή του άρθρου 155 για να αναστείλει την αυτονομία της Καταλονίας και να εμποδίσει την περιοχή να ανακηρύξει την ανεξαρτησία της.
Συζητάμε με εκπροσώπους του Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς (Izquierda Unida), οι οποίοι βρέθηκαν, μαζί με άλλες διεθνείς αντιπροσωπείες, στο ΣΠΟΥΤΝΙΚ Festival 2017, για τη στάση της Αριστεράς στην κρίσιμη αυτή συγκυρία.
Αυτοδιάθεση αλλά όχι μονομερής ανεξαρτησία
«Η θέση του αριστερού συνασπισμού Podemos και Ενωμένης Αριστεράς είναι η υπεράσπιση του δημοψηφίσματος αλλά όχι αυτού του δημοψηφίσματος», τονίζει ο Marco Lopez, από το τμήμα Διεθνών Σχέσεων των Podemos, Καταλανός και ο ίδιος και εξηγεί: «Ήμασταν υπέρ ενός δημοψηφίσματος πολύ νωρίτερα από ότι ο συνασπισμός υπέρ της ανεξαρτησίας (σ.σ.: εννοεί τη συμμαχία "Μαζί για το Ναι", στην οποία εντάσσεται η Esquierda Republicana, κόμμα της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας που ανήκει στους Ευρωπαίους Πράσινους και έχει σταδιακά υιοθετήσει νεοφιλελεύθερες θέσεις αλλά κυριαρχεί ένα κόμμα της φιλελεύθερης δεξιάς), στον οποίο το πάνω χέρι έχει κεντροδεξιά (η οποία παλαιότερα ήταν στο πλευρό του Λαϊκού Κόμματος). Η απόφαση για μονομερές δημοψήφισμα ανήκει σε αυτόν τον συνασπισμό».
Όπως προσθέτει ο Joan Rodriguez Forrest, από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Ενωμένης Αριστεράς της Ισπανίας, «αυτή τη στιγμή η Αριστερά είναι διασπασμένη ως προς αυτό το ζήτημα. Ναι μεν οι πιο μεγάλες δυνάμεις που συναντάμε στην υπόλοιπη Ισπανία (Podemos και Ενωμένη Αριστερά) υπάρχουν και σε επίπεδο Καταλονίας αλλά υπάρχουν και κόμματα της καταλανικής Αριστεράς με διαφορετικές θέσεις ως προς το "εθνικό ζήτημα" και το θέμα του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία.
Ένα πράγμα που μας ενώνει όλους είναι η υπεράσπιση του δικαιώματος του καταλανικού λαού να αποφασίζει, η υπεράσπιση του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση».
«Το "Catalunia en comu" (σύμπραξη Podemos και Ενωμένης Αριστεράς), το οποίο στηρίζει και την δήμαρχο της Βαρκελώνης, Άντα Κολάου, είναι σημαντική δύναμη στην Καταλονία, όπως αποδείχθηκε και στις τελευταίες γενικές εκλογές και “είναι υπέρ ενός δημοψηφίσματος αλλά όχι υπέρ της μονομερούς ανεξαρτησίας», όπως επαναλαμβάνει ο (IUNIDA). «Πρέπει να παίξουμε έναν σημαντικό ρόλο. Από την άλλη, η δύναμη της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (CUP - Λίστα Λαϊκής Ενότητας), με την οποία έχουμε συνυπάρξει σε πολλούς αγώνες και συμφωνούμε σε μεγάλο βαθμό σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα, έχει μία "σκληρή" γραμμή υπέρ της ανεξαρτησίας που την οδηγεί στη στήριξη της δεξιάς καταλανικής κυβέρνησης. Δεν είμαι πολύ αισιόδοξος, αλλά ο διάλογος αποτελεί τη μόνη λύση».
«Πρέπει άμεσα να ξεκινήσει ο διάλογος της ισπανικής με την καταλανική Αριστερά, τμήματα της οποίας στηρίζουν την καταλανική δεξιά κυβέρνηση θέλοντας να πιέσουν στο θέμα του δημοψηφίσματος», συμπληρώνει ο M. Lopez και συνεχίζει: «Τα διαφορετικά κομμάτια, ας μην το πούμε της Αριστεράς, αλλά των δημοκρατικών δυνάμεων, όπως και η Άντα Κολαόυ, πρέπει να συζητήσουν, είναι ο μόνος δρόμος. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η δεξιά κυβέρνηση της Ισπανίας, την οποία στηρίζουν και οι νεοφιλελεύθεροι Ciudadanos (οι οποίοι είναι καθολικά υπέρ της ισχυρής και απόλυτης εξουσίας της κεντρικής κυβέρνησης της Ισπανίας) δεν μπορεί να δώσει διέξοδο».
