Το κλείσιμο της δομής του Ελαιώνα καθώς και ο τερματισμός του Προγράμματος Στέγασης ESTIA II οδήγησαν σε υπερσυγκέντρωση προσφύγων σε άλλες δομές, όπως αυτή της Ριτσώνας, με αποτέλεσμα να ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα όσον αφορά τις συνθήκες διαμονής και σίτισής τους.
Παρά το γεγονός πως έχουν υπογραφεί συμφωνίες ύψους σχεδόν μισού δισεκατομμυρίου ευρώ για τη σίτιση των προσφύγων, δεκάδες οικογένειες που διαμένουν στη δομή φιλοξενίας της Ριτσώνας καταγγέλλουν, όπως δημοσιεύει η ΑΥΓΗ της Κυριακής, τον αποκλεισμό τους από τη σίτιση. Τις καταγγελίες επιβεβαιώνουν και εργαζόμενοι της δομής, οι οποίοι υποστηρίζουν πως, εκτός από τους απορριφθέντες από τη διαδικασία απόκτησης ασύλου, από τη σίτιση αποκλείονται και όσοι έχουν καταφέρει να αποκτήσουν άσυλο.
412 εκατομμύρια ευρώ το κονδύλι για τη σίτιση
Στις αρχές Ιουλίου του 2021 το υπουργείο Μετανάστευσης προκηρύσσει διαγωνισμό για την παροχή υπηρεσιών παρασκευής, μεταφοράς και διανομής γευμάτων σε δομές φιλοξενίας μεταναστών και προσφύγων. Το τετραετές σχέδιο σίτισης είναι συνολικής αξίας 412 εκατομμυρίων ευρώ. Στο διαγωνισμό συμμετέχουν τρεις κοινοπραξίες. Βασικό κριτήριο για την ανάθεση του συγκεκριμένου έργου θα περίμενε κανείς να είναι η πιο συμφέρουσα οικονομική προσφορά. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότερες εταιρείες δεν προσέφεραν καλύτερη τιμή ανά μερίδα από εκείνη που είχε ορίσει το υπουργείο (6,88 ευρώ). Στο διαγωνισμό έγιναν αποδεκτές προσφορές με μηδενική έκπτωση, όπως αυτή της Hellenic-Γευσήνους ΑΒΕΕ-Γευσήνους ΕΠΕ-ΕΛΑΙΤΙΣ για το Δεύτερο Τμήμα, εκείνο της Νότιας Ελλάδας, όπου περιλαμβάνεται και η δομή φιλοξενίας στη Ριτσώνα. Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη εταιρεία έχει λάβει το συνολικό ποσό των 290,5 εκατομμυρίων ευρώ (120.537.600,00 ευρώ για το Δεύτερο Τμήμα) για την τετραετία. Η ΑΥΓΗ της Κυριακής ήρθε σε επαφή με το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου με σκοπό να λάβει απαντήσεις σχετικά με τις συνθήκες σίτισης των προσφύγων και τις μαρτυρίες που δημοσιεύονται. Μέχρι την ώρα που η εφημερίδα έπαιρνε τον δρόμο για το τυπογραφείο δεν είχε δοθεί απάντηση από το υπουργείο (γραπτή ή τηλεφωνική) στα ερωτήματα που τέθηκαν.
