«Τομείς όπως ο αγροδιατροφικός, ο τουρισμός και η μεταποίηση, εξαρτώνται και συνδέονται με το περιβάλλον και την ιδιαίτερη αξία των πόρων της περιοχής και συνεπώς, όλες οι περιοχές αξίας περιβάλλοντος της Ηπείρου όπως είναι η λίμνη Παμβώτιδα, ο ποταμός Καλαμάς, ο Αμβρακικός κόλπος, η Πίνδος, τα Τζουμέρκα, η ακτή του Ιονίου κ.ά., απαιτούν ολοκληρωμένες λύσεις, διότι, εδώ και χρόνια, η υποτίμηση του περιβάλλοντος λειτούργησε ως τροχοπέδη με δυσμενείς επιπτώσεις στην ισόρροπη ανάπτυξη της Περιφέρειας», τόνισε ο κ. Φάμελλος.

Για τη λίμνη Ιωαννίνων (Παμβώτιδα), ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος είπε ότι το υπουργείο είναι πλέον στη φάση της τελικής επεξεργασίας του σχεδίου προεδρικού διατάγματος, το οποίο πρόκειται να είναι έτοιμο στα τέλη του 2017. Με την έκδοσή του, θα υπάρχουν πλέον ξεκάθαρες χρήσεις γης, και θα τεθούν οι βάσεις για την αποτελεσματική προστασία του οικοσυστήματος της λίμνης, από το οποίο εξαρτάται άμεσα η τοπική οικονομία και η ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Ο κ. Φάμελλος προανήγγειλε εντός του επόμενου μήνα την υπογραφή κοινής υπουργικής απόφασης των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η οποία θα επεκτείνει τα όρια της περιοχής NATURA, έτσι ώστε να περιλαμβάνεται όλη η θαλάσσια περιοχή του Αμβρακικού Κόλπου, ενώ θα εκπονηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ), ώστε να γίνει αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και διατύπωση προτάσεων μέσα από ευρείες διαδικασίες διαβούλευσης, για τη σύνταξη σχεδίου προεδρικού διατάγματος (ΠΔ) με ξεκάθαρες χρήσεις γης, επιτρεπόμενες και μη δραστηριότητες, καθώς και σύνταξη σχεδίου διαχείρισης που θα βασίζεται στην ΕΠΜ και το σχέδιο προεδρικού διατάγματος.

Για τις ιχθυοκαλλιέργειες στο Δέλτα του Καλαμά και σε λιμνοθάλασσες του νομού Θεσπρωτίας, όπως είναι το Ρηχό και η Βάτατσα, το ΥΠΕΝ μαζί με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, με την τροπολογία (12/10/2017) που πέρασε σε νόμο του ΥΠΑΑΤ, διασφαλίστηκε η συνέχισή της δραστηριότητας και επιλύθηκαν θέματα εκτατικής ιχθυοκαλλιέργειας, η οποία πλέον επιτρέπεται σε Καταφύγια 'Αγριας Ζωής (ΚΑΖ) σε λιμνοθάλασσες. Με τον τρόπο αυτό οι υπηρεσίες της Περιφέρειας μπορούν να προβούν σε συνέχιση των μισθώσεων ιχθυοτροφικής εκμετάλλευσης των λιμνοθαλασσών εντός καταφυγίων άγριας ζωής.

Σχετικά με την ανάρτηση των δασικών χαρτών στην Περιφέρεια Ηπείρου, ο αν. υπουργός σημείωσε μεταξύ άλλων ότι έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες για το 97% της έκτασης της ΠΕ Ιωαννίνων και το 3% της έκτασης της ΠΕ Πρέβεζας, ενώ υποβλήθηκαν 3181 αντιρρήσεις στην ΠΕ Ιωαννίνων και 43 στην ΠΕ Πρέβεζας, που θα εξεταστούν από τις επιτροπές εξέτασης αντιρρήσεων. Κατά την επόμενη φάση ανάρτησης, η οποία θα ξεκινήσει 30 Οκτωβρίου 2017 και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους, θα γίνει ανάρτηση ενός μικρού μέρους χαρτών για την ΠΕ Θεσπρωτίας (Ηγουμενίτσα). Οι υπόλοιποι χάρτες της Περιφέρειας Ηπείρου (ΠΕ 'Αρτας, ΠΕ Θεσπρωτίας (εκτός του προκαποδιστριακού ΟΤΑ Ηγουμενίτσας), ΠΕ Πρέβεζας (εκτός προκαποδιστριακού ΟΤΑ Πρέβεζας) προκηρύχθηκαν πρόσφατα και αναμένεται να καταρτιστούν το επόμενο διάστημα, με τελικό στόχο την ανάρτησή τους στις αρχές του 2019.

Αναφέρθηκε, επίσης, στα ζητήματα της χάραξης του δικτύου πεζοπορικών μονοπατιών Ηπείρου, μήκους 375 χλμ., της ενίσχυσης των παραδασόβιων ΟΤΑ με την προμήθεια καυσόξυλων χαμηλού κόστους, με την πρόσφατη απόφαση του υπουργείου (10/10/2017) που τροποποίησε τα κριτήρια κατανομής επιπρόσθετης ξυλείας για ατομικές ανάγκες, εντάσσοντας νέες περιοχές και αυξάνοντας τον αριθμό των δικαιούχων, τα θέματα των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης, που θεσπίστηκαν τον Ιούλιο του 2017 και αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την περαιτέρω ανάπτυξη της κτηνοτροφίας της Ηπείρου, αλλά και τα μέτρα του προγράμματος «Στήριξη για δάσωση/δημιουργία δασικών εκτάσεων», προϋπολογισμού 81,8 εκ. ευρώ.

Στον τομέα της διαχείρισης υγρών αποβλήτων, ο Σωκράτης Φάμελλος επεσήμανε ότι στην Περιφέρεια της Ηπείρου υπάρχουν οικισμοί, όπου επείγει η κατασκευή δικτύων αποχέτευσης και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, καθώς και η διαχείριση των λυμάτων περιμετρικά της λίμνης Παμβώτιδας, που αποτελεί πάγιο αίτημα της περιοχής και αποτελούν προτεραιότητα κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο.

Η Περιφέρεια Ηπείρου δεν εξυπηρετείται από σύγχρονες υποδομές ολοκληρωμένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων, αλλά στηρίζεται στην υγειονομική ταφή, και το κενό πρέπει να καλυφθεί άμεσα κατά προτεραιότητα με τη μονάδα αποβλήτων που κατασκευάζεται, σημείωσε ο κ. Φάμελλος. Ταυτόχρονα, η καθαρή ανακύκλωση στην Περιφέρεια Ηπείρου δεν υπερβαίνει σήμερα το  5%, κατά μέσο όρο. Προκειμένου να πολλαπλασιαστεί η ανακύκλωση, πρέπει να αναβαθμιστεί η λειτουργία των δήμων και της κοινωνίας, αλλά και να αυξηθεί η χρηματοδότηση, με το νέο νόμο που συζητείται στη Βουλή, αλλά και η απόδοση. Ο στόχος είναι να φτάσει η ανακύκλωση στο 50%.

«Το περιφερειακό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων της Ηπείρου, αποτελεί το βασικό εργαλείο περιφερειακού σχεδιασμού για τη διαχείριση απορριμμάτων, την προώθηση της ανακύκλωσης και την μετάβαση σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας», τόνισε ο κ. Φάμελλος και πρόσθεσε πως παράλληλα με τη μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ) πρέπει να προχωρήσουμε από το ΠΕΠ Ηπείρου στην κατασκευή 3 μονάδων βιοαπόβλητων για να εφαρμόσουμε το 2018 την χωριστή συλλογή οργανικών απορριμμάτων σε όλους τους ΟΤΑ.

«Για να πάψει η Ήπειρος να κατατάσσεται στις φτωχότερες Περιφέρειες της Ευρώπης, δεν αρκεί μόνο η βούληση και τα εργαλεία που αναπτύσσονται κεντρικά από την Πολιτεία. Χρειάζεται επίσης και η βούληση και η δέσμευση της αυτοδιοίκησης, των κοινωνικών φορέων και των πολιτών. Πρέπει όλοι μαζί, με οργανωμένο, συντεταγμένο και θεσμικό τρόπο, να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί και να δουλέψουμε μαζί, για να αξιοποιήσουμε το δυναμικό και τους πόρους της Ηπείρου και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα των πολιτών», υπογράμμισε ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος.

Ολόκληρη η ομιλία του Σ. Φάμελλου

5o ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ: ΓΕΦΥΡΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΉΠΕΙΡΟ

Είναι επιλογή μας σήμερα, στο Περιφερειακό Συνέδριο της Ηπείρου, να αποτελεί το περιβάλλον βασικό πυλώνα της διαβούλευσης για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό.

Η Ήπειρος είναι ένας τόπος με σημαντικό φυσικό πλούτο και πολιτισμική παράδοση. Το περιβάλλον πρέπει να αποτελέσει  την κινητήριο δύναμη για έναν ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό μετασχηματισμό της Περιφέρειας.

