Τα αιτήματα που είχε διατυπώσει ο ΣΥΡΙΖΑ κατά την πορεία που τον οδήγησε στην κυβέρνηση, υπήρξαν στην πράξη, ας το ομολογήσουμε, αιτήματα αμυντικά. Δηλαδή αιτήματα που πρόβαλλαν την ανάγκη να αντισταθούμε στη βαράθρωση μισθών και συντάξεων, όπως και την ανάγκη να προστατεύσουμε την εργασία, το κοινωνικό κράτος και βεβαίως τη δημοκρατία.
Με άλλα λόγια, ήταν αιτήματα της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας. Aιτήματα τα οποία η ίδια είχε απαρνηθεί για να προσδεθεί περίπου αυτούσια στο άρμα του νεοφιλελευθερισμού ενόσω αυτός προαγόταν έτσι στον μονόδρομο που όφειλε να ακολουθήσει κάθε πολιτική δύναμη, αν ήθελε να λογίζεται «νομιμόφρων».
Με αυτά τα δεδομένα ο χαρακτηρισμός «ριζοσπαστική», που είχε υιοθετήσει και στον οποίο επιμένει, επιτρέπει στον ΣΥΡΙΖΑ να διακρίνεται από τη νέα σοσιαλδημοκρατία και ταυτόχρονα να αμύνεται στην επέλαση των νεοφιλελεύθερων μέτρων προβάλλοντας αιτήματα-σημαία της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας. Είναι επίθετο που παραπέμπει στην ανάγκη να διαρραγεί ο νεοφιλελεύθερος μονόδρομος υπό όλους τους μανδύες του. Και να διαρραγεί, ει δυνατόν, στη ρίζα του.
Να διαρραγεί ο νεοφιλελεύθερος μονόδρομος, όχι αποκλειστικά με τη δράση ενός κόμματος. Αλλά βέβαια μέσω συμμαχιών με δυνάμεις που αποβλέπουν στον ίδιο στόχο. Οπου εν προκειμένω, στην κλίμακα τουλάχιστον της Ευρώπης, έχει αρχίσει να αχνοφαίνεται μια δειλή τάση της δρώσας σοσιαλδημοκρατίας -για την Ελλάδα ας το αφήσουμε για την ώρα- να επιστρέψει στις ιστορικές καταβολές της.
Η ανάγκη να αντιμετωπιστεί η επελαύνουσα Ακροδεξιά -όπως αναζωπυρώθηκε τόσο με την επιβολή της ακραίας λιτότητας όσο και από την απελπισμένη έξοδο μεταναστών και προσφύγων από τις χώρες που πληρώνουν το υπέρογκο κόστος της νεοφιλελεύθερης βαρβαρότητας και των πολέμων που τη συντρέχουν- έχει παίξει εδώ καθοριστικό ρόλο.
Οπως έχουν παίξει ρόλο τόσο οι συσσωρευόμενοι κίνδυνοι που απειλούν το φυσικό περιβάλλον της ζωής όλων όσο και η ανάγκη να προστατευτούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Κατά συνέπεια ο πολιτικός χώρος για τη σύμπηξη συμμαχιών της Αριστεράς με τους Πράσινους και τη σοσιαλδημοκρατία έχει πλέον αναδυθεί. Οι πολύ ορατές απειλές καθιστούν μάλιστα τη ρητή διαμόρφωση του αντίστοιχου πολιτικού πλαισίου υπόθεση εξαιρετικά επείγουσα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτοβουλίες του Αλ. Τσίπρα, αλλά και αρκετών άλλων στελεχών του, έχει ήδη εγγράψει αυτό το αιτούμενο στην πολιτική του και το προωθεί με τον τρόπο του.
Αλλά επίσης, να διαρραγεί ο νεοφιλελεύθερος μονόδρομος στη ρίζα του. Γιατί είναι εδώ όπου η ριζοσπαστική ακριβώς Αριστερά που θέλει να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ τείνει να διαφέρει από τους δυνάμει συμμάχους της. Οπου διαφέρει γιατί αυτός διαθέτει ισχυρά επιχειρήματα ως προς το ότι καπιταλισμός «με ανθρώπινο πρόσωπο» δεν μπορεί να υφίσταται.
Με άλλα λόγια γιατί, όπως είδαμε να διδάσκει η εξέγερση στο Σιάτλ, «ο άνθρωπος» πρέπει να βρίσκεται «πάνω από τα κέρδη» ενώ ο «άλλος κόσμος» που κάνει πράξη αυτήν την προτροπή είναι «κόσμος εφικτός», ο «κόσμος» του σοσιαλισμού. «Κόσμος» που δεν τοποθετείται στο αχανές μέλλον, αλλά είναι διεκδικήσιμος σήμερα και από σήμερα, παντού και καθημερινά. Είναι ο δημοκρατικός σοσιαλισμός του 21ου αιώνα που έχει εγγράψει ως στρατηγικό στόχο του ο ΣΥΡΙΖΑ στην ιδρυτική του διακήρυξη, στις συνεδριακές αποφάσεις του και στο πρόγραμμά του.
Είναι αυτή κυρίως η διαφορά, όπως βέβαια και πολλές άλλες ειδικότερες, που δεν μπορούν να καταστήσουν μια συμμαχία σαν αυτή που μόλις υποδείξαμε ταύτιση άνευ όρων των μερών της. Ομως, όσο εξασφαλίζεται η καλοπιστία και η ανοιχτή δημοκρατική λειτουργία, οι αναπόφευκτές διαφορές και διαφωνίες μπορούν να αποβούν, όχι μόνο αμοιβαία γονιμοποιητικές, αλλά και παιδαγωγικά πολύ χρήσιμες για την κοινωνία ολόκληρη.
Το αν, σε ένα τέτοιο συμμαχικό πλαίσιο, ο ΣΥΡΙΖΑ θα κατορθώσει να κερδίσει την ηγεμονία των δικών του ιδεών, πείθοντας σιγά σιγά τους συμμάχους του να ενστερνιστούν κάποιους από τους δικούς του στρατηγικούς στόχους, είναι αποκλειστικά δική του υπόθεση. Υπόθεση που μπορεί να στηριχθεί, μαζί με την πολιτική που οφείλει να ασκεί, μόνο στην εμπέδωση και στη ριζική έμπρακτη βελτίωση των θετικών δημοκρατικών χαρακτηριστικών του, εκείνων που τον ανέδειξαν στην κυβέρνηση της χώρας.
Ο Αριστείδης Μπαλτάς είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Αττικής και πρ. υπουργός