Τι απαντά η εταιρεία
Απαντώντας στην ΑΥΓΗ της Κυριακής, ο εμπορικός διευθυντής της ΓΕΥΣΗΝΟΥΣ ανέφερε ότι το στάτους των σιτιζόμενων δεν μπορεί να το γνωρίζει η εταιρεία, αλλά ο υπεύθυνος της δομής. Συγκεκριμένα, ο εμπορικός διευθυντής σημείωσε: «Εμείς έχουμε μια διαδικασία σίτισης με βάση μια συγκεκριμένη κατάσταση. Πλέον σε όλα τα camps υπάρχει κωδικοποιημένος αριθμός, μια κάρτα, με την οποία κάποιος περνάει από τον υπεύθυνο και εκείνος βλέπει αν μπορεί να σιτιστεί, αλλά δεν ξέρω τι στάτους έχει ο άνθρωπος, δεν το γνωρίζω. Αυτό το ξέρει ο υπεύθυνος (σ.σ.: της δομής)». Ο εμπορικός υπεύθυνος της εταιρείας συνέχισε λέγοντας: «Ο αριθμός των σιτιζόμενων αλλάζει κάθε μέρα. Εμείς λαμβάνουμε μια ενημέρωση που λέει “σήμερα το πρωί σας ενημερώνουμε ότι θα ταϊστούν πρωί-μεσημέρι-βράδυ οι συγκεκριμένοι άνθρωποι”».
Στην ερώτηση πώς καθορίζεται η αμοιβή της εταιρείας, δεδομένου ότι ο αριθμός των προσφύγων αλλάζει συστηματικά, ενώ ο προϋπολογισμός που έχει δημοσιοποιηθεί είναι συγκεκριμένου ύψους, ο υπεύθυνος απάντησε: «Υπάρχει ένας προϋπολογισμός για κάθε camp για τον οποίο ορίζεται ένα ανώτερο όριο, για παράδειγμα 1.000 ευρώ τη μέρα. Πλέον, βέβαια, οι μετανάστες είναι πάρα πολύ λίγοι σε σχέση με τον αριθμό που είχε προϋπολογιστεί. Αν τύχει σε ένα camp και υπάρξει περισσότερος κόσμος -επειδή αυτά είναι με εκτελεστικές συμβάσεις, έτσι κι αλλιώς μαζεύονται στο σύνολο των πέντε δομών, δεν ενοχλεί, κάτι που δεν έχει τύχει βέβαια μέχρι σήμερα ποτέ».
Όταν αναφέρθηκε ως πρόβλημα για τις συνθήκες σίτισης το γεγονός ότι το κλείσιμο του Ελαιώνα και του Προγράμματος ESTIA έχει οδηγήσει σε αύξηση δικαιούχων στο camp της Ριτσώνας, οι ανάγκες πολλών εκ των οποίων δεν καλύπτονται, η εταιρεία ανέφερε ότι δεν έχει εικόνα αύξησης του αριθμού των προσφύγων και μεταναστών. «Δεν το έχω καταλάβει αυτό που λέτε εσείς, ότι έχει μεγαλώσει ο αριθμός τους» και συμπλήρωσε ότι «δεν έχει μεταβληθεί πολύ ο αριθμός σε σχέση με τους δέκα τελευταίους μήνες για παράδειγμα. Να ’χει αλλάξει τριάντα, σαράντα άτομα την ημέρα. Μεσοσταθμικά αλλάζει. Εκτός από πριν τρεις μήνες, που έπεσε 150 μετανάστες την ημέρα. Μετά επανήλθε περίπου στα ίδια».
Τα ερωτήματα παραμένουν
Από τις μαρτυρίες εργαζομένων και προσφύγων που έχει στα χέρια της η ΑΥΓΗ της Κυριακής, φαίνεται πως δεν δίνονται γεύματα σε όλους τους διαμένοντες. Όπως προκύπτει, περίπου 1.000 άτομα στη Ριτσώνα μένουν καθημερινά δίχως τροφή. Στο ερώτημα αν μένουν αδιάθετα γεύματα ή αν υπάρχουν περικοπές και επομένως οι μερίδες δεν παρασκευάζονται καν, ο υπεύθυνος της ΓΕΥΣΗΝΟΥΣ επιμένει ότι δεν μένουν αδιάθετα γεύματα. «Εμείς έχουμε μια εντολή που λέει, για παράδειγμα, να παρασκευάσουμε 900 γεύματα την ημέρα. Για κάποιον λόγο μπορεί να χρειάζονται κάποιες μερίδες παραπάνω, στην περίπτωση που κάποιου του πέσει το φαγητό. Επομένως, ακόμα και κάτι να περισσέψει, που δεν περισσεύει, είναι αυτό που βάζουμε εμείς παραπάνω, αυτές οι δέκα-δεκαπέντε μερίδες. Αν υπάρχουν άλλοι 1.000 που δεν τρώνε, δεν τους ξέρω (…) Αυτό που μπορεί να συμβεί, τώρα τον χειμώνα κυρίως, είναι να περισσέψει κανένα μπουκάλι νερό. Σίγουρα φαγητό δεν υπάρχει περίπτωση, νερό μπορεί να έχει συμβεί καμία φορά να περισσέψει».