Διαχρονικά η οικονομία, ο πολιτισμός, οι παραδόσεις και ο τρόπος ζωής της Ηπείρου ήταν δεμένα με το περιβάλλον.

Και σήμερα μας δίνεται αυτή η δυνατότητα. Να στηριχτεί η παραγωγική ανασυγκρότηση της Ηπείρου στα περιβαλλοντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Και είναι γεγονός ότι και ο αγροτοδιατροφικός τομέας , και ο τουρισμός, και η μεταποίηση εξαρτώνται και συνδέονται με το περιβάλλον και την ιδιαίτερη αξία των πόρων της περιοχής.

Συμφωνούμε όλοι νομίζω εδώ ότι η ανάπτυξη που θέλουμε πρέπει να είναι και περιβαλλοντικά βιώσιμη για να είναι μακροπρόθεσμη. Και η πρότασή μας έχει ως προαπαιτούμενο την ισόρροπη ανάπτυξη.

Όλες οι περιοχές αξίας περιβάλλοντος της Ηπείρου απαιτούν ολοκληρωμένες λύσεις : Παμβώτιδα, Καλαμάς, Αμβρακικός, Πίνδος, Τζουμέρκα, … Η υποτίμηση του περιβάλλοντος λειτούργησε ως τροχοπέδη εδώ και χρόνια. Και η υποτίμηση της περιφέρειας και την ισόρροπης ανάπτυξης.

Από τη μεριά μας εστιάζουμε σε τρεις άξονες πολιτικής:

1.      Ρύθμιση του αναπτυξιακού πλαισίου με μεταρρυθμιστικές τομές όπως οι δασικοί χάρτες, η κωδικοποίηση δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, οι χρήσεις γης, οι διαχειριστικές δασικές μελέτες, κλπ.

2.      Προστασία και διαχείριση του περιβαλλοντικού κεφαλαίου, που είχε μείνει έξω από την κρατική φροντίδα, με θεσμική οργάνωση των φορέων.

3.      Νέο παραγωγικό μοντέλο, κυκλικό και αειφόρο, με καινοτομία και υψηλή υπεραξία, στοχεύοντας σε προϊόντα ανταγωνιστικά και εξωστρεφή οικονομία

 Και πιστεύω ότι συμφωνούμε επίσης ότι για να πάψει η Ήπειρος να κατατάσσεται στις φτωχότερες Περιφέρειες της Ευρώπης[1] δεν αρκεί μόνο η βούληση και τα εργαλεία που αναπτύσσονται κεντρικά από την Πολιτεία.

Χρειάζεται επίσης και η βούληση και η δέσμευση της αυτοδιοίκησης, των κοινωνικών φορέων και των πολιτών. Πρέπει όλοι μαζί, με οργανωμένο, συντεταγμένο και θεσμικό τρόπο, να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί και να δουλέψουμε μαζί, για να αξιοποιήσουμε το δυναμικό και τους πόρους της Ηπείρου, και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα των πολιτών.

Φύση και Βιοποικιλότητα

Η Περιφέρεια Ηπείρου καταγράφει 27 περιοχές του Δικτύου Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000.

Για όλη τη χώρα διαμορφώνουμε πλέον ένα Εθνικό σύστημα διοίκησης & διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, το οποίο έρχεται να καλύψει ένα χρόνιο κενό όσον αφορά στη διαχείριση. Το Εθνικό Σύστημα, για το οποίο το Σχέδιο Νόμου πρόκειται να τεθεί τις επόμενες μέρες σε διαβούλευση, προβλέπει σαφείς αρμοδιότητες για τους Φορείς Διαχείρισης, και ένταξη όλων των προστατευόμενων περιοχών σε καθεστώς διαχείρισης. Στην Ήπειρο σήμερα λειτουργούν 5[2] Φορείς Διαχείρισης, οι οποίοι, σύμφωνα με το σχεδιασμό μας θα εξακολουθήσουν να υφίστανται, αλλά θα επεκταθούν τα όρια ευθύνης τους και σε γειτονικές Περιφέρειες.

Πάλι στο ευρύτερο πλαίσιο της αντιμετώπισης χρόνιων προβλημάτων στον τομέα της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και της ταυτόχρονης ανάδειξης και ανάπτυξης συμβατών τοπικών οικονομικών δραστηριοτήτων, προκηρύξαμε στις αρχές Οκτωβρίου 2017 το έργο για την εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων, και Σχεδίων Διαχείρισης για τις περιοχές Natura 2000.

Ο προϋπολογισμός του έργου είναι  17,5 εκ. ευρώ και θα ολοκληρωθεί σε 30 μήνες από την ημερομηνία συμβασιοποίησης με στόχο να αντιμετωπίσει χρόνιες ελλείψεις μέσω:

(α) της οριοθέτησης και διασφάλισης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας,

(β) του καθορισμού ζωνών χρήσεων γης  και δραστηριοτήτων εντός προστατευόμενων περιοχών.

Θα θέσουμε έτσι τους βασικούς κανόνες για έναν αειφορικό αναπτυξιακό σχεδιασμό με προώθηση προτύπου που σέβεται το φυσικό κεφάλαιο της χώρας. Αυτό είναι εξάλλου και το αίτημα των τοπικών κοινωνιών, εδώ και χρόνια, ιδιαίτερα φυσικά για τη Λίμνη Παμβώτιδα αλλά και για τον Αμβρακικό Κόλπο.

Παμβώτιδα

Ειδικά για τη Λίμνη Παμβώτιδα, ωστόσο, δεν πρόκειται να περιμένουμε τα αποτελέσματα του έργου που ανέφερα για να προχωρήσουμε με το αντίστοιχο Προεδρικό Διάταγμα.

Έχουμε δεσμευτεί ότι αυτό πρόκειται να προχωρήσει, και είναι αλήθεια ότι υπάρχουν καθυστερήσεις.

Ωστόσο, το Υπουργείο Περιβάλλοντος είναι πλέον στη φάση της τελικής επεξεργασίας του Σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο πρόκειται να είναι έτοιμο στα τέλη του 2017. Με το Προεδρικό Διάταγμα θα υπάρχουν πλέον ξεκάθαρες χρήσεις γης.

Με το Σχέδιο ΠΔ το οποίο θα προωθηθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας, θα επιταχύνουμε την επίλυση χρόνιων ζητημάτων που απασχολούν τόσο την πόλη των Ιωαννίνων, όσο και την ευρύτερη περιοχή, αλλά θα μπορούμε επίσης να θεωρούμε ότι τίθενται οι βάσεις για την αποτελεσματική προστασία του οικοσυστήματος της λίμνης, από το οποίο εξαρτάται άμεσα η τοπική οικονομία και η ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Αμβρακικός

Ο Αμβρακικός είναι ένας τους σημαντικότερους υγροτόπους της χώρας μας, με σημαντική οικονομική και περιβαλλοντική σημασία, και περιοχή που προστατεύεται από πλήθος διεθνών συμβάσεων.

Με ΚΥΑ των Υπουργείων Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, τον επόμενο μήνα, θα επεκταθούν τα όρια της περιοχής NATURA έτσι ώστε να περιλαμβάνεται όλη η θαλάσσια περιοχή του Αμβρακικού. Η ένταξη σε καθεστώς προστασίας δεν σημαίνει προφανώς και επίλυση των περιβαλλοντικών θεμάτων της περιοχής αλλά είναι ένα σημαντικό βήμα.

Τα τελευταία χρόνια, το οικοσύστημα του Αμβρακικού Κόλπου δείχνει σημάδια υποβάθμισης. Ο ευτροφισμός και οι ανοξικές ζώνες που δημιουργούνται λόγω τόσο της ιδιαίτερης μορφολογίας του Κόλπου, όσο και των φερτών υλικών, τα οποία μεταφέρονται από τους ποταμούς Άραχθο και Λούρο, που εκβάλουν στην περιοχή, καθώς και η λαθραλιεία και η λαθροθηρία, δημιουργούν πληθώρα προβλημάτων στις τοπικές κοινωνίες, που δραστηριοποιούνται στον  κόλπο.

Πρέπει να αναφέρω επίσης ότι το θέμα του Αμβρακικού Κόλπου, συμπεριλαμβάνεται σε έναν μακρύ κατάλογο προβληματικών θεμάτων (όπως ο Αχελώος), τα οποία κληρονομήθηκαν από προηγούμενες κυβερνήσεις και για τα οποία ποτέ δεν υπήρξε συντονισμένος σχεδιασμός. Οι συνέπειες της τακτικής αυτής είναι ορατές στην τοπική κοινωνία, που σήμερα ζητά άμεση λύση όλων των προβλημάτων.

Η άμεση επίλυση, χθες αν γινόταν, των προβλημάτων δεν είναι εφικτή, όσο και αν το θέλουμε όλοι μας εδώ σήμερα. Θα χρησιμοποιήσουμε ωστόσο όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας.

