Από σκάνδαλα έχει συνηθίσει πλέον το στολίδι της γερμανικής οικονομίας, η αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά αυτό που αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα το περιοδικό “Der Spiegel” εάν αληθεύει, ανεβάζει τους παίκτες σε νέα πίστα.
Στο “dieselgate”, το σκάνδαλο των παραποιημένων ρύπων, που έχει διασύρει διεθνώς τους Volkswagen και Σία ήρθε να προστεθεί η κατηγορία για σύσταση καρτέλ από τις Volkswagen, BMW, Αudi, Porsche και Daimler σε βάρος των προμηθευτών τους, αλλά και σε βάρος των καταναλωτών. Σύμφωνα με το εκτεταμένο ρεπορτάζ του περιοδικού, που επικαλείται, μεταξύ άλλων, ένα είδος αυτοκαταγγελίας των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών στις αρχές ανταγωνισμού, οι πέντε εταιρείες, οι οποίες υποτίθεται ότι ανταγωνίζονταν μεταξύ τους και έτσι έσπρωχναν η μία την άλλη στο να κατασκευάζουν όλο και πιο καλά αυτοκίνητα - “premium” είναι η αγαπημένη λέξη τους-, τελικά συνεννοούνταν μεταξύ τους για τεχνολογικά θέματα, κόστη και προμηθευτές. Το “Spiegel” υποστηρίζει ότι περισσότεροι από 200 συνεργάτες των πέντε αυτοκινητοβιομηχανιών πραγματοποιούσαν μυστικές συναντήσεις ήδη από τη δεκαετία του ’90 και φρόντιζαν έτσι ώστε να μην υφίσταται πραγματικός ανταγωνισμός. Συμφωνούσαν για το πώς θα εξελίξουν τα μοντέλα τους, αλλά και για το πώς θα κάνουν όσο το δυνατόν πιο φτηνή -και όχι πιο αποτελεσματική- την τεχνολογία αντιμετώπισης των ρύπων από ντιζελοκινητήρες.
Σημειώνεται ότι για να μην είναι επικίνδυνοι για τη δημόσια υγεία οι κινητήρες αυτοί, οι οποίοι κατά την καύση του ντίζελ εκλύουν και οξείδιο του αζώτου, χρησιμοποιείται το AdBlue, ένα μείγμα το οποίο διασπά το οξειδίου του αζώτου σε αβλαβές άζωτο και νερό. Οι πέντε που πουλούσαν τα αυτοκίνητά τους ως ιδιαίτερα φιλικά προς το περιβάλλον φέρονται να συνεννοούνταν εδώ και πολλά χρόνια για το μέγεθος των ντεπόζιτων για AdBlue. Και επειδή τα μεγάλα ντεπόζιτα ήταν ακριβά, συμφωνούσαν μεταξύ τους να κατασκευάζουν μικρότερα, τα οποία δεν αρκούσαν όμως για να «καθαρίσουν» τους ρύπους.
Το δημοσίευμα του “Spiegel” έσκασε σαν βόμβα στη θερινή ραστώνη του Βερολίνου. Και η γερμανική κυβέρνηση έσπευσε τη Δευτέρα να διαβεβαιώσει ότι θα γίνει πλήρης διαλεύκανση των κατηγοριών, πλην όμως η αρμόδια αρχή είναι η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε.
Σχέσεις στοργής
Ωστόσο, η διαχείριση ενός σκανδάλου της αυτοκινητοβιομηχανίας είναι εξαιρετικά δύσκολη, αν όχι επώδυνη στη Γερμανία. Σε αντίθεση με άλλους κλάδους -π.χ. τραπεζικός-, η αυτοκινητοβιομηχανία είναι το μεγάλο καμάρι της χώρας. Μάλιστα, οι προηγούμενες γενιές των Γερμανών ήταν περήφανοι για το αμάξι τους made in Germany και κορόιδευαν κυρίως τους Γιαπωνέζους που προσπαθούσαν να μπουν δυναμικά στη γερμανική αγορά. Σ’ αυτό συνέβαλε τα μέγιστα και το γεγονός ότι όλοι ξέρουν πως η μία στις οκτώ θέσεις εργασίας στη Γερμανία εξαρτάται από την αυτοκινητοβιομηχανία, στην οποία οι συνθήκες εργασίας είναι πολύ καλές - και χάρη στη δύναμη του συνδικάτου μετάλλου.
