to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

7:20 | 21.11.2017

Κοινωνία

Ρεπορτάζ Left.gr: Τεκνοθεσία και αναδοχή στην Ελλάδα και οι καινοτομίες του νέου νομοσχεδίου (βίντεο - φωτογραφίες)

Ειδικοί και επικεφαλής των φορέων της εξωοικογενειακής προστασίας των παιδιών αναλύουν το σημερινό καθεστώς και η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θ. Φωτίου, περιγράφει αναλυτικά στο Left.gr τις αλλαγές που θα θεσμοθετηθούν για την αναδοχή και την τεκνοθεσία


Βίντεο – φωτογραφίες – μοντάζ: Άγγελος Καλοδούκας

Ερωτήσεις – κείμενο – επιμέλεια: Τάσος Γιαννόπουλος

(περισσότερες φωτογραφίες εδώ)

«Η υιοθεσία και η αναδοχή, πρώτα και πάνω απ’ όλα, είναι ατομική υπέρβαση και υπέρτατες πράξεις αγάπης»: Με έμφαση σε αυτά τα λόγια άνοιξε και έκλεισε την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί μας ο κοινωνικός λειτουργός Τάσος Λουκάς ο οποίος μας υποδέχτηκε στο Κέντρο Προστασίας του Παιδιού Αττικής «Η ΜΗΤΕΡΑ» (φωτογραφίες).

Εκεί, σε έναν προσεγμένο και διαμορφωμένο με το μεράκι και τον κόπο των εργαζομένων χώρο, φιλοξενούνται δεκάδες βρέφη και μεγαλύτερα παιδιά που χρειάζεται να ζήσουν για λίγο, πολύ ή ακόμα και μόνιμα μακριά από την οικογένεια τους. 

Πρόκειται για παιδιά που έχουν μπει στο καθεστώς κρατικής προστασίας κατόπιν εισαγγελικής εντολής, παιδιά που ίσως έχουν βιώσει πολύ τραυματικές εμπειρίες ή έχουν εγκαταλειφθεί σε νοσηλευτικά ιδρύματα και μαιευτήρια. 

Όσο, όμως, φιλικό κι αν είναι ένα περιβάλλον, αυτό που προέχει και αυτό που επιβάλλει η σύμβαση των δικαιωμάτων του παιδιού είναι η ταχύτερη εύρεση οικογενειακού περιβάλλοντος: είτε η αποκατάσταση του «φυσικού» οικογενειακού περιβάλλοντος, είτε η αναζήτηση θετής οικογένειας, είτε, μία διαδικασία που δεν έχει γίνει ιδιαιτέρα δημοφιλής στην Ελλάδα (κάτι που ο νέος νόμος φιλοδοξεί να αλλάξει, όπως θα δείτε παρακάτω), αυτή της αναδοχής. 

Τόσο το «ΜΗΤΕΡΑ», όσο και τα υπόλοιπα ιδρύματα της Αττικής υπάγονται στο Κέντρο Κοινωνικής Προστασίας της Περιφέρειας Αττικής (Κ.Κ.Π.Π.Α.), η πρόεδρος του οποίου, Σοφία Κωνσταντέλια, αναλύει στην κάμερα του Left.gr την κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα:

Στα ιδρύματα όλης της χώρας φιλοξενούνται περίπου 2.800 παιδιά, 500 από τα οποία στην Αττική. Η διαφορά των κρατικών από τα μη κρατικά ιδρύματα (σ.σ.: εδώ θα μπορούσε να ανοίξει ολόκληρο κεφάλαιο για το πώς ιδιωτικοί φορείς «χρειάζονται» παιδιά εκτός οικογένειας ώστε να χρηματοδοτούνται «με το κεφάλι» για να τα φιλοξενούν, αλλά θα επανέλθουμε στο μέλλον) είναι ότι τα παιδιά που φιλοξενούνται στα πρώτα μπορούν να αποκατασταθούν μέσω του θεσμού της τεκνοθεσίας ή της αναδοχής.

Στην περίπτωση της αναδοχής, τα παιδιά μπορούν να διατηρούν το δεσμό με την οικογένεια προέλευσής τους, δεσμός ο οποίος πρέπει να ενδυναμωθεί κατά τη διάρκεια που το παιδί μένει με την ανάδοχη οικογένεια.

