Μετά τον περιβαλλοντοκτόνο νόμο, ο οποίος άνοιξε τον δρόμο για την ιδιωτικοποίηση και εκχώρηση προς εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων και ευαίσθητων οικοσυστημάτων και των μέχρι χτες προστατευόμενων από διεθνείς συνθήκες περιβαλλοντικών συστημάτων, σειρά έχει τώρα το νερό της ύδρευσης.

Η ιδιωτικοποίηση, μέσω ΣΔΙΤ, μέσω δηλαδή της οδού της Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, του συνόλου του εξωτερικού δικτύου ύδρευσης της Αθήνας, το οποίο περιλαμβάνει τα φράγματα και τους ταμιευτήρες του Μόρνου, του Ευήνου, του Μαραθώνα και της λίμνης Υλίκης, τη διώρυγα και το δίκτυο μεταφοράς του νερού, μήκους περίπου 400 χιλιομέτρων, καθώς και τα αντλιοστάσια, ενέχει μια μεγάλη παγίδα.

Τυπικά δεν αφορά στην ιδιωτικοποίηση αυτού καθ’ εαυτού του νερού της ύδρευσης ως φυσικού πόρου, το οποίο άλλωστε προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες, σύμφωνα με τις οποίες το πόσιμο νερό είναι δημόσιο αγαθό και έχει κοινωνικό χαρακτήρα.

Κατ’ ουσία όμως και αυτό είναι που έχει τη μεγάλη σημασία, η ιδιωτικοποίηση των υποδομών που συλλέγουν, αποθηκεύουν, μεταφέρουν και διανέμουν το νερό της ύδρευσης, δεσμεύει, περιορίζει και εξαρτά απολύτως τη διαχείριση ενός δημόσιου αγαθού, του νερού της ύδρευσης, από ιδιωτικά συμφέροντα που έχουν ιδιωτικοοικονομικά και όχι κοινωνικά κριτήρια.

Άρα, στην ουσία, η ιδιωτικοποίηση του εξωτερικού υδραγωγείου της Αθήνας αφορά στην ιδιωτικοποίηση και του νερού της ύδρευσης. Αφού στο εξής οι αποφάσεις και η πολιτική για τη διαχείριση του πόσιμου νερού θα περνούν μέσα από ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Με μια σειρά από συνέπειες και επιπλοκές επικίνδυνες για το δημόσιο συμφέρον, αλλά και εκτός διεθνούς νομιμότητας, όπως αυτή ορίζεται από τις διεθνείς συμβάσεις που η χώρα μας έχει αποδεχθεί και έχει υπογράψει.

Άρα η ιδιωτικοποίηση των υποδομών του εξωτερικού δικτύου ύδρευσης της Αθήνας, παραπέμπει ουσιαστικά στην ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης του πόσιμου νερού. Και άρα ισοδυναμεί με την κατάργηση του δημόσιου και κοινωνικού του χαρακτήρα.

Ας ξεκινήσουμε από τα κίνητρα αυτής της ύποπτης κυβερνητικής πρωτοβουλίας.

Η ΕΥΔΑΠ, η οποία ως περιουσία του δημοσίου έχει περάσει στην ευθύνη του Υπερταμείου, είναι μια κερδοφόρα εταιρεία ύδρευσης. Που σημαίνει ότι δεν επιβαρύνει κατ’ ουδένα τρόπο το δημόσιο, αλλά αντίθετα, φέρνει κέρδη.

Δεν υπάρχει συνεπώς κατ’ ουδένα τρόπο στην ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης μέρους της περιουσίας της το άλλοθι της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος, το οποίο ενδεχομένως θα υπήρχε αν επρόκειτο για ζημιογόνο εταιρεία.

Πρόκειται συνεπώς για μια κυβερνητική πρωτοβουλία που υπηρετεί 100% ιδιωτικά συμφέροντα.

Η πραγματικότητα αυτή της εξυπηρέτησης ιδιωτικών συμφερόντων ενισχύεται από τον μονοπωλιακό χαρακτήρα του προς ιδιωτικοποίηση αγαθού. Το δίκτυο της ύδρευσης της Αθήνας είναι μοναδικό και συνεπώς δεν υπάρχει με κανένα τρόπο το άλλοθι της ενίσχυσης του ελεύθερου ανταγωνισμού που θα μπορούσε να συμβάλει στην βελτίωση της διαχείρισης του νερού προς όφελος των πολιτών.

Η ιδιωτικοποίηση και η εκχώρηση ενός μονοπωλιακού αγαθού, το οποίο καθιστά τον ιδιώτη που θα το εξαγοράσει αποκλειστικό υπεύθυνο για τη διαχείρισή του, κινείται στα όρια του σκανδάλου.

Πρώτα γιατί η εκχώρηση σε ιδιώτες ενός κρατικού προνομίου, της διαχείρισης δηλαδή του νερού της ύδρευσης, είναι από μόνη της ο ορισμός του σκανδάλου.
Δεύτερον για λόγους που έχουν να κάνουν με το τίμημα της ιδιωτικοποίησης, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται ούτε στην αξία του νερού της ύδρευσης, ούτε στην αξία της δημόσιας περιουσίας, ούτε καν στο κόστος κατασκευής των υδραυλικών έργων.

