to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

13:24 | 09.12.2017

Κοινωνία

Στο Left.gr: Η βία κατά των γυναικών, η «γυάλινη οροφή» και το διαρκές διακύβευμα της έμφυλης ισότητας (βίντεο)

Έμφυλη ισότητα: «ξεπερασμένο θέμα» ή καθημερινό ζητούμενο;


Βίντεο-φωτογραφίες: Άγγελος Καλοδούλας, κείμενο-επιμέλεια: Τάσος Γιαννόπουλος

Η ισότιμη αντιμετώπιση των ατόμων ανεξάρτητα από την ταυτότητα του φύλου τους κάθε άλλο παρά δευτερεύον ή ξεπερασμένο θέμα αποτελεί, ειδικά αν αναλογιστούμε την καθημερινή βία που υφίστανται πολλές γυναίκες στην Ελλάδα του 2017. Αυτό το ζήτημα άνοιξε η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (25 Νοεμβρίου), σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 8 Δεκέμβρη στο στέκι ΣΠΟΥΤΝΙΚ και την οποία συντόνισε η Καλλιόπη Κακοκέφαλου.

Η βία ως καθημερινό φαινόμενο

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Ευρώπη θρηνεί κάθε εβδομάδα 50 γυναίκες που δολοφονούνται από συζύγους ή συντρόφους ενώ το 35% των γυναικών παγκοσμίως έχει βιώσει τουλάχιστον μία φορά σωματική ή σεξουαλική βία. Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα, τα τελευταία στοιχεία από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας τω Φύλων δείχνουν πως το 85% των 5.041 τηλεφωνημάτων που δέχθηκε η γραμμή SOS μέσα σε ένα χρόνο αφορούσαν σε περιστατικά ενδοοικογενειακής/έμφυλης βίας.

Η Ειρήνη Σιώζου, Σύμβουλος νομικής στήριξης στο Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας, περιγράφει ένα από τα τυπικά περιστατικά που καταγγέλλονται στα συμβουλευτικά κέντρα: μία γυναίκα  37 ετών, από επαρχιακή πόλη, μητέρα 2 ανήλικων παιδιών, χωρίς  δουλειά η ίδια και χωρίς κανένα λόγο στα οικονομικά ζητήματα του νοικοκυριού.  Πολλές φορές, ο σύζυγός της ξεσπούσε πάνω της ασκώντας της σωματική βία, με αποκορύφωμα το βράδυ που η γυναίκα χρειάστηκε να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο της περιοχής. Η κοινωνική υπηρεσία του νοσοκομείου ζήτησε τη βοήθεια του Συμβουλευτικού Κέντρου ώστε η γυναίκα να βρει καταφύγιο σε κάποιον από τους ξενώνες που λειτουργούν για τον σκοπό αυτό, κάτι που έγινε. 

Περιστατικά σαν το παραπάνω αποδεικνύουν ότι υπάρχει ακόμη μακρύς δρόμος έως την επίτευξη του στόχου για έμφυλη ισότητα και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, βίας που εκδηλώνεται με υψηλή συχνότητα σε όλα τα πεδία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και επεκτείνεται στο σωματικό, σεξουαλικό, ψυχολογικό και συναισθηματικό επίπεδο (διαβάστε περισσότερα στοιχεία στο ρεπορτάζ του Left.gr για την 25η Νοέμβρη).

«Ο φόβος των γυναικών που φεύγουν από το σπίτι τους είναι ότι θα χάσουν την επιμέλεια των παιδιών τους, αν δεν έχουν δουλειά. Στα Συμβουλευτικά Κέντρα τους παρέχουμε πλήρη ενημέρωση για το νομοθετικό πλαίσιο και τη δυνατότητα τα να πάρουν διατροφή», σημειώνει επίσης η Ειρ. Σιώζου.

Παράλληλα, με τις προσφυγικές ροές προς τη χώρα μας, προκύπτουν καινούργια και μεγάλα ζητήματα λόγω (και) της πολιτισμικής διαφοράς: «δεν ξέρουμε αν μπορεί να πάρει διαζύγιο μία γυναίκα καθώς ισχύει το δίκαιο της χώρας από την οποία προέρχεται η γυναίκα (Συρία, Αφγανιστάν), δεν μπορούμε να μιλήσουμε καν για διαζύγιο σε γυναίκες οι οποίες προέρχονται από το Αφγανιστάν και το μόνο που θέλουν είναι να πάνε σε μία χώρα της βόρειας Ευρώπης».