Το ερώτημα, λοιπόν, παραμένει: πώς γίνεται με προϋπολογισμό τέτοιου ύψους να υπάρχουν μαρτυρίες όπως αυτές της Ρεμπάμπ, της Ρουτ, της Ορνέλας και εργαζόμενων στη δομή της Ριτσώνας που καταγγέλλουν τον υποσιτισμό εκατοντάδων προσφύγων;
Μαρτυρίες
Ρεμπάμπ: Η έλλειψη τροφής είναι μια μορφή βίας
Η Ρεμπάμπ είναι 37 χρόνων, με καταγωγή από το Ιράκ. Ήρθε στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 2019 μαζί με τον άντρα της και τα πέντε παιδιά της (ηλικίας 16, 15, 12, 9 και 5 ετών). Το ταξίδι τους κόστισε περίπου 4.500 ευρώ. Μεταφέρθηκαν στη δομή της Ριτσώνας στις 30 Σεπτεμβρίου του 2021 και από τότε αγωνιούν για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών, καθώς κάθε πρωί τους είναι αβέβαιο αν θα μπορέσουν να βρουν τροφή. Η αίτηση ασύλου τους έχει απορριφθεί και έτσι δεν δικαιούνται από το φαγητό που παρέχεται στο camp. «Κάθε μέρα πηγαίνω και περιμένω μία με δύο ώρες μπροστά απ’ τα σκουπίδια προκειμένου να πάρω τα αποφάγια όσων δικαιούνται σίτιση» αναφέρει η Ρεμπάμπ. «Όταν τα παιδιά μου στήνονται στην ουρά για το συσσίτιο, οι φύλακες τα σπρώχνουν» υπογραμμίζει. «Μπορεί να μην έχω υποστεί σωματική βία, αλλά το γεγονός ότι τα παιδιά μου δεν έχουν δικαιώματα, δεν δικαιούνται τροφή και ιατρική περίθαλψη είναι μια μορφή βίας» συμπληρώνει. «Ήρθα εδώ για να προστατεύσω τα παιδιά μου. Αν δεν κινδύνευε η ζωή μου στο Ιράκ, θα γυρνούσα πίσω» υπογραμμίζει.
Ρουτ: Αναγκάζομαι να πηγαίνω στην Ομόνοια για να βρω φαγητό
Η Ρουτ είναι 25 χρόνων. Κατάγεται από το Κονγκό και ήρθε στην Ελλάδα με τα τρία παιδιά της το 2020. Αρχικά διέμενε στη δομή του Ελαιώνα, αλλά την 1η του Σεπτέμβρη μεταφέρθηκε μαζί με άλλους πρόσφυγες στη Ριτσώνα. Η αίτηση ασύλου της έχει απορριφθεί δύο φορές. «Δεν μας δίνουν φαγητό επειδή οι αιτήσεις μας έχουν απορριφθεί» αναφέρει. «Αναγκάζομαι να πηγαίνω στην Ομόνοια για να βρω φαγητό» σημειώνει. Μέλη της αλληλέγγυας συλλογικότητας Solidarity With Migrants αναφέρουν ότι, προκειμένου να επιβιώσει, η Ρουτ είτε δουλεύει στα χωράφια της Θήβας είτε κατεβαίνει στην Αθήνα με σκοπό να συλλέξει χαρτόκουτα και σιδερικά τα οποία στη συνέχεια πουλά έναντι ελάχιστου αντιτίμου. Η Ρουτ δεν είναι η μοναδική περίπτωση προσφύγισσας που γίνεται ρακοσυλλέκτης. Ρεπορτάζ του Refugee Support Aegean μιλά για τους «νέους cartoneros της Αθήνας», υποστηρίζοντας πως εκατοντάδες αιτούντες διεθνούς προστασίας προσπαθούν να επιβιώσουν στη χώρα μας στρεφόμενοι στη συλλογή απορριμμάτων των αστικών κέντρων.