Εκτός λοιπόν από την ένταξη του συνόλου της περιοχής στο δίκτυο Natura 2000, έχουμε επίσης την εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης, με την οποία θα γίνει αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και διατύπωση προτάσεων μέσα από ευρείες διαδικασίες διαβούλευσης, τη σύνταξη σχεδίου ΠΔ με ξεκάθαρες χρήσεις γης και επιτρεπόμενες και μη δραστηριότητες, και τη σύνταξη Σχεδίου Διαχείρισης που θα βασίζεται στην ΕΠΜ και το Σχέδιο ΠΔ.

Σημαντικό ρόλο στα παραπάνω, θα έχει ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού. Ο Φορέας Διαχείρισης του Αμβρακικού, όπως και όλοι οι αντίστοιχοι Φορείς Διαχείρισης, εκτός των αμιγώς περιβαλλοντικών τους καθηκόντων, καλούνται να υποστηρίξουν την τοπική οικονομική ανάπτυξη και να συμβάλλουν στους τομείς της προώθησης των τοπικών προϊόντων και του οικοτουρισμού, χωρίς βέβαια αυτό να θέτει σε αμφισβήτηση τους στόχους προστασίας, διατήρησης και περιβαλλοντικής αναβάθμισης της περιοχής.

Γνωρίζουμε καλά ότι πάγιο αίτημα  της κοινωνίας τις τελευταίες δεκαετίες είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου αναπτυξιακού σχεδίου για την ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και θα συνδυάζει επενδυτικές δραστηριότητες συμβατές με την προστασία και την ανάδειξη του περιβάλλοντος. Και με γνώμονα αυτό το αίτημα, ανταποκρινόμαστε με τα εργαλεία που προανέφερα.

Το συνολικό αναπτυξιακό σχέδιο για την ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού Κόλπου πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού.

Υποστηρικτικά έργα μπορούν να χρηματοδοτηθούν επίσης από τα εργαλεία που είναι στη διάθεση της αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού.

Θήρα στον Αμβρακικό

Σε ένα ειδικότερο θέμα που αφορά τον Αμβρακικό Κόλπο, αυτό της θήρας, το Υπουργείο πρόσφατα εξέδωσε απόφαση για τη ρύθμιση της δραστηριότητας στον Αμβρακικό κόλπο, η οποία επιτρέπει τη θήρα σε συγκεκριμένες ζώνες, ενώ την απαγορεύει σε άλλες.

Με την Απόφαση του Υπουργείου αυτή ζητείται από τις αρμόδιες Δασικές αρχές, το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού και την Ε΄ Κυνηγετική Ομοσπονδία Ηπείρου

(α) να συνεργαστούν για την έκδοση μέχρι την 1η Αυγούστου 2018 Τοπικού Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπιση του φαινομένου της λαθροθηρίας, το οποίο έχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και δυσφημεί την νόμιμη θηρευτική δραστηριότητα[3].

(β) Να προβούν σε συστηματικούς ελέγχους για την παράνομη χρήση μολύβδινων σκαγιών και να εκπονήσουν έρευνα για τις επιπτώσεις χρήσης τους[4].

(γ) Να εκπονήσουν, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, πρόγραμμα επιστημονικής παρακολούθησης, τριετούς τουλάχιστον διάρκειας, για τη διαπίστωση της επίδρασης της θηρευτικής δραστηριότητας σε θηρεύσιμα και μη είδη.

Περιοχή Προστασίας Φύσης Στενών & Εκβολών Αχέροντα & Καλαμά

Για μία ακόμα προστατευόμενη περιοχή, των Στενών και Εκβολών ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, το πρόβλημα ελλείψεων στοιχείων και της έκδοσης του αντίστοιχου Προεδρικού Διατάγματος[5] θα επιλυθεί επίσης μέσω του έργου που προανέφερα.

Ιχθυοκαλλιέργειες – Δέλτα Καλαμά

Ωστόσο, ειδικά σε ό,τι αφορά τις ιχθυοκαλλιέργειες στο Δέλτα του Καλαμά και σε λιμνοθάλασσες του νομού Θεσπρωτίας (Ρηχό, Βάτατσα), μαζί με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ανταποκριθήκαμε στο σχετικό αίτημα της τοπικής κοινωνίας, αλλά και άλλων περιοχών της χώρας. Με τροπολογία (12/10/2017), η οποία πέρασε σε νόμο του ΥΠΑΑΤ, διασφαλίστηκε η συνέχισή της δραστηριότητας και επιλύθηκαν θέματα εκτατικής ιχθυοκαλλιέργειας, η οποία πλέον επιτρέπεται σε Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) σε λιμνοθάλασσες. Με τον τρόπο αυτό οι Υπηρεσίες της Περιφέρειας να μπορούν να προβούν σε συνέχιση των μισθώσεων ιχθυοτροφικής εκμετάλλευσης των λιμνοθαλασσών εντός Καταφυγίων Άγριας Ζωής.

Δασικοί Χάρτες

Στο πλαίσιο του ευρύτερου τομέα του φυσικού περιβάλλοντος, θα ήθελα να αναφερθώ στο έργο των δασικών χαρτών, που προχωρά με γρήγορους ρυθμούς σε όλη τη χώρα.

Το Σεπτέμβριο ολοκληρώθηκε η ανάρτηση δασικών χαρτών για το 35% της χώρας, η οποία διήρκησε συνολικά οκτώμισι μήνες. Σε ό,τι αφορά την Περιφέρεια Ηπείρου:

§  Έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες για το 97% της έκτασης της ΠΕ Ιωαννίνων και το 3% της έκτασης της ΠΕ Πρέβεζας. Υποβλήθηκαν 3181 αντιρρήσεις στην ΠΕ Ιωαννίνων και 43 στην ΠΕ Πρέβεζας[6], που θα εξεταστούν από τις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων.

§  Κατά την επόμενη φάση ανάρτησης, η οποία θα ξεκινήσει 30 Οκτωβρίου 2017, και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους, θα γίνει ανάρτηση ενός μικρού μέρους χαρτών για την ΠΕ Θεσπρωτίας (Ηγουμενίτσα).

§   Οι υπόλοιποι χάρτες της Περιφέρειας Ηπείρου (ΠΕ Άρτας, ΠΕ Θεσπρωτίας (εκτός του προκαποδιστριακού ΟΤΑ Ηγουμενίτσας), ΠΕ Πρέβεζας (εκτός προκαποδιστριακού ΟΤΑ Πρέβεζας) προκηρύχθηκαν πρόσφατα και αναμένεται να καταρτιστούν το επόμενο διάστημα, με τελικό στόχο την ανάρτησή τους στις αρχές του 2019.

Κατά την 1η ανάρτηση έχουμε ήδη επιλύσει σειρά θεμάτων τα οποία αφορούν τις επιδοτήσεις των αγροτών, θέμα καθοριστικό για την Περιφέρεια της Ηπείρου. Πιο συγκεκριμένα:

·         Ενημερώθηκαν ένας προς ένα από το ΥΠΑΑΤ και τον ΟΠΕΚΕΠΕ όλοι οι αγρότες που επηρεάζονται από την ανάρτηση των δασικών χαρτών ώστε να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία.

·         Δόθηκε η δυνατότητα διασφάλισης όλων των επιδοτήσεων των πολιτών με εξαίρεση από τη μερική κύρωση του δασικού χάρτη των εκτάσεων που είναι στο ΟΣΔΕ.

·         Εξυπηρετήθηκε η γεωργική εκμετάλλευση σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις μέσω καθοριστικής μείωσης έως και 83% των ποσών τακτοποίησης.

·         Καθορίστηκε ελάχιστη δόση για την εξαγορά ή χρήση στα 30€ και 100 συνολικά δόσεις.

·         Επιτράπηκαν μικροεγκαταστάσεις στις εκτάσεις αυτές.

·         Απαλλάχθηκαν οι πολίτες από την υποχρέωση αναδάσωσης και καθορίστηκε δαπάνη αναδάσωσης την οποία χρησιμοποιεί η Δασική Υπηρεσία για την διατήρηση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου.

·         Καθορίστηκε ότι οι νόμιμες πράξεις της διοίκησης (παραχωρητήρια, διανομές και αναδασμοί της αγροτικής νομοθεσίας) είναι σε ισχύ, δεν ανατρέπονται από τον δασικό χάρτη και δεν χρειάζεται καν η υποβολή αντίρρησης για αυτές τις περιπτώσεις.

·         Καθορίστηκε ότι εκτάσεις στο Δασικό χάρτη που είναι χαρακτηρισμένες ως ΔΔ, δηλαδή δάση ή δασικές, δύνανται να επιδοτούνται εφόσον καλλιεργούνται δενδοκομικώς με δασικά είδη όπως καστανιές και αγριελιές.

·         Παρατάθηκε η δυνατότητα οριστικοποίησης των προσωρινών παραχωρητηρίων, χωρίς  να χρειάζεται υποβολή αντίρρησης.

·         Φυσικά, δόθηκε η δυνατότητα για υποβολή αντιρρήσεων με μειωμένο κόστος, καθώς και υποβολή αιτήματος διόρθωσης πρόδηλου σφάλματος.

Με τον τρόπο αυτό, η δεύτερη ανάρτηση και οι επόμενες θα συναντήσουν πολύ λιγότερα προβλήματα.