Και τρίτο γιατί η εκχώρηση ενός κρατικού μονοπωλίου σε ιδιώτη δημιουργεί μονοπωλιακές συνθήκες στην αγορά και συνεπώς έρχεται ευθέως σε πλήρη αντίθεση με τις διατάξεις περί ελεύθερου και υγιούς ανταγωνισμού.

Αλλά και η ιδιωτικοποίηση των υποδομών ενός σπάνιου φυσικού αγαθού, ενός αγαθού δηλαδή που ανανεώνεται μεν, αλλά περιορισμένα, καθώς η ανανέωσή του ακολουθεί τη μεταβλητότητα των μετεωρολογικών φαινομένων και αυτό μόνο εντός μιας συγκεκριμένης υδρολογικής λεκάνης, καθιστά τη διαχείριση του νερού της ύδρευσης από ιδιώτες προβληματική.

Η διαπίστωση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε εποχή σημαντικής μείωσης των βροχοπτώσεων λόγω κλιματικής κρίσης.

Η πραγματικότητα ότι τα φυσικά αποθέματα του νερού, ειδικά στις μέρες μας, βρίσκονται σε ανεπάρκεια, αναγκάζει τη διαχείρισή του να γίνεται με όρους εξοικονόμησης και με μεθόδους διαχείρισης της ζήτησης.

Γεγονός που προκαλεί μια σοβαρή  επιπλοκή στη διαχείρισή του από ιδιώτες, η οποία οδηγεί υποχρεωτικά στην αύξηση της τιμής του.

Καθώς οι ιδιώτες που θα διαχειρίζονται το εξωτερικό δίκτυο ύδρευσης, θα είναι οι μοναδικοί ιδιώτες στον χώρο της οικονομίας που θα πρέπει να κερδίσουν από τον περιορισμό και όχι από την αύξηση των αποθεμάτων του δικτύου τους. Γεγονός που οδηγεί μονόδρομα σε επιδείνωση των υπηρεσιών ύδρευσης, αλλά και σε κατακόρυφες αυξήσεις της τελικής τιμής του νερού, σε βάρος ασφαλώς του κοινωνικού και του δημόσιου χαρακτήρα του.

Με δυο λόγια οι συνέπειες της διαχείρισης του δικτύου της ύδρευσης της Αθήνας από ιδιώτες θα οδηγήσουν υποχρεωτικά σε κατακόρυφες αυξήσεις της τελικής τιμής του νερού, γεγονός που θα αναγκάσει πολλούς πολίτες να στερηθούν, εξ αιτίας των υψηλών τιμολογίων, αυτό το δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, η τιμή του οποίου ασφαλώς και πρέπει να καθορίζεται με κοινωνικά κριτήρια.

Αν η αύξηση της τελικής τιμής του νερού δεν συμβεί για λόγους κοινωνικούς, τότε το αυξημένο κόστος των κερδών του ιδιώτη που θα διαχειρίζεται το εξωτερικό υδραγωγείο θα το επωμιστεί η ΕΥΔΑΠ. Η οποία από κερδοφόρα που είναι σήμερα, σύντομα θα καταστεί ζημιογόνα. Γεγονός που σύντομα θα οδηγήσει και στη δική της ιδιωτικοποίηση.

Με δυο λόγια, η ιδιωτικοποίηση του εξωτερικού υδραγωγείου της Αθήνας θα αποβεί είτε στη μια περίπτωση, της αύξησης της τιμής του νερού, είτε στην άλλη, της επιδότησης της τιμής από την ΕΥΔΑΠ, σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος.

Κι όλα αυτά σε μια εποχή όπου και η τιμή του νερού της ύδρευσης είναι ελεγχόμενη και κοινωνικά αποδεκτή, αλλά και η εταιρεία ύδρευσης είναι κερδοφόρα.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που το στοίχημα της ιδιωτικοποίησης του νερού της ύδρευσης απέτυχε στην Ευρώπη. Με αποτέλεσμα οι Βρετανοί, οι Γάλλοι και οι Γερμανοί, αφού ιδιωτικοποίησαν για χρόνια το νερό της ύδρευσής τους, ανακρούουν σήμερα πρύμνα, επιστρέφοντας τον έλεγχο των εταιρειών ύδρευσης είτε στους δήμους, είτε και στο ίδιο το κράτος.

Ευτυχώς υπάρχει στην Ευρώπη η οπισθοδρομική κυβέρνηση Μητσοτάκη για να συντηρεί τα συμφέροντα των ίδιων επιχειρήσεων που οδήγησαν την ιδιωτικοποίηση του νερού της ύδρευσης σε αποτυχία σε μια σειρά από Ευρωπαϊκές πόλεις…

* Ο Γιάννης Μυλόπουλος είναι καθηγητής Διαχείρισης Υδατικών Πόρων στο Πολυτεχνείο του ΑΠΘ