Ορνέλα: Δεν παίρνουμε φαγητό ούτε εγώ ούτε τα μωρά μου
Η Ορνέλα είναι 23 χρόνων και κατάγεται και αυτή από το Κονγκό. Έχει δύο παιδιά, το ένα ηλικίας 2,5 χρόνων και το άλλο 7 μηνών. Η Ορνέλα και η οικογένειά της αρχικά διέμεναν στη δομή του Ελαιώνα, υπήρξαν από τους πρώτους μεταφερμένους. Βρίσκονται στη Ριτσώνα εδώ και περίπου έναν χρόνο. «Δεν δίνουν φαγητό ούτε σε εμένα ούτε και στα μωρά μου, γιατί έχουμε δύο απορρίψεις στις αιτήσεις μας για άσυλο» αναφέρει. Ιδιαίτερο προβληματισμό προκαλεί δε το γεγονός ότι το μικρότερο παιδί της γεννήθηκε στην Ελλάδα, επομένως χρήζει αυτοδικαίως προστασίας-ασύλου.
Μαρτυρία εργαζόμενης: Από τους 1.800 διαμένοντες, δίνεται τροφή στους 800
Τις μαρτυρίες των τριών γυναικών έρχεται να επιβεβαιώσει μία τέταρτη. Πρόκειται για εργαζόμενη στη δομή της Ριτσώνας (τα στοιχεία της βρίσκονται στη διάθεση της εφημερίδας), η οποία κατήγγειλε στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ότι στη δομή παρατηρείται υπερσυγκέντρωση προσφύγων και μεταναστών, καθώς εκεί έχουν μεταφερθεί άτομα από τον Ελαιώνα και το Πρόγραμμα ESTIA. «Από τους 1.800 διαμένοντες (σ.σ.: στη δομή της Ριτσώνας), μόλις οι 800 λαμβάνουν φαγητό» αναφέρει η εργαζόμενη. «Ούτε στους απορριφθέντες ούτε στους αναγνωρισμένους πρόσφυγες διανέμονται γεύματα. Επίσης, υπάρχουν πάρα πολλά παιδιά που δεν παίρνουν φαΐ. Μόνο στους αιτούντες άσυλο διανέμονται κανονικά οι μερίδες» υπογραμμίζει. «Το φαγητό που δίνουν είναι χάλια. Δεν τρώγεται» λέει κλείνοντας.
Υπενθυμίζεται ότι η δομή του Ελαιώνα εκκενώθηκε στο πλαίσιο της πολύμηνης προσπάθειας της κυβέρνησης Μητσοτάκη να εκτοπίσει τους πρόσφυγες από τον αστικό ιστό μεταφέροντάς τους στο περιθώριο της πόλης, μακριά από τα πολιτισμένα βλέμματα των Ευρωπαίων τουριστών του αθηναϊκού κέντρου. Το Πρόγραμμα Στέγασης ESTIA ΙΙ τερματίστηκε ξαφνικά εγκαταλείποντας τους ευάλωτους δικαιούχους στο έλεος της μοίρας τους. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα οι δικαιούχοι του προγράμματος ενημερώθηκαν ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τα διαμερίσματά τους εντός 24 ωρών και να μεταφερθούν σε καταυλισμούς που παρέμεναν άγνωστοι προορισμοί για τους ίδιους.