Μόνο μια άλλη κυβέρνηση μπορεί να δώσει λύση
Ως εκ τούτου, θέση της Αριστεράς στην Ισπανία, είναι μια άλλη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. «Αυτό που λέει συνέχεια και η Άντα Κολάου είναι ότι είμαστε υπέρ ενός δημοψηφίσματος, εν προκειμένω υπέρ ενός νόμιμου δημοψηφίσματος αλλά για να γίνει αυτό χρειαζόμαστε μία άλλη κυβέρνηση», αναφέρει ο M. Lopez.
Όπως εξηγεί ο J. Rodriguez: «Καλούμε την ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE) να χρησιμοποιήσει την πλειοψηφία στο κοινοβoύλιο και να μη μένει σιωπηλή για το ζήτημα. Υπάρχει πράγματι ένα προοδευτικό κομμάτι εντός των Σοσιαλιστών που είναι υπέρ της αυτοδιάθεσης και υπέρ ενός διαλόγου με τις υπόλοιπες προοδευτικές δυνάμεις ώστε να σταματήσει ο κατήφορος του Μαριάνο Ραχόι και να δημιουργηθεί μία εναλλακτική πλειοψηφία ώστε να λυθεί και αυτό το ζήτημα (και όχι μόνο) μέσω του διαλόγου και όχι της σύγκρουσης, την οποία επιλέγει η σημερινή δεξιά κυβέρνηση της Ισπανίας.
Είμαστε σίγουρα εναντίον της αστυνομικής καταστολής και της βαρβαρότητας που όλοι είδατε στις οθόνες σας αλλά πιστεύουμε ότι η μοναδική λύση είναι ο διάλογος μεταξύ του ισπανικού κράτους και του κυβερνητικού συνασπισμού της Καταλονίας, αυτή είναι η θέση μας. Αλλά αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα».
Στρατηγική της έντασης και «προδότες»
Και τα κάνει ακόμα πιο δύσκολα η άτεγκτη στάση του πρωθυπουργού, Μαριάνο Ραχόι. «Αυτή τη στιγμή ο Ραχόι ξεδιπλώνει τη στρατηγική της έντασης. Η ισπανική Δεξιά, ιστορικά και οργανικά "δεμένη" με το καθεστώς Φράνκο (αν δείτε ακόμα και σήμερα τις οικογένειες που αποτελούν την ηγεσία του Λαϊκού Κόμματος, έχουν ρίζες σε εκείνη την περίοδο), έχει στο dna της αυτή τη λογική», επισημαίνει ο M. Lopez.
«Άλλωστε, το είχε δηλώσει και ο δεξιός (πρώην πρωθυπουργός) Αθνάρ το 2001: "Κατά τη «μετάβαση» (σ.σ.: στη δημοκρατία, η οποία ξεκίνησε μετά το τέλος της δικτατορίας, το 1975), δώσαμε πολλά δικαιώματα στην Αριστερά και στους εθνικιστές" (σ.σ.: όσους είναι υπέρ της αυτοδιάθεσης ορισμένων περιοχών). Όπως καταλαβαίνετε, η Δεξιά θέλει την επαναφορά ενός ισχυρού εθνικού κράτους χωρίς να αναγνωρίζει τον πολυεθνικό χαρακτήρα της Ισπανίας».
Μάλιστα, αναφέρει ο ίδιος, «πολλοί από τη Δεξιά ήδη αρχίσουν να ψιθυρίζουν ότι η Αριστερά (Podemos και Ενωμένη Αριστερά) είναι προδότες, είμαστε σε μία πολύ επικίνδυνη στιγμή λόγω ακριβώς της στρατηγικής της έντασης που προανέφερα. Είμαστε σε αχαρτογράφητα νερά και κάποιοι μιλούν ακόμα και για σενάρια τύπου Τουρκίας: για ένα πιο αυταρχικό και κατασταλτικό κεντρικό κράτος και την επιβολή μίας “κατάστασης εξαίρεσης” για την Καταλονία εφόσον ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της.
Τι τελευταίες ώρες εντείνονται και οι απειλές για εφαρμογή του άρθρου 155 του Συντάγματος που επιτρέπει την αναστολή των εξουσιών των τοπικών κυβερνήσεων "σε περίπτωση που πλήττεται η εθνική κυριαρχία"».