Η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης

Η Κωνσταντίνα Κούνεβα, Ευρωβουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ GUE θυμήθηκε με συγκίνηση τις ημέρες του Δεκέμβρη, με τη δολοφονική επίθεση εναντίον της αλλά και την εξέγερση που ακολούθησε τη δολοφονία Γρηγορόπουλου.

Η επίθεση εναντίον της, εναντίον μίας μετανάστριας, μίας μητέρας ενός παιδιού δείχνει ακριβώς μέχρι «που μπορεί να φτάσει η βία του καταπιεστικού κοινωνικοοικονομικού συστήματος που επικρατεί σήμερα, εναντίον των γυναικών».

Πολύ σημαντικό υπό αυτό το πρίσμα, είναι ότι με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία θα ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο με το επικείμενο νομοσχέδιο, επεκτείνεται η νομική προστασία των γυναικών ενώ μεταξύ των άλλων σημαντικών καινοτομιών είναι η ποινικοποίηση της αναγκαστικής σύναψης γάμου αλλά και του stalking (παρενοχλητική παραολούθηση). 

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί την πρώτη νομικά-δεσμευτική Ευρωπαϊκή σύμβαση η οποία εστιάζει συγκεκριμένα στην βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία. Η Σύμβαση περιλαμβάνει τις ελάχιστες προδιαγραφές για την αποτελεσματική πρόληψη, προστασία, ποινική δίωξη και την δημιουργία ολοκληρωμένων πολιτικών για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών.

Το πολύ σημαντικό νομοσχέδιο θα έρθει άμεσα, στις αρχές του νέου χρόνου, στην ελληνική Βουλή, και θα δίνει μεγάλη έμφαση στην πρόληψη, αλλά και προωθεί την συμβουλευτική προς τους άνδρες θύτες, ίσως ένα βήμα - πρόκληση για την ελληνική κοινωνία (σ.σ.: διαβάστε αναλυτικά τι θα προβλέπει στο δημοσίευμα του Left.gr για την πρόσφατη εκδήλωση του τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής/Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ).

Οι πολλές όψεις της βίας

Τι εννοούμε όμως, εκτός από το προφανές, όταν αναφερόμαστε στη βία κατά των γυναικών, αναρωτήθηκε εύστοχα η Ειρ. Αγαθοπούλου, Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ):

  • «Οι περιορισμένοι μισθοί και οι ελαστικές σχέσεις εργασίας είναι βία;

  • Τα σεξιστικά σχόλια για την εμφάνιση των γυναικών είναι βία; 

  • τα επίσης σεξιστικά σχόλια για να ασκήσουν κριτική κάθε είδους είναι βία; 

  • Η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας είναι βία; Τα σποτάκια της ΓΓΙΦ έχουν πολύ πετυχημένα παραδείγματα για το θέμα αυτό, για παράδειγμα την παρενόχληση από συνάδελφο προς συναδέλφισσα, όπου γίνεται μεταξύ σοβαρού και αστείου και όταν αυτή αντιδρά, της λέει: καλά πώς κάνεις έτσι, μια πλάκα κάναμε..

  • Η διαφήμιση της ΕΡΤ είναι βία;  Που παρομοιάζει την διαστρεβλωμένη είδηση με κακοποιημένη γυναίκα, χρησιμοποιώντας μάλιστα την εικόνα μιας ξυλοκοπημένης γυναίκας. Και το ερώτημα είναι: θα γινόταν το ίδιο ανεκτή μια εικόνα ξυλοκοπημένου παιδιού, στην τυχαία περίπτωση που η είδηση θα ήταν ουδέτερου γένους; Κατά τη γνώμη μου, όχι.»

«Όλα τα παραπάνω είναι βία, γεγονός που μας κάνει να καταλάβουμε ότι η βία κατά των γυναικών δεν είναι μόνο ένα  φαινόμενο  πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών, ανάμεσα στα ζευγάρια ή στις οικογένειες, αλλά βρίσκεται παντού και αγγίζει πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας, γι αυτό και είναι τόσο επικίνδυνη», υπογράμμισε η Ειρ. Αγαθοπούλου σχολιάζοντας ότι αυτή η βία δεν είναι απαραίτητο να εκφέρεται μόνο από άντρες, όπως φυσικά και τα σεξιστικά στερεότυπα δεν εκφέρονται μόνο από άντρες, αλλά πολλές φορές οι γυναίκες είναι καλύτεροι κοινωνοί αυτών από τους άνδρες.

