Ξεχωριστή, όπως κάθε χρόνο, η επόμενη εβδομάδα για την πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη. Η γιορτή του πολιούχου της, Αγίου Δημητρίου, με την ταυτόχρονη ελευθέρωση το 1912 από τους Οθωμανούς, το έπος του «ΟΧΙ» του λαού μας το 1940 απέναντι στον φασισμό και η απελευθέρωση της πόλης στις 30 Οκτωβρίου 1944 από τον γερμανικό ζυγό, με την είσοδο του ΕΛΑΣ, θα είναι τα σημεία αναφοράς τις επόμενες μέρες για την κοινωνική και πολιτική ζωή της πόλης, αλλά και της χώρας.
Η ιστορική μνήμη ζωντανεύει και μας αναγκάζει να αναστοχαστούμε και όχι να γιορτάσουμε ή να αποδώσουμε τιμές μόνο.
Θα προσπαθήσω λοιπόν να συμβάλω σε αυτόν τον αναστοχασμό με σκέψεις- εκτιμώ επίκαιρες λόγω των ημερών- για το φαινόμενο του νεοφασισμού και νεοναζισμού, που θα πρέπει να προβληματίσει τη χώρα μας αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη.
Τον Ιούλιο του 2021, μια νέα ακροδεξιά συμμαχία δημιουργείται στην Ευρώπη.
Η Μαρίν Λε Πεν, ο Βίκτορ Όρμπαν, ο Ματέο Σαλβίνι, ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και άλλοι εθνικιστές πολιτικοί υπέγραψαν μια κοινή διακήρυξη ανακοινώνοντας ότι ενώνουν δυνάμεις με στόχο να «μεταρρυθμίσουν» την Ευρώπη. Η επικεφαλής της γαλλικής ακροδεξιάς, που υπέστη μεγάλη ήττα στις πρόσφατες τοπικές εκλογές, διευκρίνισε πως η διακήρυξη θα αποτελέσει τη βάση για συνεργασία στην πολιτική και τον πολιτισμό «ώστε να αποτραπεί η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπερκράτους». Μέσα από τη διακήρυξη, οι 16 ακροδεξιοί πολιτικοί στρέφονται κατά των ευρωπαϊστών, κάνοντας μάλιστα ειδική αναφορά στον Εμανουέλ Μακρόν, και τονίζουν ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να ακολουθεί το φεντεραλιστικό μονοπάτι, το οποίο αναπόφευκτα την απομακρύνει από τους λαούς που αποτελούν την καρδιά του πολιτισμού μας». H Εθνική Συσπείρωση, το Φιντές, η Λέγκα και τα υπόλοιπα 13 κόμματα που συμμετέχουν στη συμφωνία διαθέτουν συνολικά 115 ευρωβουλευτές.
Ταυτόχρονα, η επανεμφάνιση στους δρόμους της Ιταλίας νεοφασιστών, οι οποίοι αναμείχθηκαν με αντιεμβολιαστές, αναδεικνύει ένα νέο πρόβλημα, που η Ιταλία αντιμετωπίζει με τον φασισμό.
Στις διαδηλώσεις πρωτοστάτησαν νεοφασίστες, με βία και συμβολικές ενέργειες.
Τα εκλογικά αποτελέσματα σε Γερμανία, περιφερειακές-τοπικές εκλογές Γαλλίας και Ιταλίας και αλλού, που δείχνουν μείωση των ποσοστών της ακροδεξιάς, δεν πρέπει να μας καθησυχάζουν.
Στη χώρα μας, ακριβώς έναν χρόνο μετά την ιστορική καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης, συζητάμε πάλι για ναζιστικούς χαιρετισμούς σε σχολεία, για τάγματα εφόδου, για πολιτική αδράνεια και για αντιφασιστική εγρήγορση. Η δε απελευθέρωση Πατέλη, για «ειδικούς λόγους», πριν ακόμη καθαρογραφεί η καταδικαστική απόφαση, δίνει τα λάθος μηνύματα, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι μαζί μάλιστα με την επανεμφάνιση της ακροδεξιάς βίας, αναγεννήθηκε και η λεγόμενη θεωρία των δύο άκρων.
Οι ακροδεξιοί λόγοι και πρακτικές χαρακτηρίζονται από επιθετικότητα απέναντι στη διαφορετικότητα και παράλληλα καπηλεύονται τις παραδοσιακές έννοιες του «έθνους», της «πατρίδας», της «θρησκείας», της «οικογένειας».
Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ένα κομμάτι της νεολαίας στην Ελλάδα αναζητεί τη διέξοδο στην αποδοχή εκείνων των ακροδεξιών λογικών, που χρόνια τώρα καλλιεργούνται και συνιστούν ένα μέρος της «κανονικότητας» στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ζητημάτων στην ελληνική κοινωνία. Προηγείται, δηλαδή, η νομιμοποίηση της ανισότητας, ως κοινωνική πρακτική, για να μπορεί στη συνέχεια να αποτελέσει και στοιχείο αποδεκτής συγκροτημένης ακροδεξιάς πολιτικής θέσης που τη δικαιολογεί. Για ένα μέρος της νεολαίας στην Ελλάδα η αποδοχή ακροδεξιών θεωριών και πρακτικών φαντάζει μια προσιτή, αλλά και «νόμιμη» διέξοδος για την αντιμετώπιση κοινωνικών ζητημάτων.
Ωστόσο, δεν πρέπει να υποτιμήσουμε τα δημοκρατικά αντανακλαστικά που ενισχύθηκαν τα τελευταία χρόνια στο μεγαλύτερο κομμάτι της νεολαίας, το οποίο εν μέσω έκπτωσης της δημοκρατίας και εντεινόμενης καταστρατήγησης και των πιο θεμελιωδών δικαιωμάτων στη χώρα, επιμένει να διεκδικεί μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα.