Είμαστε αποφασισμένοι να ολοκληρώσουμε την προσπάθεια και για το σύνολο της χώρας, προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή και χωρίς καθυστερήσεις χωροθέτηση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, αλλά και η προστασία του φυσικού πλούτου της χώρας που είναι βασικό στοιχείο της ταυτότητάς μας και το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας. Στην προσπάθειά μας να μειώσουμε τη γραφειοκρατία της όλης διαδικασίας και να διευκολύνουμε τους πολίτες, έχουμε λάβει τα εξής συγκεκριμένα μέτρα:

·         Για τις εκτάσεις που έγινε αίτηση εξαγοράς ή χρήσης τους, είναι ενταγμένες στο ΟΣΔΕ και χαρακτηρίζονται στον δασικό χάρτη ως ΔΑ (ή ΧΑ), απαιτήθηκε από τον πολίτη μόνο η ατελώς υποβολή της αίτησης και τοπογραφικού διαγράμματος. Αφαιρέθηκαν οι ανάγκες για οικονομοτεχνική μελέτη ή βεβαίωση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ πιστοποίησε στις Δασικές Υπηρεσίες το γενικό περίγραμμα των εκτάσεων που είναι στο ΟΣΔΕ και δεν χρειάστηκε ο πολίτης να πηγαίνει στον ΟΠΕΚΕΠΕ να πάρει βεβαίωση.

·         Απελευθερώθηκε η έκδοση οικοδομικών αδειών, οι οποίες εκδίδονται άμεσα πια, μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου και έκδοση από τη Διεύθυνση Δασών του νομού βεβαίωσης, ότι η έκταση είναι ΑΑ, δηλαδή υπήρξε ανέκαθεν μη δασική (εφόσον δεν έχουν ασκηθεί αντιρρήσεις, ή δεν είναι στις εξαιρέσεις από την αναδάσωση). Με την επιλογή αυτή δεν χρειάζεται να περιμένει ο πολίτης τη μερική κύρωση του χάρτη, κάτι που αποτελεί επιτάχυνση τουλάχιστον δύο μηνών.

·         Ο δασικός χάρτης, είτε αναρτημένος είτε κυρωμένος, είναι ένα έγκυρο δημόσιο έγγραφο. Ο οποιοσδήποτε έχει πρόσβαση στο περιεχόμενό του. Δόθηκε η δυνατότητα να βεβαιώνει τον χαρακτήρα της έκτασης επάνω στο τοπογραφικό διάγραμμα ο συντάκτης αυτού. Δεν χρειάζεται πλέον ο πολίτης να προσφεύγει στη Δασική Υπηρεσία για να αποκτήσει βεβαίωση για το χαρακτήρα αυτής. Μειώνεται με αυτό τον τρόπο η γραφειοκρατία και βελτιώνεται η σχέση πολίτη-δημοσίου. Ο συντάκτης του τοπογραφικού είναι υποχρεωμένος να αναφέρει αν το περιεχόμενο του χάρτη είναι προσωρινό ή οριστικό.

·         Στις περιοχές με κτηματογράφηση ο πολίτης είχε την υποχρέωση να προσφεύγει στα κτηματολογικά γραφεία για να πάρει πιστοποιητικό βεβαίωσης χαρακτήρα της έκτασης για τη μεταβίβαση δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, με αρκετές καθυστερήσεις. Δώσαμε την αρμοδιότητα βεβαίωσης χαρακτήρα της έκτασης για τη μεταβίβαση δασικού χαρακτήρα εκτάσεων μόνο στις Διευθύνσεις Δασών των Νομών. Έτσι γίνεται άμεση η ανταπόκριση στα αιτήματα των πολιτών.

·         Καθορίσαμε, επίσης, ότι όταν η έκταση δεν είναι δασικού χαρακτήρα δεν χρειάζεται το παραπάνω πιστοποιητικό και θα αναγράφει ο τοπογράφος στο τοπογραφικό ότι η έκταση είναι ΑΑ, δηλαδή ανέκαθεν μη δασική.

Δασωμένοι Αγροί

Ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχόλησε τον αγροτικό πληθυσμό της Ηπείρου ήταν το θέμα των δασωμένων αγρών. Θέματα όπως η αμπελουργική ζώνη της Ζίτσας ή και εκτάσεις που είχαν στο παρελθόν ελαιόδεντρα, προκάλεσαν τα ερωτήματα για το πώς θα αποδοθούν και πάλι στους αγρότες.

Κατανοώντας τη σημασία του ζητήματος κάναμε μικρές αλλά καίριες ρυθμίσεις του θεσμικού πλαισίου προστασίας των δασωμένων αγρών.

Ειδικότερα:

(α) για τίτλους ιδιοκτησίας εκτάσεων πριν από τις 23/02/1946 χαρακτηρισμένες είτε ως δασικές είτε με οποιαδήποτε άλλη μορφή, οι εκτάσεις τίθενται εκτός δασικής νομοθεσίας

(β) για τίτλους ιδιοκτησίας εκτάσεων μεταξύ (23/02/1946 & 08/08/2004) χαρακτηρισμένες είτε ως δασικές, είτε με οποιαδήποτε άλλη μορφή δίνεται η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες να διατεθούν είτε για γεωργική είτε για δενδροκομική καλλιέργεια.

Παρόμοιες δυνατότητες δόθηκαν και για τις περιπτώσεις εκτάσεων που είχαν δοθεί ως κληροτεμάχια, εμφανίζονταν στις αεροφωτογραφίες του 1945 (ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς σε αεροφωτογραφίες του 1960), με αγροτική μορφή και στη συνέχεια δασώθηκαν.

Καστανιές και καστανοπερίβολα

Επίσης, όσον αφορά στις καστανιές και τα καστανοπερίβολα, έχουμε κάνει μία σειρά ειδικών παρεμβάσεων που επιτρέπουν την περαιτέρω ανάπτυξή της σχετικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα:

• Ξεκαθαρίσαμε με την εγκύκλιό μας ότι εκτάσεις στο Δασικό χάρτη που είναι χαρακτηρισμένες ως δάση ή δασικές, δύνανται να επιδοτούνται εφόσον καλλιεργούνται δενδοκομικώς με δασικά είδη όπως καστανιές.
• Απαλλάξαμε τους παραγωγούς από την υποχρέωση λήψης βεβαίωσης από την Αρχαιολογική Υπηρεσία για τον μη αρχαιολογικό χαρακτήρα της περιοχής που βρίσκεται το καστανοπερίβολο.
• Το παραπάνω αντικαταστάθηκε από την υποχρέωση του παραγωγού να ειδοποιεί την αρχαιολογική υπηρεσία όταν υπάρχει ένδειξη αρχαιολογικού ευρήματος στην περιοχή.
• Καθορίσαμε μέγιστη κλίση 45% για την εκμετάλλευση των καστανοτεμαχίων, αυξάνοντας την από το 25% που ίσχυε.

Με τον τρόπο αυτό προασπίζουμε και εξασφαλίζουμε την περαιτέρω ανάπτυξη της παραγωγής κάστανου, μίας δραστηριότητας ιδιαίτερα σημαντικής και στην Ήπειρο.

Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης

Μέτρα υποστήριξης της δασικής πολιτικής εντάσσονται και στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (συνολικής δαπάνης 301.268.200 €). Στο Πρόγραμμα έχουμε ενεργοποιήσει σειρά μέτρων, όπως αυτό για τη «Στήριξη για δάσωση/δημιουργία δασικών εκτάσεων». Ο προϋπολογισμός είναι ύψους 81,8 εκ. €, και είναι η πρώτη φορά που το μέτρο ενεργοποιείται από το 2006. Το μέτρο είναι  σημαντικό για τη δάσωση της χώρας και το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, και με κατάλληλη ενεργοποίηση των αγροτών, μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέτρο για την Περιφέρεια Ηπείρου.

Ξυλεία

Σε ένα πολύ σημαντικό θέμα που απασχόλησε την Περιφέρεια της Ηπείρου, αυτό της υλοτομίας των δασικών προϊόντων και της διανομής τους για ατομικές ανάγκες στους παραδασόβιους πληθυσμούς έχουμε επίσης ενεργοποιηθεί κατάλληλα. Υπενθυμίζω ότι το πρόβλημα δημιουργήθηκε μετά την ψήφιση του νέου νόμου για της δημόσιες συμβάσεις και το σύστημα της αυτεπιστασίας.

Ωστόσο, με εγκύκλιο της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας[7] στις 24/08/2017 διευκρινίστηκε ο τρόπος και η διαδικασία, σύμφωνα με την οποία εξακολουθεί να έχει εφαρμογή η διαδικασία της αυτεπιστασίας που περιγράφεται στον Δασικό Κώδικα σε συνεργασία με τις Δασικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις.

Έτσι, οι πολίτες των παραδασόβιων ΟΤΑ θα μπορέσουν και φέτος να ενισχυθούν τόσο ενεργειακά, όσο και οικονομικά, με την προμήθεια καυσοξύλων χαμηλού κόστους. Επίσης, μετατρέπεται ο τρόπος κατανομής της ξυλείας, ώστε να ευνοηθούν και περιοχές με χαμηλότερο υψόμετρο αλλά παρατεταμένο κρύο (ολικό ή μερικό παγετό).