Η τεράστια σημασία της αυτοκινητοβιομηχανίας για τη γερμανική οικονομία, αλλά και για τη γερμανική αυτοπεποίθηση, έχει οδηγήσει σε στενότατες σχέσεις... στοργής μεταξύ του κλάδου και της εκάστοτε κυβέρνησης, που θεωρεί υποχρέωσή της να τον προστατεύει. Ειδικά από αυστηρές ρυθμίσεις, είτε πρόκειται για περιβαλλοντική νομοθεσία, είτε για κανόνες ανταγωνισμού. Αυτό ίσχυε από τα χρόνια του “γερμανικού θαύματος” και συνεχίστηκε και τον 21ο αιώνα, οπότε τόσο ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ -ο “σύντροφος των αφεντικών”, όπως τον χαρακτήριζαν πολλοί και εντός του κόμματός του- όσο και η χριστιανοδημοκράτισσα Άνγκελα Μέρκελ έτειναν πάντοτε εξαιρετικά ευήκοον ους στις επιθυμίες της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Οι σχέσεις στοργής έχουν ενίοτε και έναν χαρακτήρα... αιμομιξίας. Για παράδειγμα, επικεφαλής της Ένωσης Γερμανικής Αυτοκινητοβιομηχανίας (VDA) είναι από το 2007 ο πρώην υπουργός Έρευνας και Τεχνολογίας, αλλά και Μεταφορών Ματίας Βίσμαν. Έγραφε, λοιπόν, ο Βίσμαν στην “αγαπητή Άνγκελα”, τον Μάιο του 2013, ότι καλό θα ήταν να αντισταθεί στις Βρυξέλλες ενάντια σε μια “πολύ φιλόδοξη” ρύθμιση για τις εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα. Και η Μέρκελ έδινε τη μάχη.
Εκτιμάται, λοιπόν, πως αυτές τις μέρες, στις διακοπές της, η καγκελάριος θα πονοκεφαλιάζει πολύ περισσότερο για το πώς θα εξελιχθεί το σκάνδαλο για το καρτέλ που κατηγορούνται ότι έστησαν οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες και λιγότερο για το πώς θα αντιμετωπίσει τους πολιτικούς αντιπάλους της στον προεκλογικό αγώνα. Αυτό τον πονοκέφαλο, άλλωστε, τον μοιράζεται και με τον βασικό της αντίπαλο, τον υποψήφιο των σοσιαλδημοκρατών Μάρτιν Σουλτς, καθώς και η Σοσιαλδημοκρατία έχει τις ίδιες σχέσεις στοργής με τους Volkswagen και σία.
Η Volkswagen και οι βασανιστές
Δεν έφταναν τα νέα σκάνδαλα -dieselgate, καταγγελίες για σύσταση καρτέλ-, βγήκαν από τις ντουλάπες και τα παλιά. Η Volkswagen, η μαμά τού “αυτοκινήτου του λαού”, κατηγορείται με μερικές δεκαετίες καθυστέρηση ότι συνεργαζόταν με τους βασανιστές της βραζιλιάνικης δικτατορίας στα πέτρινα χρόνια 1964-1985. Οι κατηγορίες προφανώς δεν είναι καινούργιες, αλλά τώρα βγήκαν στον αφρό, έπειτα από συντονισμένες έρευνες δημοσιογράφων της γερμανικής τηλεόρασης και της “Sueddeutsche Zeitung”. Αυτοί αποκάλυψαν ότι η θυγατρική του ομίλου στη Βραζιλία κατασκόπευε τους εργαζόμενους, έλεγχε τα πολιτικά τους φρονήματα και προωθούσε τις πληροφορίες που συνέλεγε στις διωκτικές αρχές της βραζιλιάνικης χούντας. Μάλιστα, οι ύποπτοι ως αντικαθεστωτικοί εργαζόμενοι της Volkswagen συλλαμβάνονταν εντός των χώρων της εταιρείας από την αστυνομία.
Πρώην εργαζόμενοι της εταιρείας στη Βραζιλία και ακτιβιστές είχαν κατηγορήσει ήδη το 2015 τη Volkswagen ότι επέτρεπε διώξεις και βασανισμούς αντικαθεστωτικών στο διάστημα της δικτατορίας. Υποστήριζαν, επίσης, ότι υπάλληλοι της Volkswagen είχαν καταρτίσει “μαύρες λίστες” με ονόματα αντικαθεστωτικών στους κόλπους της εταιρείας.
Μέχρι στιγμής, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία δεν έχει τοποθετηθεί για τις κατηγορίες εναντίον της και παραπέμπει σε μια έκθεση πραγματογνωμοσύνης για τον ρόλο της εταιρείας την περίοδο της δικτατορίας στη Βραζιλίας, την οποία ανέλαβε να εκπονήσει ο ιστορικός Κρίστοφερ Κόπερ για λογαριασμό της. Ο Κόπερ θα δημοσιεύσει τα ευρήματά του μέχρι το τέλος της χρονιάς.
Πάντως, σύμφωνα με τους δημοσιογράφους που αποκάλυψαν την υπόθεση, ο εισαγγελέας στη Βραζιλία ερευνά τις πιθανές ευθύνες που βαραίνουν τη Volkswagen do Brasil για “παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός του χώρου του εργοστασίου της την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας”. Επιπλέον, για τις κατηγορίες αυτές η διοίκηση της Volkswagen στο Βόλφσμπουργκ ήταν ενήμερη από το 1979. Όπως ενήμερος ήταν, σύμφωνα πάντοτε με τους Γερμανούς ρεπόρτερ, και ο τότε καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ και δη χάρη σε μια συνομιλία που είχε κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στη Βραζιλία με τον τότε συνδικαλιστή και μετέπειτα πρόεδρο της χώρας Λούλα Ντα Σίλβα.