Όσο οι δημοκρατικές δυνάμεις και οι θεσμοί επιτρέπουν την ανενόχλητη εκτέλεση και την ατιμωρησία ακροδεξιών λογικών και πράξεων, υποσκάπτουν την ίδια την ισχύ της δημοκρατίας.
Αποτελεί, συνεπώς, αυξημένη ευθύνη όλων όσων υποστηρίζουν τη δημοκρατία, να συμβάλουν στην αποτροπή της περαιτέρω διάχυσης ακροδεξιών ιδεολογημάτων στη νεολαία και να εμποδίσουν την παγίωση τέτοιων ιδεολογημάτων, σε συγκροτημένη και σταθερή πολιτική τοποθέτηση.
Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνούμε και τις ομάδες στόχου και τα πραγματικά ή πιθανά θύματα που δημιουργεί η άκρα δεξιά στη νεολαία. Ένα κομμάτι της νεολαίας βιώνει ως πραγματικότητα ή διάχυτη απειλή τις συνέπειες ακροδεξιών λογικών και πρακτικών. Οι τελευταίες δεν προκύπτουν μόνο από τις ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις της χώρας, αλλά εκφράζονται άλλοτε πιο ανοιχτά και άλλοτε πιο σιωπηρά από εκπροσώπους του ίδιου του κράτος και των θεσμών του, αλλά συχνά και από ευρύτερες δυνάμεις της ίδιας της κοινωνίας. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να διερευνήσουμε και να φροντίσουμε για εκείνες της ομάδες εντός της νεολαίας που συνιστούν και στοχοποιούνται ως θύματα της άκρας δεξιάς
Η υποβάθμιση των υπερθνικιστικών ιδεών της Άκρας Δεξιάς λειτουργεί ως «λίπασμα» που δημιουργεί ευκαιρίες για την άνοδό της. Αρκετά, μάλιστα, από τα μοτίβα του ρεπερτορίου της Άκρας Δεξιάς υιοθετήθηκαν από τα συντηρητικά κόμματα.
Επείγει να διαβάσουμε το φαινόμενο με τους δικούς του κώδικες, να καταλάβουμε πώς συγκροτούν οι ίδιοι τις υποκειμενικότητές τους. Αλλιώς, θα καταλάβουμε αργά πια ότι το να είναι κανείς γραφικός δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να είναι και επικίνδυνος.
Η αντιμετώπιση του ακροδεξιού φαινομένου είναι πρωτεύον ζήτημα της εκπαίδευσης, η οποία είναι αναπόσπαστα δεμένη με την υπεράσπιση της δημοκρατίας.
Χρειάζεται αφενός μια νέας μορφής επαναπολιτικοποίηση της νεολαίας, στην εκκίνηση μιας ευρείας δημοκρατικής διεκδίκησης των νέων, με νέα εργαλεία, νέες δικτυώσεις, νέες συλλογικότητες. Σε μια στράτευση όχι μόνο ενσώματη, στο δρόμο, αλλά και στο χώρο των ιδεών, της πληροφόρησης, της γνώσης.
Αφετέρου, απαιτείται μέσα στο ίδιο το σχολείο μια συνεχής ενημέρωση για την καταπολέμηση της ακροδεξιάς. Μέσα από την ίδια την διδασκαλία των μαθημάτων. Η νεοελληνική γλώσσα, τα θρησκευτικά, η ιστορία, η πολιτική παιδεία, η κοινωνική και πολιτική αγωγή αποτελούν κατάλληλα μαθήματα για προεκτάσεις και προβληματισμό, για τη μελέτη σύγχρονων φαινομένων, για την εμβάθυνση σε έννοιες όπως ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η μισαλλοδοξία, ο εθνοφυλετισμός, η ομοφοβία, οι διακρίσεις, ο ναζισμός και ο φασισμός.
Ακόμα καλύτερα να προσεγγίζουμε αυτά τα φαινόμενα διαθεματικά, οριζόντια, μέσα από ερευνητικές εργασίες, ομαδικές δράσεις, πρωτότυπες δραστηριότητες, παιχνίδια ρόλων και βιωματικά εργαστήρια. Μεγάλο ζητούμενο πάντα η ενίσχυση της δημοκρατικής παιδείας, της ισότητας, της ελευθερίας, της αλληλεγγύης.
Αρκούν αυτά;
Κατηγορηματικά όχι! Χρειάζεται συνολική συστράτευση και αγώνας για να μην ζήσουμε νέες δολοφονίες και πογκρόμ.
Απαιτείται συνεργασία μεταξύ εκπροσώπων της πολιτικής, της επιστήμης, των μέσων ενημέρωσης, των συνδικάτων και της κοινωνίας των πολιτών μέσω της δράσης και βέβαια το βασικό είναι να υπάρχει ενεργοποίηση του κόσμου.
Τώρα είναι η στιγμή να δει η Ελληνική Δημοκρατία, που έχει κάνει λάθος και ποιους μηχανισμούς έχει εσωτερικά, ώστε να απαλλαγεί από τυχόν θύλακες.
Η ελληνική κοινωνία είναι μια κοινωνία, που έχει αντιφασιστικά χαρακτηριστικά και αντανακλαστικά, άλλωστε χύθηκε πολύ αίμα ελληνικό στους αγώνες κατά των φασιστών και ναζιστών, ώστε να είμαστε σήμερα ελεύθεροι!
* Το άρθρο του βουλευτή Α΄ Θεσσαλονίκης Γιάννη Αμανατίδη, δημοσιεύτηκε στη thessnews.gr