«Κανένα παιδί δε χρειάζεται ίδρυμα αλλά οικογένεια και αυτή είναι η πεποίθησή μας, υποστηρίζουμε με κάθε μέσο την φυσική οικογένεια και σε δεύτερο επίπεδο την αναδοχή», υπογραμμίζει η κ. Κωνσταντέλια.

«Ακόμα και στο καλύτερο ίδρυμα δεν διασφαλίζεται με τον καλύτερο τρόπο η υγιής ανάπτυξη ενός παιδιού γιατί ένα παιδί, πριν από οτιδήποτε άλλο, χρειάζεται έναν δεσμό αγάπης, όπως έχουν δείξει και όλες οι σχετικές έρευνες», επαυξάνει ο κ. Λουκάς.

Πρώτη Αγκαλιά

Ένα από τα προγράμματα που πιλοτικά «έτρεξε» το 2016 χάρη στις ιδέες και την αυτοθυσία των ανθρώπων που εργάζονται στους φορείς που εμπλέκονται με την αναδοχή, είναι αυτό της ανάδοχης «Πρώτης Αγκαλιάς».

Ο Γιώργος Σιφνιός, διευθυντής Κοινωνικής Εργασίας και Έρευνας στα Παιδικά Χωριά SOS, αποτελεί μέλος της διεπιστημονικής ομάδας που έχει δημιουργηθεί υπό την εποπτεία του αρμόδιου υπουργείου ώστε να προωθηθεί η αναδοχή στην Ελλάδα και να επιταχυνθούν οι σχετικές διαδικασίες. 

Στόχος της «Πρώτης Αγκαλιάς», όπως ο ίδιος επισημαίνει στο Left.gr, είναι να αδειάσουν τα μαιευτήρια από βρέφη που είχαν εγκαταλειφθεί. Με το πρόγραμμα αυτό μειώνεται ο χρόνος παραμονής στο νοσηλευτικό ίδρυμα (όπου πολλά παιδιά έμεναν ακόμα και για πάνω από 3 μήνες...) και κατευθείαν βρίσκεται σε κάποια ανάδοχη οικογένεια αντί να πάρει τον καθιερωμένο δρόμο για κάποιο από τα ιδρύματα. 

«Πιλοτικά πήγε πολύ καλά το πρόγραμμα, έδωσε μία δυνατή απάντηση στο πρόβλημα, 20 παιδιά έφυγαν άμεσα από τα μαιευτήρια και απέφυγαν το ίδρυμα, αυξήθηκαν οι ανάδοχες οικογένειες ενώ οι δύο μονάδες κλειστής φροντίδας βρεφών και νηπίων μείωσαν τη δύναμή τους κατά 15 παιδιά»: η κ. Κωνσταντέλια κάνει με υπερηφάνεια τον απολογισμό, τονίζοντας την τεράστια δουλειά όλων: «Κανείς δεν φεύγει στην ώρα του από τη δουλειά, αν πάτε ένα οποιοδήποτε απόγευμα στο "ΜΗΤΕΡΑ" θα τους βρείτε όλους εκεί». 

Οι παθογένειες και οι αλλαγές που φέρνει το υπουργείο

Με σχέδιο νόμου που θα τεθεί εντός των επόμενων ημερών σε διαβούλευση, κύρια παθογένεια που ρυθμίζεται είναι αυτή της τοποθέτησης παιδιών για τεκνοθεσία κάτω από συνθήκες ασαφείς και αναξιοπρεπείς. «Το να προωθούνται παιδιά για υιοθεσία με σκοπό το κέρδος κάποιων ενηλίκων, δεν είναι απλά παράνομο, είναι ένα μυστικό, μία στάμπα στη ζωή των παιδιών, τις πολύπλοκες συνέπειες της οποίας οι γονείς θα κληθούν να αντιμετωπίσουν μελλοντικά», σημειώνει η κ. Κωνσταντέλια. 

