Βίντεο - φωτογραφίες: Άγγελος Καλοδούκας // Ερωτήσεις - κείμενο - επιμέλεια: Τάσος Γιαννόπουλος, Κατερίνα Καραβία

Βρίσκονται και λειτουργούν δίπλα μας, λαμπρές και απτές αποδείξεις μιας άλλης επιχειρηματικότητας, όπου η παραγωγή, η εργασία και η κατανάλωση έχουν κοινωνικό και αλληλέγγυο πρόσημο: εγχειρήματα που όχι μόνο παράγουν  αλλά και επιτυγχάνουν στον τομέα τους. Δεν είναι ούτε ένα ούτε δύο, αλλά 150 τα συνεργατικά εγχειρήματα από όλη την Ελλάδα που για πρώτη φορά συστήθηκαν στο κοινό μέσα από την 1η Έκθεση Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.) που διοργάνωσε το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στην Τεχνόπολη. 

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ: Ρ. Αντωνοπούλου: Προωθούμε την αυτόνομη ανάπτυξη των συνεταιρισμών

• ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ολόκληρο το φωτορεπορτάζ του Left.gr

Η Έκθεση αυτή, όπως τόνισε κατά την τρίτη και τελευταία ημέρα η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας Ρ. Αντωνοπούλου στο Left.gr, ικανοποίησε την ανάγκη να κοινοποιηθεί στον κόσμο, τους καταναλωτές και τα νοικοκυριά ότι ο χώρος της Κ.ΑΛ.Ο. υπάρχει και μάλιστα παράγει πολύ υψηλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες καταργώντας τη σχέση εργοδότη και εργαζόμενου.

Παράλληλα, υλοποιήθηκε η απαίτηση να βρεθούν μαζί όσο το δυνατόν περισσότερα εγχειρήματα προκειμένου να δικτυωθούν, να ανταλλάξουν απόψεις και εμπειρίες και να αποκτήσουν περισσότερα εργαλεία για να μπορούν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό της αγοράς 

Η Ρ. Αντωνοπούλου επαναλαμβάνει τις αλλαγές που προωθήθηκαν στο θεσμικό πλαίσιο με την ψήφιση του νέου νόμου, το 2016, λέγοντας ότι στις καινοτομίες του συγκαταλέγεται η θεσμοθέτηση, για πρώτη φορά, ως νομικού προσώπου, του Συνεταιρισμού Εργαζομένων. «Δίνεται, έτσι, η δυνατότητα σε ανέργους και εργαζόμενους να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν οι ίδιοι έναν φορέα που θα εξασφαλίζει το βιοπορισμό τους, με θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία» εξηγεί.

*ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ για τα χρηματοδοτικά εργαλεία που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός εγκαινιάζοντας την Έκθεση: «Ενεργοποιείται τον Δεκέμβριο το Ταμείο Κ.ΑΛ.Ο. με αρχικό κεφάλαιο 10 εκατ. ευρώ»

Οι επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο. προσθέτει η αν. υπουργός, για να είναι βιώσιμες, χρειάζονται ό,τι και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις: πρόσβαση σε πρώτες ύλες και χρηματοδοτικά εργαλεία και μία αγορά που να υποδεχτεί τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. «Δεν προσπαθούν, όμως, να βγάλουν κέρδος συμπιέζοντας τους μισθούς και το κόστος των πρώτων υλών αλλά μπορούν να είναι ανταγωνιστικές και να πετύχουν το σκοπό τους που είναι ο βιοπορισμός των συμμετεχόντων, ποντάροντας στην ποιότητα».

Και μιας και ο λόγος για ποιότητα, η πρώτη στάση του Left.gr ήταν στη ΜΟΔΟΥΣΑ, η οποία δημιουργήθηκε το 2014 στη Λέσβο «από 9 ανήσυχους παραγωγούς με στόχο την αξιοποίηση του παραδοσιακού ελαιώνα της ποικιλίας της κολοβής ελιάς, σήμερα απαριθμεί 90 μέλη και εξάγει περίπου  το 70% της παραγωγής της σε ελαιόλαδο σε Ευρώπη, Ασία, Καναδά και Αυστραλία ενώ ετοιμάζει το δικό της τυποποιητήριο» ώστε να δημιουργήσει ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας στην ευρύτερη περιοχή της Γέρας Λέσβου.

Λίγο πιο μακριά, είναι σχεδόν αδύνατον να πλησιάσουμε τους ανθρώπους της KannaBio, του πρώτου ελληνικού παραγωγικού συνεταιρισμού κάνναβης, οι οποίοι δέχονται καταιγισμό από ερωτήσεις: «Υπάρχει μία δυσπιστία από τον κόσμο για το ζήτημα της κάνναβης αλλά τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά προς το καλύτερο ενώ κύρια εμπόδιά μας είναι η γραφειοκρατία και η άγνοια, πολλές φορές, της διοίκησης», αναφέρει στο Left.gr ένας από τους συνδιαμορφωτές της εν λόγω ΚΟΙΝΣΕΠ, η οποία σήμερα απαριθμεί 19 άτομα από όλη την Ελλάδα, από διαφορετικές ειδικότητες.

