Το αχαρακτήριστο Προεδρικό Διάταγμα που περιφρονεί και υποβαθμίζει την Καλλιτεχνική Εκπαίδευση έφερε στην επιφάνεια τον χώρο και τον κόσμο των σχολών θεάτρου, που είναι πιο γνωστές ως δραματικές σχολές. Πριν από αυτές, όποιος ήθελε να γίνει ηθοποιός ακολουθούσε έναν θίασο προσπαθώντας να μάθει την τέχνη τού ηθοποιού μέσα από την πράξη, παρακολουθώντας τους παλιότερους και διδασκόμενος από αυτούς. Κάποια στιγμή, στις αρχές του 20ού αιώνα, οργανώθηκαν οι δραματικές σχολές και στον τόπο μας.
Σε μια χώρα με ανύπαρκτη Καλλιτεχνική Εκπαίδευση, οι σχολές αυτές έγιναν φυτώριο όχι μόνο για ηθοποιούς και σκηνοθέτες, αλλά και για μια σειρά άλλων δημιουργών - συγγραφέων, ποιητών, στιχουργών, εικαστικών. Η μόνη ανώτατη σχολή για καλλιτεχνικούς δημιουργούς, άλλωστε, είναι η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και όσες σχολές εικαστικών μετεξελίχθηκαν από ανώτερες σε ανώτατες ακολουθώντας την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ.
Για να γυρίσουμε όμως στις δραματικές σχολές, να σημειώσουμε ότι η πρώτη τέτοιου είδους ήταν η Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης του Πειραϊκού Συνδέσμου, που ιδρύθηκε το 1914. Ακολούθησαν και άλλες. Ήταν ιδιωτικές και δημόσιες, όπως η Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και εκείνη του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Σ’ αυτές δίδασκαν οι πρωταγωνιστές αλλά και οι σκηνοθέτες αυτών των θεάτρων: Κατίνα Παξινού, Μαίρη Αρώνη, Στέλιος Βόκοβιτς, Νίκος Τζόγιας, Τάκης Μουζενίδης, Αλέξης Σολωμός και πολλοί ακόμα. Η καλλιτεχνική κατεύθυνση για την εξάσκηση των νέων ηθοποιών βασιζόταν στη Σχολή του Ράινχαρτ, που έφεραν από τη Γερμανία σπουδαγμένοι εκεί σκηνοθέτες. Δραματική σχολή δημιούργησε ακόμα και το Ωδείο Αθηνών. Στις ιδιωτικές κυριαρχούσαν η προσωπικότητα του διευθυντή της σχολής και η μέθοδός του όσον αφορά τη θεατρική πράξη.
Οταν ο «σχολάρχης» ήταν σκηνοθέτης, η σπουδή συνήθως γινόταν και στη σκηνή του θεάτρου του. Να θυμίσουμε τον Κάρολο Κουν και τη σπουδαία δουλειά του στη δημιουργία εκατοντάδων ηθοποιών και σκηνοθετών που σπούδασαν την τέχνη του θεάτρου στις αίθουσες της Σχολής του Θεάτρου Τέχνης, αλλά και στο θρυλικό θεατρικό «υπόγειο του Κουν». Άλλη μια σημαντική περίπτωση σκηνοθέτη-«σχολάρχη» είναι εκείνη του Πέλου Κατσέλλη. Γερμανοσπουδαγμένος ο ίδιος, είναι από τους πρώτους στην Ελλάδα που άφησε πίσω του σημαντικό συγγραφικό θεωρητικό έργο, κυρίως γύρω από τον Σαίξπηρ. Να αναφέρουμε ακόμα τη σχολή του Λαϊκού Πειραματικού Θεάτρου του Λεωνίδα Τριβιζά, τη βραχύβια σχολή του Αμφι-Θεάτρου του Σπύρου Ευαγγελάτου, τη σχολή του σκηνοθέτη Γιώργου Θεοδοσιάδη και άλλες που δημιούργησαν ηθοποιοί, όπως οι Γρηγόρης Βαφιάς, Άγγελος Γιαννούλης, Νίκος Μπίνας και στα νεότερα χρόνια ο Γιώργος Αρμένης, η Δήμητρα Χατούπη, η Νέλλυ Καρά και πολλοί άλλοι. Στη Θεσσαλονίκη λειτούργησαν κατά περιόδους πολλές ιδιωτικές σχολές, με τη σχολή της Ρούλας Πατεράκη ανάμεσά τους.
Μέχρι το 1983 υπήρχε η άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού. Για να την πάρει κανείς, έπρεπε να σπουδάσει τρία χρόνια σε μια αναγνωρισμένη από το κράτος σχολή. Αυτό σημαίνει ότι θα ακολουθούσε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών που καθόριζε το ΥΠΠΟ ως εποπτεύον υπουργείο και στο τέλος του τρίτου έτους θα έδινε εξετάσεις σε μια καθορισμένη από το υπουργείο επιτροπή σημαντικών ανθρώπων του θεάτρου.
Δυστυχώς, η τότε κυβέρνηση κατάργησε την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού αφήνοντας ανεξέλεγκτο το επάγγελμα. Αυτό είχε καταστροφικά αποτελέσματα. Οι σπουδές θεάτρου αφέθηκαν στο περιθώριο. Η φροντίδα του ΥΠΠΟ είναι ανύπαρκτη πια για τις σχολές που επιμένουν να λειτουργούν με το πρόγραμμα του ίδιου του υπουργείου. Εμφανίστηκαν στον χώρο δεκάδες ελεύθερα εργαστήρια. Διδάσκουν σ’ αυτά πολλοί επαγγελματίες ηθοποιοί, αλλά και άλλοι που δεν θα τους χαρακτήριζες δασκάλους. Σεμινάρια γίνονται. Δεν υπάρχει σχέδιο και μέθοδος δημιουργίας ανθρώπων του θεάτρου. Άλλοι από αυτούς εργάζονται φιλότιμα, άλλοι εκμεταλλεύονται τα παιδιά.
Σ’ αυτό το δυσμενές τοπίο για τις θεατρικές σπουδές και τα όνειρα των νέων ανθρώπων έρχεται και το Προεδρικό Διάταγμα να δώσει ένα τελειωτικό χτύπημα στη σπουδή του θεάτρου.
Η εποχή των παλιών δραματικών σχολών έχει παρέλθει. Η Πολιτεία είναι εχθρική απέναντί τους. Ένα νέο σχέδιο χρειάζεται και μια άλλη Πολιτεία. Έχουμε ανάγκη σχολές οργανωμένες, με έλεγχο, και ακόμα ανώτατες σχολές Παραστατικών Τεχνών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Όπως παντού στον σύγχρονο κόσμο.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