Η «Πρώτη Αγκαλιά» και τα υπόλοιπα παρεμφερή προγράμματα αλλά και οι ρυθμίσεις που φέρνει το υπουργείο Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης επιχειρούν να απαντήσουν σε τρία βασικά προβλήματα:

1) Την περίοδο της κρίσης και ειδικά την πενταετία 2010 - 2015 έχει μειωθεί, σχεδόν υποδιπλασιαστεί ο αριθμός των αναδοχών και των τεκνοθεσιών. «Πρόκειται για ένα γεγονός εξαιρετικά θλιβερό που θέλουμε να ανατρέψουμε», δηλώνει στο Left.gr η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θεανώ Φωτίου αναλύοντας όσα αλλάζουν με την νομοθετική παρέμβαση.

 Ο νόμος επισπεύδει, ενθαρρύνει και πριμοδοτεί τις διαδικασίες αναδοχής και τεκνοθεσίας και ξεκαθαρίζει τα βήματα τα οποία πρέπει να κάνει ένας γονιός, σημειώνει η Θ. Φωτίου.

Με το νέο νόμο, στον οποίο ενεπλάκησαν ενεργά τόσο το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Αττικής όσο άλλοι σχετικοί φορείς, διευκρινίζεται ο ρόλος όλων των υπηρεσιών (Περιφέρεια, Δήμοι) «ώστε το ίδρυμα να μην αποτελεί τον πρώτο και εύκολο προορισμό για τα παιδιά εκτός οικογένειας», προσθέτει η κυρία Κωνσταντέλια και επισημαίνει: «Ειδικά στον τομέα της αναδοχής ρυθμίζονται ζητήματα που εκκρεμούσαν χρόνια, όπως είναι η συνέχιση της αναδοχής για παιδιά με αναπηρία μετά τα 18 τους χρόνια και η δυνατότητα ασφαλιστικής κάλυψης του παιδιού από τον φορέα ασφάλισης των γονέων». 

2) Η μεγάλη αναμονή: «Έρχονται εδώ στο υπουργείο γονείς κλαίγοντας και μου λένε ότι περιμένουν 4 χρόνια για τα υιοθετήσουν», περιγράφει η Θ. Φωτίου προαναγγέλλοντας μείωση του χρόνου αναμονής (στον έναν χρόνο το πολύ) και πολύ μεγαλύτερη διαφάνεια στις διαδικασίες.

Δύο είναι οι βασικές καινοτομίες του νέου νομοσχεδίου που θα εξασφαλίσουν τα παραπάνω: α) η εγγραφή τόσο των παιδιών όσο και των υποψήφιων αναδόχων και θετών γονέων σε Εθνικά Μητρώα αλλά και η επίβλεψη από έναν νεοσύστατο φορέα (ο οποίος θα υπάγεται στο υπουργείο) της «αντιστοίχισης» και της ομαλής σχέσης μεταξύ θετής ή ανάδοχης οικογένειας και παιδιού. 

Οι διαδικασίες για την κοινωνική έρευνα σχετικά με την καταλληλότητα ενός ζευγαριού αλλά και εκπαίδευσης των γονέων από ειδικούς θα διαρκούν πολύ λιγότερο (συνολικά 7 περίπου μήνες το πολύ), ενώ ένα τρίτο μητρώο θα περιλαμβάνει τις εγκεκριμένες τεκνοθεσίες και αναδοχές.

*Να σημειωθεί  παρενθετικά ότι οι αιτήσεις υποψήφιων θετών γονέων που δεν βάζουν «προϋποθέσεις» (όπως για παράδειγμα το παιδί να μην έχει κάποιο σύνδρομο ή να είναι ελληνικής καταγωγής – ναι, υπάρχουν και αυτές οι περιπτώσεις!) έχουν προτεραιότητα και πολύ μικρότερο χρόνο αναμονής. Άλλωστε, «πάντα περιμένουν οι γονείς και ποτέ κάποιο παιδί», όπως τονίζει ο κ. Λουκάς, για να προχωρήσει η διαδικασία (εκτός φυσικά αν υπάρχει κάποιο νομικό κώλυμα) καθώς, σε αντίθεση με τις περασμένες δεκαετίες, σήμερα υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι θετοί γονείς και λίγα παιδιά προς τεκνοθεσία.