Επιπλέον με πρόσφατη Απόφαση του Υπουργείου (10/10/2017) τροποποιήθηκαν τα κριτήρια κατανομής επιπρόσθετης ξυλείας για ατομικές ανάγκες στις παραδασόβιες περιοχές της χώρας, εντάσσοντας νέες περιοχές και αυξάνοντας τον αριθμό των δικαιούχων.

Ειδικότερα,  στη νέα Απόφαση λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω κριτήρια για την παροχή επιπλέον 50% ποσότητας καυσόξυλων

(α) οι  κάτοικοι να διαβιούν σε περιοχές με υψόμετρο μεγαλύτερο των 700 μ ή

(β) οι κάτοικοι να διαβιούν σε περιοχές με ημέρες ολικού παγετού περισσότερες των 3 κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή

(γ) οι κάτοικοι να διαβιούν σε  περιοχές με περισσότερους από 5 μήνες με τουλάχιστον μια ημέρα μερικού παγετού ανά μήνα κατά το προηγούμενο έτος.

Πλατανοδάση – Αχέροντας & Καλαμάς

Θα συνεχίσω με ένα τοπικό αλλά ιδιαίτερα σημαντικό θέμα για την Ήπειρο, το οποίο ωστόσο δείχνει ακριβώς αυτή την ανάγκη συντεταγμένης και στοχευμένης δράσης για την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος της Περιφέρειας.

Στα παρόχθια οικοσυστήματα του Καλαμά και του Αχέροντα υπάρχει πλέον εκτεταμένη προσβολή από την «ασθένεια» των Πλατανόδασων[8], η οποία νεκρώνει τα πλατάνια κάθε ηλικίας. Η ασθένεια εμφανίστηκε το 2010-2011, και ενώ τότε θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί σχετικά εύκολα επειδή οι προσβολές ήταν ακόμη σε λίγα σημεία και σε μικρή κλίμακα, το αντίστοιχο εργαλείο χαρτογράφησης και λήψης αποφάσεων, το οποίο ήταν έτοιμο ήδη το 2013 δεν χρησιμοποιήθηκε. Επίσης η χρήση σκαπτικών μηχανημάτων από την αυτοδιοίκηση κατά πάσα πιθανότητα συνετέλεσε στην ευρύτερη μετάδοση της ασθένειας και σε άλλα σημεία, παρά την αντίθετη θέση του αρμόδιου Δασαρχείου.

Σήμερα, που το πρόβλημα έχει πλέον εξαπλωθεί, ο καθαρισμός νεκρών πλατάνων που γίνεται από την Περιφέρεια απλά ως μέτρο αντιμετώπισης κινδύνων από τα νεκρά δέντρα (π.χ. για να μην παρασύρονται κατά τη διάρκεια πλημμύρων) και όχι ως μέσο εξάλειψης της ασθένειας.

Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου, που είναι πλέον εκτεταμένο, χρειάζεται

·         ένα ολοκληρωμένο Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης, με συνεργασία όλων των υπηρεσιών,

·         καμπάνια ενημέρωσης,

·         απολύμανση όλων των μηχανημάτων, αφού η χρήση τους συντείνει στην εξάπλωση του παθογόνου,

·         απόλυτη προστασία αιωνόβιων πλατάνων των χωριών και των παραλίμνιων πλατάνων ειδικά στα Γιάννενα και κοντά στις παραγωγικές μονάδες.

Εκεί όπου δυστυχώς το φαινόμενο έχει πάρει έκταση, ενδεχομένως χρειάζονται εκτεταμένες ξηράνσεις, καύσεις και απομάκρυνση όλων των δέντρων στις κοίτες ποταμών (τον χειμώνα και την άνοιξη) κήρυξη της περιφέρειας σε καθεστώς καραντίνας για το παθογόνο και διακρατική συνεργασία γιατί το παθογόνο προέρχεται από την Αλβανία όπου έχει καταστρέψει ήδη τα πλατανοδάση στα νότια ποτάμια της χώρας.

Αυτά που ανέφερα είναι προτάσεις που θα πρέπει να συνεξεταστούν, να συναποφασιστούν και να εφαρμοστούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ήδη η  δασική υπηρεσία έχει χαρτογραφήσει τις προσβεβλημένες περιοχές στην Ήπειρο ενώ υπάρχει σαφές πρωτόκολλο δράσεων τόσο για την ταυτοποίηση, θανάτωση (ξήρανση με φυτοφάρμακα), υλοτόμηση και καύση (ή ταφή) των ασθενών πλατάνων, όσο και για την αποτροπή της περαιτέρω επέκτασης του μύκητα. Η Πολιτεία θα συνδράμει και θα υποστηρίξει την αυτοδιοίκηση όπου χρειάζεται, αλλά πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί συντεταγμένα και οργανωμένα.

Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης (ΔΣΒ)

Ο πρωτογενής τομέας είναι ένας από τους σημαντικότερους στην Ήπειρο. Η αγροτική και κτηνοτροφική καινοτομία σε συνδυασμό με φιλο-περιβαλλοντικές πολιτικές μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάδειξη προϊόντων με ιδιαίτερα ή διακριτά ποιοτικά  χαρακτηριστικά, υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η μεγάλη κτηνοτροφική παράδοση της περιοχής, το σημαντικό ζωικό κεφάλαιο (αιγοπρόβατα, αγελάδες κρεοπαραγωγής και γαλακτοπαραγωγής), οι μεγάλες μονάδες μεταποίησης γάλακτος και όλες οι σχετικές δραστηριότητες πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω και να αναπτυχθούν με βιώσιμο τρόπο.

Στον άξονα αυτό, το πλαίσιο για τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης  που θεσπίστηκε τον Ιούλιο του 2017, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την περαιτέρω ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Για πρώτη φορά οι βοσκήσιμες γαίες τίθενται σε σαφές νομικό πλαίσιο για τη διαχείρισή τους και τέθηκαν οι βάσεις για την πραγματική υποστήριξη της εκτατικής κτηνοτροφίας.

Με τα ΔΣΒ θα γίνει αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης σε κάθε Δήμο της χώρας και θα προταθούν τα απαραίτητα έργα για την αξιοποίηση των λιβαδιών (π.χ. ποτίστρες, στέγαστρα, οικίσκοι βοσκών, ομβροδεξαμενές) με τη συνεργασία των ίδιων των κτηνοτρόφων, που γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα τους βοσκότοπους. Μέσα από καλές προτάσεις και καινοτόμες προτάσεις έργων στα ΔΣΒ θα ενισχυθεί η παραδοσιακή κτηνοτροφία και η τυροκομία στους ορεινούς όγκους (π.χ. με εγκατάσταση παγολεκανών που θα τροφοδοτούνται από μικρά έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας). Επιπλέον, θα διευκολυνθούν και οι διαδικασίες που σχετίζονται με τα  σφαγεία.

Επίσης, με τα ΔΣΒ θα αποδοθούν λιβαδικές μονάδες στους κτηνοτρόφους για μια επταετία, γεγονός που θα προσδώσει ασφάλεια ως προς τους βοσκότοπους που θα χρησιμοποιούν κάθε χρόνο, και θα τους καταστήσει υπεύθυνους για τη φιλο-περιβαλλοντική διαχείριση των λιβαδικών οικοσυστημάτων.

Σε συνδυασμό με άλλες απαραίτητες δράσεις εφαρμογής της εθνικής πολιτικής για τη ζωική παραγωγή, τα ΔΣΒ θα τακτοποιήσουν σημαντικές εκκρεμότητες σχετικά με την εκτατική κτηνοτροφία, η οποία στη χώρα μας εξακολουθεί να παράγει προϊόντα υψηλής διατροφικής και προστιθέμενης αξίας, περιζήτητα και στις αγορές του εξωτερικού, όπως η φέτα. Πέρα από τη δυναμική των προϊόντων αυτών και τη συνεισφορά τους στο ΑΕΠ κα στην εξισορρόπηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, εξαιρετικά σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα προϊόντα αυτά ουδέποτε έχουν εμπλακεί σε διατροφικά σκάνδαλα, όπως αυτά που επανήλθαν τον τελευταίο καιρό από χώρες που – κατά τα άλλα –  θεωρούνται πρότυπο για την παραγωγή τροφίμων[9].

Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που σε ανταπόκριση προς την πρωτοβουλία του Υπουργείου, η Περιφέρεια Ηπείρου έχει ήδη επιδείξει μεγάλο ενδιαφέρον για την ορθή υλοποίηση των ΔΣΒ, μέσω και της ανάπτυξης ηλεκτρονικής εφαρμογής για την καταβολή του τιμήματος βοσκής από τους κτηνοτρόφους [10]. Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σχετικό λόγω και του μεγάλου αριθμού μετακινούμενων κτηνοτρόφων, που κάθε καλοκαίρι μεταφέρουν τα κοπάδια τους προς τα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας.