«Δεν μπορείς να λύσεις ένα πολιτικό θέμα με δικαστικό -νομικό τρόπο», σχολιάζει ο J. Rodriguez: «Από τη μία, η Μαδρίτη λέει όχι στο δημοψήφισμα διότι δεν συμπεριλαμβάνεται στη νομοθεσία (λες και οι νόμοι δεν μπορούν να αλλάζουν ποτέ!) αλλά, από την άλλη, την ίδια στιγμή, έφτιαξαν ένα ειδικό νόμο για να μετακινηθούν οι εταιρείες από την Καταλονία σε άλλα μέρη της Ισπανίας. Πρόκειται για μία τιμωρία η οποία δεν ξέρουμε τι θα σημαίνει πρακτικά καθώς μεταφέρονται τα κεντρικά γραφεία των εταιρειών αλλά δεν ξέρουμε τι θα γίνει με τις θέσεις εργασίας. Σίγουρα οι φιλελεύθεροι στην καταλανική κυβέρνηση θα ξανασκεφτούν την μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας μετά τις κυρώσεις αυτές».
«Parlem? Hablemos?»
Από την άλλη υπάρχουν και ενθαρρυντικά σημάδια: Ο J. Rodriguez διέκοψε τη συζήτηση για να μας δείξει φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις που λάμβαναν χώρα την ίδια ώρα (σ.σ.: απόγευμα Σαββάτου 7/10) στη Μαδρίτη και άλλες πόλεις: Ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της συλλογικότητας πολιτών "Parlem? Hablemos?" (Μιλάμε; στα καταλονικά και ισπανικά αντίστοιχα), δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές, ντυμένοι στα λευκά, διεκδικούν τη διεξαγωγή «διαλόγου» μεταξύ των Καταλανών και της κεντρικής κυβέρνησης.
«Όταν μιλάμε για το ισπανικό ζήτημα δεν πρέπει να το σκεφτόμαστε μόνο ως εθνικό ζήτημα. Είναι πολύ σημαντικό το θέμα του Συντάγματος και της δημοκρατίας και η άνοδος της Αριστεράς τα τελευταία χρόνια αποτελεί όψη της λαϊκής κινητοποίησης με αίτημα τον γενικότερο εκδημοκρατισμού», σημειώνει ο ίδιος.
Ήδη πολλές φωνές αμφισβητούν τη μονομερή ανεξαρτησία, αναφέρει ο M. Lopez ενώ και οι σημερινές διαδηλώσεις ήταν ένα πολύ καλό μήνυμα για να ξεκινήσει κάποιου είδους διαμεσολάβηση, τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό (π.χ. μεγάλες συνδικαλιστικές Ενώσεις).
«Πρόκειται για το ζήτημα της κυριαρχίας, της εκπροσώπησης και της αξιοπρέπειας: Θυμηθείτε το 2001, τους αγανακτισμένους στις πλατείες της Βαρκελώνης και της Μαδρίτης. Οι άνθρωποι υποστήριζαν ο ένας τον άλλον, οι Μαδριλένοι τραγουδούσαν στα καταλανικά (σ.σ.: μην ξεχνάμε, άλλωστε, τα αντιαυταρχικά αντανακλαστικά των Καταλανών που αποτελούν “κληρονομιά” του αγώνα κατά της καταπίεσης του Φράνκο).
Από την πλευρά του, ο βασιλιάς, παραβιάζοντας τον ρόλο του ως "εγγυητή της δημοκρατίας", έκανε κάτι τρομακτικό: Πραγματοποίησε ομιλία τασσόμενος απόλυτα υπέρ της θέσης του Λαϊκού Κόμματος του Ραχόι! Οι άνθρωποι στους δρόμους λένε "όχι" στην μονομερή ανεξαρτησία αλλά όχι και στην εφαρμογή του άρθρου 155. Λένε "ναι" στο διάλογο. Ο βασιλιάς είναι μέρος του προβλήματος και η μοναρχία έχει ήδη καταρρεύσει στα μάτια του κόσμου».
«Το ζήτημα της Καταλονίας δεν είναι μοναδικό αλλά συνδέεται με το τι συμβαίνει σε όλη την Ισπανία, το μοντέλο διακυβέρνησης (και πώς αυτό συνδέεται με τη μοναρχία) και την ανάγκη για ένα ομοσπονδιακό μοντέλο, με μεγαλύτερα αυτονομία για τις διάφορες περιοχές αλλά όχι με νέα εθνικά σύνορα εντός της Ισπανίας.
Ωστόσο, ανεξάρτητα από τη συνολική κουβέντα, το μέλλον της Καταλονίας πρέπει να το αποφασίσει ο καταλανικός λαός», καταλήγει ο J. Rodriguez σημειώνοντας ότι και η διεθνής πίεση αλλά, κυρίως, η αλληλεγγύη των λαών της Ευρώπης έχει βοηθήσει στον κατευνασμό και ίσως συμβάλει σε μιας κάποιας μορφής συμβιβασμό.