β) Επίσης, η έλλειψη κοινωνικών λειτουργών, τροχοπέδη μέχρι σήμερα για την επιτάχυνση των διαδικασιών, θα αντιμετωπιστεί με έναν, κατά τη Θ. Φωτίου, νεοτερισμό του νέου νόμου: Τον Σύνδεσμο Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος (ο οποίος με πρόσφατη νομοθετική παρέμβαση έγινε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου) που θα λειτουργεί και ως αξιόπιστη και θεσμοθετημένη (με δικαιώματα και υποχρεώσεις και για τους ίδιους τους κοινωνικούς λειτουργούς) «δεξαμενή» και στις 13 περιφέρειες της χώρας, «δεξαμενή» ειδικευμένου προσωπικού, μόνιμου ή προσωρινού, που θα αξιοποιούν φορείς και ιδρύματα για να «ξεκολλάει» η (εκάστοτε) διαδικασία.

Παράλληλα, με τον φάκελο του κάθε παιδιού μπαίνει τέλος σε μία τραγωδία που ίσχυε μέχρι σήμερα, με τους ανθρώπους να ψάχνουν σε όλα τα πρωτοδικεία της χώρας για να βρουν τη φυσική τους οικογένεια. Από αύριο, εύκολα ένας άνθρωπος που είχε υιοθετηθεί και θέλει να βρει τους φυσικούς γονείς, θα μπορεί να ανασύρει άμεσα τον φάκελό του.

3) «Η αναδοχή δεν είναι υιοθεσία!». Μας το είπαν σε όλους τους τόνους όσοι μίλησαν στο Left.gr για τα θετικά που φέρνει ο νέος νόμος, κυριότερο εκ των οποίων η πριμοδότηση της αναδοχής, η οποία, δυστυχώς βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα στην Ελλάδα.

 «Η κουλτούρα της αναδοχής δεν υπάρχει στην Ελλάδα, ελπίζουμε να τη φέρει ο νέος νόμος με διαδικασίες που θα είναι υπέρ της διεύρυνσης και της αναβάθμισης της ποιότητας των ανάδοχων οικογενειών», σημειώνει ο κ. Σιφνιός εξηγώντας αναλυτικά (σ.σ.: από το 4’ του σχετικού βίντεο) τους λόγους που το νομοσχέδιο ευνοεί την αποϊδρυματοποίηση: α) Ενοποιεί το σύνολο των παιδιών που βρίσκονται σε χώρους εκτός οικογένειας ώστε το κράτος να γνωρίζει αναλυτικά το προφίλ αυτών των παιδιών. β) Όλα τα παιδιά που έρχονται στην οικογενειακή φροντίδα και καταγράφονται στο μητρώο είναι αυτομάτως εν δυνάμει παιδιά που θα πάνε σε αναδοχή καθώς, πλέον, οι δομές, δημόσιες και ιδιωτικές, είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν τη διαδικασία της αναδοχής. Και αν κάποιο παιδί δεν πάει σε αναδοχή ή τεκνοθεσία θα πρέπει να αναφέρεται ξεκάθαρα ο λόγος. Μπαίνει έτσι σε όλους τους εμπλεκόμενους, η κουλτούρα της αναδοχής. 

Η αναδοχή είναι πολύ σημαντική ώστε τα παιδιά να έχουν υγιή ψυχοκοινωνική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξή τους στον πρώτο χρόνο της ζωής τους ο οποίος είναι και ο πιο σημαντικός για την εξέλιξή τους, συμπληρώνει ο κ. Λουκάς, εξ’ ου και η ιδέα για την «Πρώτη Αγκαλιά» την οποία περιγράψαμε παραπάνω εκτενέστερα.

Ο ίδιος, θυμάται μερικά συγκινητικά παραδείγματα: Πολλές αιτήσεις για «Πρώτη Αγκαλιά» έγιναν, τελικά, μακροχρόνια αναδοχή. Τρία μάλιστα παιδιά, με πολύ σοβαρά προβλήματα, όπως ένα με νεφρική ανεπάρκεια που χρειάζεται αιμοκάθαρση 3 φορές την εβδομάδα, τοποθετήθηκαν σε οικογένεια για μακροχρόνια αναδοχή. «Το πόσο καιρό θα μείνει ένα παιδί σε μία ανάδοχη οικογένεια εξαρτάται από τις ανάγκες του παιδιού και μόνο», υπογραμμίζει.