Υπερ-πληθυσμοί αγριόχοιρων - ζημιές σε καλλιέργειες και βοσκότοπους

Στον τομέα στήριξης του πρωτογενούς τομέα, ένα από τα προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν στην Περιφέρεια, όπως και σε πολλές ακόμη επαρχιακές και αστικές περιοχές της χώρας, είναι ο υπερπληθυσμός των αγριόχοιρων, ο οποίος προκαλεί ζημιές σε καλλιέργειες και βοσκότοπους. Το φαινόμενο, όπως θα γνωρίζετε, σε μεγάλο μέρος οφείλεται σε πρακτικές των τελευταίων 10-15 ετών, που επέτρεψαν την αναπαραγωγή άγριων με ήμερους χοίρους (εκτατική εκτροφή χοίρων), και σε απελευθερώσεις ημιάγριων χοίρων για λόγους «εμπλουτισμού» της φύσης.

Αποτέλεσμα των ζημιών που δημιουργούνται από τον υπερ-πληθυσμό των αγριόχοιρων είναι σε ορισμένες περιπτώσεις οι γεωργοί να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν συγκεκριμένες αποδοτικές καλλιέργειες.  

Ήδη, για να ανταποκριθούμε στην πρόκληση, έχουμε προχωρήσει ως Υπουργείο στην αύξηση του ορίου κάρπωσης στη νέα ρυθμιστική απόφαση για τη θήρα. Θα μπορούσαν επίσης οι τοπικές αρχές και υπηρεσίες να δραστηριοποιηθούν κατάλληλα ακολουθώντας το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης η οποία αντιμετωπίζει παρόμοιο πρόβλημα. Εκεί πρόσφατα (στις 02/09/2017) αποφασίστηκε η άμεση ενημέρωση των πολιτών, σε συνεργασία με τις δασικές υπηρεσίες και τους δήμους, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές, ώστε οι πολίτες αφενός να μην ταΐζουν το είδος και αφετέρου να υπάρξει κατάλληλη πληροφόρηση των πολιτών για τους κανόνες ασφαλείας.

Δίκτυο Πεζοπορικών Μονοπατιών

Με γνώμονα πάντα την ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη, κινούμαστε προς την κατεύθυνση στήριξης δραστηριοτήτων και του τριτογενούς τομέα.

Η δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου πεζοπορικών διαδρομών στην Περιφέρεια της Ηπείρου αποτελεί ένα project που με το μικρότερο δυνατό κόστος μπορεί να αποδώσει πολλαπλά οφέλη στην τοπική κοινωνία. Παρέχει ευκαιρίες για τουριστική ανάπτυξη με το σωστό τρόπο: με σεβασμό του φυσικού και πολιτισμικού κεφαλαίου και υποστήριξη της ορθής του ανάδειξης.

Το δίκτυο πεζοπορικών μονοπατιών αποτελεί μέρος μιας συνολικότερης προσπάθειας δημιουργίας παρόμοιων δικτύων, που ο σχεδιασμός τους βρίσκεται σε εξέλιξη για το σύνολο της χώρας. Μέσω πρόσφατης Υπουργικής Απόφασης καθορίσαμε τις Τεχνικές Προδιαγραφές και ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να κατασκευαστούν, να πιστοποιηθούν και να δοθούν προς χρήση τα δίκτυα μονοπατιών.

Ήδη στην Ήπειρο εκπονείται μελέτη ενός μεγάλου δικτύου πεζοπορικών μονοπατιών, μήκους περίπου 375 χλμ, στις Περιφερειακές Ενότητες Κόνιτσας, Ζαγορίου, Μετσόβου και Βορείων Τζουμέρκων. Το δίκτυο αναπτύσσεται πάνω στις παραδοσιακές διαδρομές μέσω των οποίων οι Ηπειρώτες για αιώνες μετακινούνταν στην ενδοχώρα, σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ή το εξωτερικό, και αναμένεται να συνεισφέρει ιδιαίτερα στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, προσφέροντας επιπλέον δυνατότητες για χειμερινό τουρισμό. Μελλοντικό στόχος είναι η ενοποίηση των περιοχών της Ηπείρου μέσω των μονοπατιών και επέκτασή τους προς την Μακεδονία.

Το δίκτυο που θα προκύψει μπορεί να διασυνδεθεί με τουριστικές μονάδες καθώς και μονάδες παραγωγής τοπικών προϊόντων, ακόμα και με μονάδες υγείας & ευεξίας, στο πλαίσιο προώθησης του εναλλακτικού τουρισμού, του αγρο-τουρισμού και του οικο-τουρισμού.

Διαχείριση υδατικών πόρων και κινδύνων πλημμύρας

Όσον αφορά στη διαχείρισης υδατικών πόρων θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η περιφέρεια Ηπείρου δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα με τους υδατικούς πόρους. Το υδατικό ισοζύγιο είναι θετικό, και τα ποιοτικά προβλήματα είναι εντοπισμένα μόνο στη Χερσόνησο Πρέβεζας, σε σημεία του ποταμού Καλαμά και στη Λίμνη Παμβώτιδα. Τόσο τα βασικά όσο και τα συμπληρωματικά μέτρα του πρώτου, ήδη εγκεκριμένου Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμού  (το οποίο αναφέρεται στον κύκλο εφαρμογής της Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά 2009-2015) είναι σε ικανοποιητικό βαθμό εφαρμογής δεδομένης και της ιδιαίτερα καθυστερημένης εκπόνησης και κύρωσης.

Πλέον όμως είμαστε στο σημείο όπου η χώρα θα έπρεπε να είχε θέσει σε ισχύ τα αναθεωρημένα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμού. Να υπενθυμίσω σε αυτό το σημείο ότι τα  πρώτα ΣΔΛΑΠ έπρεπε να έχουν κυρωθεί το 2009 και κυρώθηκαν για το Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου το 2013 (όλα τα ΣΔΛΑΠ της χώρας κυρώθηκαν μέχρι τα τέλη του 2014). Η αναθεώρησή τους έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2015 και λόγω της εξαετούς καθυστέρησης  η ΕΕ μας επέβαλε ποινή αιρεσιμότητας για τους πόρους του ΕΣΠΑ στους τομείς ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης της τάξης των 2,5 δις ευρώ. Η χώρα έπειτα από διαπραγματεύσεις πέτυχε αυστηρή παράταση, η οποία και πρέπει να τηρηθεί. Αν δεν ολοκληρωθεί η αναθεώρηση έως το τέλος 2017 κινδυνεύουν όλοι οι ευρωπαϊκοί πόροι που θα διατεθούν για έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης.

Έτσι, για το Υδατικό διαμέρισμα Ηπείρου όπως και για όλα τα Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας, συνεχίζεται η 1η Αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμού (ΣΔΛΑΠ)  με καταληκτική ημερομηνία το τέλος του έτους. Το Αναθεωρημένο Σχέδιο πρόκειται να αποτελέσει τον οδηγό για μέτρα και έργα, τα οποία θα μας επιτρέψουν την ορθότερη εξέταση συνεργειών μεταξύ περιβαλλοντικής και ποιοτικής επάρκειας, παραγωγικών δραστηριοτήτων και απαιτούμενων μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας. H ημερίδα διαβούλευσης για το Αναθεωρημένο Σχέδιο του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα στις 19/10/2017 και τα σχόλια που διατυπώνονται θα ληφθούν υπόψη στο τελικό Σχέδιο που θα κυρωθεί.

Παράλληλα, για το Υδατικό διαμέρισμα της Ηπείρου, εκπονούνται τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας, τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν το πρώτο τρίμηνο του 2018. Πρόκειται για Σχέδια τα οποία η χώρα θα έπρεπε να ολοκληρώσει το 2015 και για τα οποία υπάρχει προειδοποιητική επιστολή λόγω καθυστέρησης. Με την κύρωση των Σχεδίων θα έχουμε, τεκμηριωμένο περιβαλλοντικά και θεσμικά τον οδικό χάρτη για τη διαχείριση πλημμυρικών φαινομένων που ιστορικά έχουν καταγραφεί στην Περιφέρεια Ηπείρου.

Αντιμετωπίζεται κατά αυτό τον τρόπο και σε αυτό τον τομέα μία καθυστέρηση 3 ετών, η οποία αποτελεί αντικείμενο Ευρωπαϊκής Προειδοποιητικής Επιστολής. Ωστόσο, κρίνεται πολύ σημαντικό, η  Περιφέρεια να προχωρήσει άμεσα και με την εκπόνηση του Περιφερειακού Σχεδίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, προκειμένου να αποκτήσουμε καλύτερη εικόνα για πιθανές επιπτώσεις και να ιεραρχηθούν ορθά οι προτεινόμενες παρεμβάσεις, ιδίως στον αγροτικό τομέα, τον τομέα της φύσης/βιοποικιλότητας και τις παράκτιες ζώνες.

Διαχείριση Υγρών Αποβλήτων

Διαχείριση υδατικών πόρων σημαίνει επίσης και διαχείριση υγρών αποβλήτων, ένα θέμα το οποίο αποτελεί ακόμα έναν ακόμα δύσκολο στόχο για την σημερινή Κυβέρνηση. Και σε αυτό τον τομέα, όπως και στα ΣΔΛΑΠ και στα ΣΔΚΠ υπήρξαν τεράστιες καθυστερήσεις, σπατάλη πόρων, χωρίς αποτελέσματα.  

