Μέσα στις κούτες όπου ο Ιάκωβος Καμπανέλλης φύλαγε τα χειρόγραφά του βρέθηκε από την κόρη του, Κατερίνα, το «Σιλωάμ», ένα από τα πρώτα έργα του κορυφαίου μεταπολεμικού συγγραφέα. Ανεβαίνει μαζί με το, επίσης, άπαιχτο μονόπρακτο «Κρυφός Ηλιος», στη σκηνή του Θεάτρου Τζένη Καρέζη, στις 18 Οκτωβρίου, σε σκηνοθεσία Γιώργου Γιανναράκου.

   «Το «Σιλωάμ» είναι η πρώτη γραφή του μονόπρακτου «Η Οδός». Μαζί με το «'Ανθρωποι και Ημέρες» - το πρώτο ίσως έργο του, γραμμένο γύρω στο 1949 - 1950, επίσης ανέκδοτο - και το «Κρυφός Ηλιος», το οποίο ο πατέρας μου είχε χάσει για πολλά χρόνια και ανακάλυψε ο καθηγητής Γιώργος Πεφάνης, στην αποθήκη του σπιτιού μας, αποτελούν μια τριλογία βασισμένη στην εμπειρία του στο Μαουτχάουζεν» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Κατερίνα Καμπανέλλη.

   Ο νεαρός Καμπανέλλης, με νωπές τις μνήμες από το στρατόπεδο Μαουτχάουζεν της Αυστρίας, όπου ο ίδιος παρέμεινε κρατούμενος για τρία χρόνια ανάμεσα σε χιλιάδες μελλοθάνατους, δεν θα μπορούσε παρά να δώσει φωνή σε υπάρξεις και χαρακτήρες με τους οποίους είχε μοιραστεί μια ακραία πραγματικότητα. Ωστόσο, στους οικείους του «δεν μίλαγε ποτέ γι'αυτά» παρατηρεί η κόρη του.

   «Οταν καμιά φορά βλέπαμε στην τηλεόραση κάποιο ιστορικό ντοκιμαντέρ γι'αυτή την τραγική περίοδο, παρέμενε σιωπηλός. Παρακολουθούσε ευλαβικά, χωρίς να μιλά». Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης ήταν ένας βαθιά φιλοσοφημένος άνθρωπος, συμπληρώνει η ίδια, και η στάση του απέναντι στον θάνατο το αποδείκνυε αυτό. Η στωικότητα με την οποία αντιμετώπισε την απώλεια δικών του ανθρώπων - έχασε επτά από τα οχτώ αδέλφια του -, ίσως να ήταν και η άμυνά του απέναντι σε όλο αυτό, τη ζωή του στο στρατόπεδο, που τον είχε σημαδέψει».

   Η ίδια περιγράφει τον πατέρα της ως «έναν άνθρωπο απλό, χωρίς εμπάθειες, που δεν κρατούσε κακίες, χαιρόταν με πολύ απλά πράγματα και πάντα έβρισκε χρόνο για όλους».

   Παράλληλα, αγαπούσε ιδιαίτερα τους νέους και ήθελε να έχουν όλη την ευκαιρία τους, σημειώνει η Κατερίνα Καμπανέλλη η οποία θέλει να εκδώσει όλα τα άγνωστα χειρόγραφα του πατέρα της, που έχει εντοπίσει. «Δεν ξέρω ποιος ήταν ακριβώς ο λόγος που ο ίδιος δεν προχώρησε στην έκδοσή τους» λέει η ίδια: «Ίσως, τα θεωρούσε πρωτόλεια. Μπορεί να μην ήθελε να επιστρέψει στα πρώτα του γραπτά. Εγώ θεωρώ ότι έχουν μεγάλη λογοτεχνική αξία και ότι παράλληλα δείχνουν βήμα βήμα την πορεία ενός μεγάλου συγγραφέα».

   Τα δύο μονόπρακτα του Ιάκωβου Καμπανέλλη ανεβαίνουν με ενιαίο τίτλο «Σιλωάμ», που σημαίνει απεσταλμένος. Ερμηνεύουν οι Γιώργος Γιαννούτσος, Δημήτρης Κανέλλος, Ερρίκος Λίτσης, Ευθύμιος Ξυπολυτάς, Λευτέρης Παπακώστας και Κώστας Φαλελάκης.

   Για τους συντελεστές της παράστασης «το ταλέντο και η ευαισθησία επιτρέπουν στο νεαρό Καμπανέλλη να πάει πέρα από τους πραγματικούς χαρακτήρες με τους οποίους μοιράστηκε τον εγκλεισμό και να δημιουργήσει αιώνιες φιγούρες».

   Στον «Κρυφό Ήλιο», έργο ευρύ και πυκνό, με λεπτομερή περιγραφή του χώρου δράσης (σε κελί του Μαουτχάουζεν), της κατάστασης και των προσώπων, οι ανατριχιαστικές περιγραφές εναλλάσσονται με ψυχολογικά παιχνίδια μεταξύ των κρατούμενων (ο Γιαπωνέζος, ο Κλέφτης, ο Γιατρός, ο Φαγιάς, ο Καλόγερος, ο Επιθεωρητής), που ψάχνουν ανάμεσά τους τον Προδότη. Ποιος πρόδωσε; Όλοι; Κανείς; Αθώοι, ένοχοι, συνένοχοι.

   Στο «Σιλωάμ» τέσσερις σκιώδεις τραγικές υπάρξεις, ανώνυμοι (ο Πρώτος, ο Δεύτερος, ο Τρίτος, ο Τέταρτος), δηλαδή κανείς και όλοι, ζουν στην συντέλεια του κόσμου, σε ένα κελί όπου κανείς δεν μπαίνει. Ούτε οι δεσμοφύλακες. Εκεί, στα έσχατα της απελπισίας, καταφεύγει ένας κρατούμενος (ο νοσοκόμος), για να κερδίσει λίγη ακόμη ζωή. Η απεγνωσμένη αναζήτηση της ελευθερίας συνοδεύεται από ένα ξέσπασμα για τον απόντα Θεό και μια έκρηξη εκδίκησης για την δολοφονική μηχανή».