Στο πλαίσιο της αναδοχής προβλέπεται η υποστήριξη αυτών των γονέων (άλλωστε δεν έχει ο ανάδοχος νομικά τη γονική μέριμνα), θυμίζουν όλοι οι αρμόδιοι (σ.σ.: δείτε περισσότερα από το 7’ και μετά στο βίντεο της συνέντευξης με τον Γ. Σιφνιό από τα Παιδικά Χωριά SOS) και, παρά την γενικότερη υποστελέχωση, υπάρχουν τρόποι να διευρυνθεί η διαδικασία και να γίνει, όπως ελπίζει και η αναπληρώτρια υπουργός, «κτήμα του ελληνικού λαού». 

Έχουμε παραδείγματα αναδόχων που πριν συμπληρώσουν το 18ο έτος υιοθέτησαν το παιδί, αναφέρει ο κ. Λουκάς για να δείξει το δέσιμο του παιδιού με την ανάδοχη οικογένεια. Η τελευταία, έχει πολύ σημαντικό ρόλο καθώς  το παιδί δεν ξεκόβει από τη φυσική οικογένεια. 

Επιπρόσθετα, μας λέει η Θ. Φωτίου, η αναδοχή δίνει την ευκαιρία σε πολλά ζευγάρια να δημιουργήσουν δεσμούς με παιδιά τα οποία είναι ευγνώμονα και περήφανα για αυτούς ενώ για  βαριές περιπτώσεις αναπηρίας υπάρχει και θα ενισχυθεί ο θεσμός της επαγγελματικής αναδοχής. 

Κλείνοντας, ας επαναλάβουμε κάτι που αποτέλεσε κοινό τόπο σε όσους απευθύνθηκε το Left.gr για να ανοίξει στη δημόσια σφαίρα ένα θέμα που δεν «πουλάει» ιδιαίτερα στα ΜΜΕ: Ανεξάρτητα από τις νομοθετικές αλλαγές που περιγράψαμε, είναι επιτακτική η ανάγκη για ενημέρωση όλων των πολιτών προκειμένου να διαδοθεί η κουλτούρα της αναδοχής. 

Αντί επιλόγου, ακολουθούν τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε προκειμένου να ενταχθείτε στους υποψήφιους ανάδοχους:

Κατ’ αρχάς, κάθε Τετάρτη, στις 15:30, στην Κεντρική Υπηρεσία του Κ.Κ.Π.Π.Α. (Τσόχα 5, Αμπελόκηποι) πραγματοποιείται ενημέρωση για όποιον ενδιαφέρεται, σχετικά με την αναδοχή. 

Ποιοι μπορούν να γίνουν ανάδοχοι γονείς;

Όσοι έχουν την ειλικρινή διάθεση να φροντίσουν και να βοηθήσουν ένα παιδί.

-άτομα ηλικίας από 30 έως 50 ετών

-οικογένειες με ή χωρίς δικά τους παιδιά

-μονογονεϊκές οικογένειες

-συγγενικές οικογένειες,

-μεμονωμένα άτομα

Αφού καταθέσουν κάποια απαραίτητα έγγραφα, οι ενδιαφερόμενοι ξεκινούν τη συνεργασία με τους ειδικούς της διεπιστημονικής ομάδας (κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους , παιδαγωγούς κ.α.).

Αφού στην πράξη ο κάθε ενδιαφερόμενος δει ότι μπορεί να ανταπεξέλθει στη φροντίδα του παιδιού, προχωράει άμεσα στην αναδοχή η οποία μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη. Ένα παιδί μπορεί να μείνει στην ανάδοχη οικογένεια από λίγα χρόνια έως πολλά. Τα περισσότερα παιδιά παραμένουν στις ανάδοχες οικογένειες και μετά την ενηλικίωση τους.

Παροχές στις ανάδοχες οικογένειες:

Το ΜΗΤΕΡΑ, για παράδειγμα, για κάθε παιδί που είναι τοποθετημένο σε ανάδοχη οικογένεια παρέχει:

  • μηνιαίο επίδομα κλιμακούμενο ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες του παιδιού

  • πλήρη ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη.

  • κάλυψη ειδικών θεραπειών

  • κάλυψη ένδυσης, υπόδησης, ιματισμού και ειδών πρώτης εγκατάστασης του παιδιού στην οικογένεια

  • κάλυψη σχολικών δαπανών.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)