«Σε μια πατριαρχική κοινωνία λοιπόν, όπως η ελληνική κοινωνία σήμερα, τα πατριαρχικά στερεότυπα κατακλείζουν κάθε πτυχή της ζωής μας και “υποχρεώνουν” άντρες και γυναίκες να υποκύψουν σε αυτά» πρόσθεσε. 

Τη μεγάλη εικόνα αυτής της βίας περιέγραψε η Κ. Κούνεβα τονίζοντας ότι η καθημερινή έμφυλη βία είναι στενά δεμένη με τη βία του οικονομικού συστήματος, κάτι που αποκρύπτεται από τους διεθνείςς οργανισμούς οι οποίοι την αντιμετωπίζουν ως πολιτικά ουδέτερο φαινόμενο. 

Παράλληλα, οι διακηρύξεις της Ε.Ε. έρχονται σε αντίθεση με τις πράξεις για την καταπολέμησης της ισότητας, όπως ανέλυσε η Κ. Κούνεβα θυμίζοντας ότι οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται, όσον αφορά τα δημόσια αξιώματα και τις θέσεις ευθύνης, κάτι που εμμέσως απορρέει και ταυτόχρονα διαιωνίζει την αντίληψη ότι είναι λιγότερο ικανές για την ανάληψη τέτοιου είδους καθηκόντων. 

Στάθηκε ο ιδιαίτερα στη σεξουαλική κακοποίηση από προϊσταμένους στον χώρο εργασίας, ζήτημα που ανέδειξε πρόσφατα και η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων με τα σποτάκια που δημοσιοποίησε

Η «γυάλινη οροφή» και η διπλή ημέρα

«Εκτός από τη σεξουαλική παρενόχληση, έχουμε και θέματα που άπτονται με αμιγώς εργασιακά θέματα, όπως την υποαπασχόληση, τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, το μισθολογικό χάσμα και τη γυάλινη οροφή», σημείωσε η Ειρ. Αγαθοπούλου.

Σε πρόσφατη έρευνα του ΚΕΘΙ  σε μικρές – οικογενειακές – επιχειρήσεις επιβεβαιώθηκε ότι τα υψηλόβαθμα διοικητικά στελέχη ήταν άνδρες, κάτι που ονομάζεται  φαινόμενο της «γυάλινης οροφής». «Γι' αυτόν το λόγο δεν καταλάβαιναν κιόλας πολύ καλά το αντικείμενο της έρευνας – συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής – διότι απ' ό,τι φαίνεται δεν είναι ένα θέμα που τους απασχολεί, σε αντίθεση με τις γυναίκες σε υψηλόβαθμες θέσεις που κατανοούσαν πλήρως τον όρο της συμφιλίωσης», σχολίασε η Ειρ. Αγαθοπούλου. 

Ένα άλλο σημαντικό εύρημα της έρευνας ήταν σχετικά με το ωράριο των γυναικών: Παρ' ότι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών εργαζόταν με καθεστώς πλήρους απασχόλησης, από όσες εργαζόταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης, μόνο οι μισές από αυτές το είχαν επιλέξει, άρα ήταν  το μέσο για την επίτευξη της συμφιλίωσης επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων. Για τις υπόλοιπες ήταν απλά αναγκαστική συνθήκη εργασίας.

Παρ' όλα αυτά, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων (83%) ακόμη και αυτές που δούλευαν πλήρες ωράριο, δήλωσαν ότι, σε αντίθεση με τους άνδρες, έχουν την ευθύνη φροντίδας παιδιού ή ηλικιωμένων, κάτι που αποδεικνύει ότι η «διπλή ημέρα» και το «διπλό ωράριο» εργασίας (σπίτι και δουλειά) αποτελούν καθημερινότητα για την πλειονότητα των γυναικών. 