Επειδή, όπως προανέφερα,  η καθυστέρηση των έργων επεξεργασίας λυμάτων είναι τεράστια, οι υποχρεώσεις της χώρας για συμμόρφωση στις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας (για οικισμούς Γ΄) είναι ιδιαίτερα επιτακτικές και πλέον οι διαθέσιμοι χρηματικοί πόροι περιορισμένοι με ορατό τον κίνδυνος επιβολής προστίμων μη συμμόρφωσης. Απαιτείται η συντονισμένη προσπάθεια όλων των αρμόδιων φορέων.

Ενδεικτικά αναφέρω ότι στην περιφέρεια της Ηπείρου υπάρχουν 3 οικισμοί (Κόνιτσα, Νεοχώριο, Καρδαμίτσια), οι οποίοι με βάση την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ, όφειλαν να έχουν ήδη δίκτυα αποχέτευσης και Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων. Η απουσία υποδομών στους οικισμούς αυτούς μπορεί να οδηγήσει σε επιβολή προστίμου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το ΥΠΕΝ, σε συνεργασία με ΥΠΟΙΑΝ- ΥΠΕΣ-ΕΝΠΕ-ΚΕΔΕ- ΕΔΕΥΑ, προχωρά με την ωρίμανση και τη δρομολόγηση έργων για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ.

Πάγιο αίτημα της περιοχής είναι η διαχείριση των λυμάτων περιμετρικά της Λίμνης Παμβώτιδας, όπου όμως δεν εντοπίζονται οικισμοί Γ κατηγορίας, οι οποίοι και αποτελούν προτεραιότητα κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο.

Παράλληλα, η Περιφέρεια Ηπείρου έχει προβεί σε προκηρύξεις έργων αποχέτευσης σε οικισμούς κάτω των 2000 κατοίκων (οικισμοί Δ΄ κατηγορίας σε ευαίσθητους αποδέκτες και τουριστικούς οικισμούς) συνολικού προϋπολογισμού 52.500.000 ευρώ, ενώ έχει ήδη εντάξει τέτοια έργα.

Με ειδική μνεία στις περιοχές του Αμβρακικού και της Λίμνης Παμβώτιδας, θα ήθελα να αναφέρω ότι για τον Αμβρακικό δεν υπάρχουν εκκρεμότητες.

Για τα Ιωάννινα υπάρχει εκκρεμότητα για την οποία θα δρομολογηθεί επίλυση στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο αναφορικά με τους οικισμούς Γ προτεραιότητας. 

Γενικότερα για τη διαχείριση όμως οικισμών που είναι κάτω από 2000 κατοίκους, υπάρχουν οδηγίες που επιβάλουν την κατάλληλη διαχείριση των λυμάτων τους.  Γι’ αυτό στο πλαίσιο της Τεχνικής Βοήθειας από τη DG REGIO προχωρούμε και σε αντίστοιχο σχεδιασμό για οικισμούς κάτω από 2000 ισοδύναμους κατοίκους που δεν καλύπτονται από την οδηγία 91/271/ΕΟΚ αλλά σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο για τα νερά 2000/60/ΕΚ, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε να υπάρχει κατάλληλη επεξεργασία των λυμάτων τους.

Τέτοιες περιοχές είναι:

i) Περιοχές που έχουν καθοριστεί για την άντληση νερού που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση.

ii) περιοχές που έχουν καθοριστεί για την προστασία σημαντικών από οικονομική άποψη υδρόβιων ειδών.

iii) υδατικά συστήματα που χαρακτηρίζονται ως ύδατα αναψυχής, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που ορίζονται ως ύδατα κολύμβησης δυνάμει της οδηγίας 2006/7 / ΕΚ (πρώην 76/160 / ΕΟΚ) ·

iv) περιοχές ευαίσθητες σε θρεπτικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που χαρακτηρίζονται ως ευπρόσβλητες ζώνες βάσει της οδηγίας 91/676 / ΕΟΚ και των περιοχών που χαρακτηρίζονται ως ευαίσθητες περιοχές βάσει της οδηγίας 91/271 / ΕΟΚ.

v) περιοχές που έχουν οριστεί για την προστασία οικοτόπων ή ειδών, εφόσον η διατήρηση ή η βελτίωση της κατάστασης των υδάτων αποτελεί σημαντικό παράγοντα προστασίας τους, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών τόπων Natura 2000 που ορίζονται βάσει της οδηγίας 92/43 / ΕΟΚ και της οδηγίας 79/409 / ΕΟΚ.

Η κάλυψη των πρόσθετων υποχρεώσεων που θα αναλάβει η χώρα τα επόμενα χρόνια πρέπει να γίνει οργανωμένα, μεθοδικά και κοστολογημένα ώστε να πετύχουμε οικονομίες κλίμακας και να είμαστε απόλυτα αποτελεσματικοί.

Το συγκεκριμένο παραδοτέο έχει χρονοδιάγραμμα παράδοσης μέσα στο 2018 και θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη, για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο (από τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν από τους οικισμούς Γ προτεραιότητας) αλλά και την επόμενη για την ολοκληρωμένη διαχείριση των αστικών λυμάτων της χώρας.

Κυκλική Οικονομία & Στερεά Απόβλητα

Ο σχεδιασμός για τη διαχείριση υδατικών πόρων προχωρά, ενώ πλέον στον τομέα διαχείρισης των στερεών αποβλήτων είμαστε σε φάση όπου ο εθνικός σχεδιασμός θα ολοκληρωθεί με τη ψήφιση  του νομοσχεδίου της ανακύκλωσης που συζητείται αυτές τις μέρες στη Βουλή.

Με το νέο νομοσχέδιο προωθούνται η αναπτυξιακή διάσταση της διαχείρισης των αποβλήτων με υποστήριξη των περιβαλλοντικών τεχνολογιών, η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία καθώς και η ενδυνάμωση της αγοράς των δευτερογενών προϊόντων από την επεξεργασία των αποβλήτων.

Δίνεται έτσι ένα διαχειριστικό περίβλημα καταρχήν για τη στήριξη της κυκλικής οικονομίας, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής. Θέλουμε να πραγματοποιήσουμε ένα ποιοτικό άλμα στην οικονομία ανάλογο με αυτό άλλων ευρωπαϊκών χωρών, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας μειώνοντας τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, ενισχύοντας την επιχειρηματικότητα μικρού και μεσαίου μεγέθους και την κοινωνική οικονομία.

Δεν είναι όμως μόνο ο σχεδιασμός. Υπάρχει παράλληλα σημαντική κινητοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ, η οποία δίνει μία μοναδική ευκαιρία στην αυτοδιοίκηση να επενδύσει σε νέους τρόπους αξιοποίησης των αποβλήτων, προωθώντας ταυτόχρονα βιώσιμα καταναλωτικά πρότυπα.

Σε όλες τις περιοχές της χώρας (και στην Περιφέρεια Ηπείρου) υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις, τις οποίες και προσπαθούμε να καλύψουμε.

Η Περιφέρεια σήμερα δεν εξυπηρετείται από σύγχρονες υποδομές ολοκληρωμένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων, αλλά στηρίζεται στην υγειονομική ταφή, και το κενό πρέπει να καλυφθεί άμεσα. 

Λειτουργούν 4 ΧΥΤΑ και 1 ΚΔΑΥ (ΒΙΠΕ Ιωαννίνων) και η τελική του διάθεση γίνεται στους ΧΥΤ: Ελληνικού (Π.Ε. Ιωαννίνων), Βλαχέρνας (Π.Ε. Άρτας), Ηγουμενίτσας (Π.Ε. Θεσπρωτίας, ο οποίος είναι κορεσμένος), Παραμυθιάς (Καρβουναρίου στην Π.Ε. Θεσπρωτίας).

Ειδικά ο ΧΥΤ Καρβουναρίου αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, καθώς δέχεται ακατέργαστα απορρίμματα από τη Θεσπρωτία, την Πρέβεζα ακόμα και από  τη Λευκάδα, με αποτέλεσμα να πλησιάζει στο όρια πληρότητάς του και να παρουσιάζει φαινόμενα υπερχείλισης, κάθε φορά που βρέχει. Για το θέμα έχουμε και αλληλογραφία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή λόγω EU PILOT[11]. Ως η πλέον κατάλληλη λύση, έως ότου δοθεί οριστική λύση με μετατροπή του σε ΧΥΤΥ (στο πλαίσιο του προγράμματος «Εγκατάσταση Επεξεργασίας Αστικών Αποβλήτων Περιφέρειας Ηπείρου»), θεωρείται η επέκτασή του, με δεύτερο κύτταρο, όπως προβλέπεται από την ΑΕΠΟ του και σχετικό αίτημα έχει ήδη κατατεθεί.

Θα ήθελα εδώ να αναφέρω ένα νούμερο: 5%.

Μόλις 5%, κατά μ.ο. είναι σήμερα η καθαρή ανακύκλωση στην Περιφέρεια. Νούμερο πραγματικά χαμηλό, αν αναλογιστούμε ότι αυτό το ποσοστό θα έπρεπε να είναι πολλαπλάσιο. Αυτό το πρότυπο διαχείρισης καλούμαστε να το αφήσουμε πίσω μας. Καλούμαστε να βελτιώσουμε άμεσα τις επιδόσεις της χώρας στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων, μειώνοντας τα ποσοστά υγειονομικής ταφής από το 80% που βρίσκονται σήμερα, μόλις στο 30%.

Το Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων της Ηπείρου, το οποίο και αποτελεί το βασικό εργαλείο Περιφερειακού Σχεδιασμού για τη διαχείριση απορριμμάτων, την προώθηση της ανακύκλωσης και τη μετάβαση σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας προβλέπει έργα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 55 εκατ. Ευρώ[12].

Το κεντρικό έργο που υλοποιείται σήμερα είναι η κατασκευή, μέσω ΣΔΙΤ, της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) στο Δ. Δωδώνης της Π.Ε. Ιωαννίνων. Η σύμβαση υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2017, και το έργο θα ολοκληρωθεί σε 15,5 μήνες. Με τη λειτουργία της μονάδας θα δημιουργηθούν 150 μόνιμες θέσεις εργασίας.

Ο διαθέσιμος συνολικός προϋπολογισμός σε Περιφέρεια και ΥΜΕΠΕΡΑΑ για έργα διαχείρισης απορριμμάτων στην Ήπειρο ανέρχεται στα 20.6 εκ.€.

Πρέπει να αναφερθεί ακόμα το ΠΕΠ Ηπείρου δεν έχει ακόμα προχωρήσει στην έκδοση προσκλήσεων για την ανάπτυξη δικτύου Πράσινων σημείων στην Περιφέρεια[13] και (3) μονάδων κομποστοποίησης προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ).

Η καθυστέρηση πρέπει να αντιμετωπιστεί και καλούμε επομένως και την αυτοδιοίκηση να ενεργοποιηθεί κατάλληλα και σύντομα και να ενεργοποιήσει τους πόρους προς τη σωστή και αποδοτικότερη κατεύθυνση. Δεν αρκεί να σχεδιάζει μόνο η Πολιτεία, πρέπει και οι τοπικές κοινωνίες να στηρίζουν και να χρησιμοποιούν σωστά τις ευκαιρίες και τα εργαλεία που τους παρέχονται.

Ειδικά θέματα Ιωαννίνων

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε ορισμένα ειδικά θέματα της Περιφέρειας.

Σεισμική έρευνα στην περιοχή «Ιωάννινα»

Πρώτα, σε ό,τι αφορά τη χερσαία σεισμική έρευνα στην αντίστοιχη περιοχή υδρογονανθράκων, η οποία αποτελεί υποτμήμα του συνολικά προτεινόμενου έργου έρευνας υδρογονανθράκων. Για τη συγκεκριμένη περιοχή το ΥΠΕΝ πρότεινε συμπληρωματικούς όρους για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς η περιοχή μελέτης της Χερσαίας Σεισμικής Έρευνας είναι ιδιαίτερα σημαντική από πλευράς βιοποικιλότητας λόγω του πλήθους των προστατευόμενων περιοχών αλλά και του πλήθους σημαντικών ειδών χλωρίδας, πανίδας και ορνιθοπανίδας.

Αιθαλομίχλη στα Ιωάννινα

Δεύτερον στο πρόβλημα αιθαλομίχλης στα Ιωάννινα. Εδώ θέλω να σημειώσω τα εξής:

• Στα Ιωάννινα υπάρχει σταθμός του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ), ο οποίος λειτουργεί υπό την ευθύνη της Περιφέρειας, με βάση το νομοθετικό πλαίσιο.
• Ο σταθμός έχει μεν ενταχθεί στο ΕΔΠΑΡ αλλά παρουσιάζει μικρή πληρότητα μετρήσεων λόγω μη τήρησης από την Περιφέρεια προγράμματος βαθμονόμησης και συντήρησής του. Η ελλιπής πληρότητα και ποιότητα των μετρητικών δεδομένων δεν επιτρέπει την ορθή αξιολόγηση για την εκτίμηση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και την υποβολή των αναφορών προς Ε.Ε. που αποτελούν υποχρέωση της χώρας.
• Σύμφωνα με τις μετρήσεις που έχουμε (ελλιπείς, αναξιόπιστες και μη ομοιόμορφα κατανεμημένες κατά τη διάρκεια του έτους) από τους αντίστοιχους αναλυτικούς υπολογισμούς, δεν προκύπτουν υπερβάσεις των οριακών τιμών της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας για τα αιωρούμενα σωματίδια ΑΣ10, τα αιωρούμενα σωματίδια ΑΣ2,5 (οριακή τιμή για το 2011: 28μg/m3), το διοξείδιο του αζώτου ΝΟ2, το όζον Ο3 και το βενζόλιο C6H6.
• Από έργο το οποίο έχει τρέξει το Υπουργείο, και το οποίο ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2015, εκτιμήθηκαν μέσω μοντέλου με χρήση τεχνικών προσομοίωσης υπερβάσεις της ημερήσιας οριακής τιμής για τα αιωρούμενα σωματίδια ΑΣ10 καθώς και της τιμής στόχου για το βενζο(α)πυρένιο. Το μοντέλο, όσο αξιόπιστό και αν είναι, παραμένει μοντέλο. Τα αποτελέσματά του πρέπει να επιβεβαιώνονται και από αξιόπιστες και πλήρεις μετρήσεις, σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις.
• Σε κάθε περίπτωση η Περιφέρεια έχει αρμοδιότητα για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα εντός των διοικητικών ορίων της με τη διενέργεια μετρήσεων και δειγματοληψιών, την εγκατάσταση και λειτουργία σταθμών μέτρησης και τη λήψη εκτάκτων μέτρων, εάν και όπου απαιτείται. Η Περιφέρεια έχει ήδη (αν και οι μετρήσεις του σταθμού του ΕΔΠΑΡ πάσχουν, όπως είπαμε), εφαρμόσει βραχυπρόθεσμα σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση ατμοσφαιρικής ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια σε περιπτώσεις όπου υπήρξαν υπερβάσεις των θεσμοθετημένων επιπέδων ΑΣ10 τη χειμερινή περίοδο λόγω χρήσης βιομάζας για θέρμανση.

Πάρκο Πυρσινέλλα (Γιαννιώτικο Σαλόνι)

Το τελευταίο ειδικό θέμα που θα ήθελα να θίξω είναι ένα που αφορά άμεσα την πόλη των Ιωαννίνων. Πρόκειται για το Γιαννιώτικο Σαλόνι, μια έκταση 350 στρεμμάτων, στην καρδιά κυριολεκτικά του οικιστικού ιστού. Από σωρεία σφαλμάτων κατά την προηγούμενη δεκαετία, ο Δήμος Ιωαννιτών έχασε την κυριότητα του χώρου και συνεπώς και τη δυνατότητα να φροντίζει και να παρεμβαίνει στα οικήματα και σε ολόκληρο το πάρκο. Η επανα-απόδοση (μέσω νομοθετικής διάταξης στο Ν.4467/2017) του πάρκου, στο Δήμο Ιωαννιτών, ικανοποίησε ένα καθολικό αίτημα αποδεσμεύοντας έναν πνεύμονα πρασίνου και έναν χώρο αναψυχής για τους πολίτες των Ιωαννίνων και της Ηπείρου.

Τελικό Κλείσιμο

Κλείνοντας θα ήθελα να επαναλάβω ότι χρειαζόμαστε σαφή στόχευση, επιδίωξη, συντονισμό και συνεργασία. Θέλουμε όλοι νομίζω ανάπτυξη που δίνει πραγματικό προϊόν, μακροπρόθεσμη λειτουργία και εργασία, υψηλή υπεραξία και που είναι περιβαλλοντικά βιώσιμη και κοινωνικά ισότιμη. Ανάπτυξη για όλους με σεβασμό στο περιβάλλον το οποίο αποτελεί ταυτότητα και αναπτυξιακό πόρο για τη χώρα. Ισότιμη πρόσβαση σε υποδομές, δίκτυα, αδειοδοτήσεις, χρηματοδοτήσεις, έρευνα και καινοτομία για όλους, μικρές, μεγάλες και νέες επιχειρήσεις, και νοικοκυριά.

Στο πλαίσιο αυτό, στηρίζουμε ουσιαστικά και ενεργά ιδέες και καινοτομίες από την αυτοδιοίκηση προς τους πολίτες στο μέγιστο βαθμό. Χρειαζόμαστε στοχευμένες, καινοτόμες δράσεις σε ό,τι αφορά το περιβάλλον σε όλους τους τομείς, οι οποίες να προέρχονται από την ίδια την κοινωνία και να συν-σχεδιάζονται με γνώμονα πάντα τον κοινό μας στόχο. Ένα βιώσιμο αναπτυξιακό σχέδιο υλοποιείται μόνο μέσα από ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.

Ευχαριστώ πολύ