Mέσα από την αφήγηση μιας εργοδότριας στην έρευνα αυτή παρουσιάζεται με χαρακτηριστικό τρόπο, το πώς οι ίδιες εργαζόμενες μητέρες αισθάνονται πίεση στην προσπάθειά τους να συμφιλιώσουν εργασία και οικογένεια και να διαχειριστούν τις άδειες που δικαιούνται:

«… Δεν τις ζητάνε, δεν θέλουν να τις καταχραστούν, θεωρούν ότι καταχρώνται εκείνη την ώρα την ευχέρεια του εργοδότη τους. Αισθάνονται ότι αν ζητήσουν πολλά θα χαρακτηριστούν ως τεμπέλες. Αισθάνονται ότι αν αρχίσουν και ζητάνε πολλά, θα πει ο άλλος καλά θα ασχολούμαι μαζί σου; Και θα πάρει ένα άντρα. Θα πάρει λοιπόν έναν άντρα που δεν τα ζητάει αυτά αφού τα κάνουν όλα οι γυναίκες στο σπίτι. Άρα ο άντρας είναι ξεκούραστος. Άρα θα μου κάνει αυτό που θέλω εγώ.».

Βήματα μπροστά

Όπως περιέγραψαν οι ομιλήτριες, η έμφυλη (αν)ισότητα σχετίζεται και παγιώνεται με την κουλτούρα,  την εκπαίδευση, τα πρότυπα που η οικογένεια μεταδίσει στα παιδιά, αλλά και από τον τρόπο που μιλάμε για το σώμα και τη σεξουαλικότητα. 

Πέρα από τη σύμβαση της Κων/πόλης και σε κάποιους άλλους σημαντικούς τομείς γίνονται σημαντικά βήματα: Στην εκπαίδευση, για παράδειγμα, έχει ξεκινήσει να υλοποιείται από πέρυσι μια σημαντική πρωτοβουλία του αρμόδιου υπουργείου, οι θεματικές εβδομάδες, στις οποίες τα θέματα ισότητας και φύλου είναι ιδιαίτερα ψηλά στην ατζέντα, με στόχο, μεταξύ άλλων, την καταπολέμηση του διάχυτου σεξιστικού λόγου στα αρχικά στάδια και στις μικρές ηλικίες.

Άλλη μια νομοθετική πρωτοβουλία ιδιαίτερης συμβολικής αλλά και ουσιαστικής σημασίας ήταν η εν μέρει κατάργηση της Σαρίας, ενενήντα επτά χρόνια μετά την καθιέρωσή της στην Ελλάδα. 

«Με το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή από το υπουργείο Παιδείας, ξεκαθαρίζεται ότι για τις οικογενειακές και κληρονομικές διαφορές ισχύουν οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα. Πλέον μόνο κατ’ εξαίρεση αυτές οι υποθέσεις υπάγονται στη δικαιοδοσία του Μουφτή και θα χρειάζεται να υπάρχει συναίνεση από όλα τα διάδικα μέρη για να παρέμβει.  Άρα, στην ουσία, την καθιστά μη υποχρεωτική, αλλά υπάρχουν και άλλα βήματα που πρέπει να γίνουν μέχρι την οριστική κατάργησή της», τόνισε σχετικά η Ειρ. Αγαθοπούλου. 

Το μήνυμα της εκδήλωσης συμπυκνώνεται σε μία αποστροφή της Κ. Κούνεβα: «Τα χέρια μας είναι είναι φτιαγμένα για να δουλεύουν, να χαϊδεύουν, να αγκαλιάζουν, όχι να χτυπούν. Να προτείνουν, να βοηθήσουν. Ονειρεύομαι μία νέα κοινωνία ανδρών και γυναικών που θα τους είναι άγνωστη η έννοια της έμφυλης βίας και αυτό δεν είναι ουτοπία αν φανταστείτε την απόσταση που έχουμε καλύψει τις τελευταίες δεκαετίες».

Πράγματι, όπως τονίζει και η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ, η έμφυλη ισότητα είναι ένα καθημερινό διακύβευμα, σε θεσμικό, κινηματικό και κοινωνικό επίπεδο, ένας κρίσιμος στόχος που απαιτεί συνεχή αγώνα για το μετασχηματισμό της κοινωνίας και την ανατροπή των πατριαρχικών αντιλήψεων που, άμεσα ή έμμεσα, χαρακτηρίζουν τον τρόπο σκέψης της. 

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)