Ξεκίνησε να παράγει καινοτόμα προϊόντα (συμπληρώματα διατροφής, φυσικά καλλυντικά, τσάι) από κάνναβη, τα πλεονεκτήματα της οποίας ως υπερτροφής ανέλυσε ο συνομιλητής μας: υψηλή θρεπτική αξία, ιδιαίτερα ποιοτική πρωτεΐνη, Ω3 λιπαρά οξέα, αμινοξέα και βιταμίνες κ.α. 

Στη συνέχεια, απαραίτητο διάλειμμα για ενημέρωση: Η πλήρης απαξίωση των εργασιακών δικαιωμάτων οδήγησε απολυμένους χωρίς καμία μάλιστα αποζημίωση δημοσιογράφους να στραφούν στη δημιουργία της Εφημερίδας των Συντακτών την οποία εκδίδει ο «Συνεταιρισμός των εργαζομένων σε εφημερίδες και περιοδικά» μέσω της «Ανεξάρτητα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Α.Ε.» στην οποία ο Συνεταιρισμός είναι ο κύριος μέτοχος. ‘

«Η Εφημερίδα απέδειξε ενάντια σε όλους που έλεγαν ότι ούτε για έναν μήνα θα άντεχε ότι η ανεξάρτητη δημοσιογραφία είναι εφικτή», τόνισε η Χριστίνα  Χρηστίδου στην κεντρική εκδήλωση της Πέμπτης, στην Τεχνόπολη. 

Για την απουσία της δημοτικής αρχής μίλησε και ο Διονύσης Δαλούκας του εγχειρήματος La petite Cantine στο Βόλο που λειτουργεί εδώ και  περίπου 15 -16 μήνες τώρα με στόχο να δώσει κίνητρο στα ΑμεΑ να είναι ενεργά στην καθημερινότητα μέσω της εκπαίδευσης και της εργασίας που τους προσφέρονται. 

Στην κοινωνικο-οικονομική ένταξη εστιάζει και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Κοι.Σ.Π.Ε στην οποία συμμετέχουν 25 συνεταιρισμοί με στόχο την ένταξη ανθρώπων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα στην κοινωνία αλλά κυρίως στην αγορά εργασίας.

Προχωρώντας, συναντήσαμε την, από παλιά γνώριμη σε όσους και όσες ασχολούνται με το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο, Fair Trade Hellas. Διαθέτει προϊόντα προερχόμενα από μικρούς παραγωγούς της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας βοηθώντας έτσι στην πρόσβασή τους στην αγορά με την επίτευξη δίκαιης τιμής κάτι που δεν γινόταν με τους παραδοσιακούς μεσάζοντας οι οποίοι επέβαλαν μία τιμή η οποία ήταν παντελώς ασύμφορη. 

Μένοντας στο χώρο του εμπορίου, συναντήσαμε το περίπτερο του συνεταιριστικού super market Βίος Coop, από τη Θεσσαλονίκη το οποίο λειτουργεί  εδώ και 4 χρόνια, αριθμεί 400 μέλη και δίνει έμφαση στην ποιότητα του προϊόντος, τη φθηνή τιμή, την οικολογία αλλά και την ενίσχυση των τοπικών παραγωγών. «Στόχος το καλάθι της νοικοκυράς να γεμίζει με ελληνικά τοπικά ποιοτικά προϊόντα σε καλή τιμή και χωρίς το καπέλο του μεσάζοντα», καθώς συνεργάζεται απευθείας με τους παραγωγούς «αλλά όχι με αυτούς τους παραγωγούς που δεν σέβονται τα εργασιακά δικαιώματα».

*ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αντ. Βορλόου στο Left.gr: Στόχος μας είναι η έκθεση Κ.ΑΛ.Ο. να γίνεται κάθε χρόνο

Μιας και ο λόγος για εργασιακά δικαιώματα, οι εργαζόμενοι της γνωστής και μη εξαιρετέας ΒΙΟΜΕ, απλήρωτοι από το 2011, αγωνίζονται στην πράξη για να αποδείξουν ότι «μπορούν χωρίς αφεντικά». Μάλιστα βρίσκονται σε ιδιαίτερα παραγωγική φάση: Στα ήδη υπάρχοντα προϊόντα προστίθενται νέα, οικολογικά ενώ ξεκινούν εκ νέου την παραγωγή δομικών υλικών όπως οι κόλες για πλακίδια. Μπορείτε, πλέον, να παραγγείλετε προϊόντα από το ηλεκτρονικό κατάστημα αλλά και να επισκεφθείτε το κατάστημα της Αθήνας.

Παραμένει, όμως, η απειλή της έξωσης και συνεχίζεται το αίτημα προς το δημόσιο: η δέσμευση των οικοπέδων, στο όνομα των χρεών της παλιάς εργοδοσίας (σ.σ.: στα ασφαλιστικά ταμεία, μεταξύ άλλων) ώστε να μην τα διεκδικεί πλέον η «Φίλκεραμ-Johnson». 

Για πρώτη φορά υπάρχει μια φιλική αντιμετώπιση των επιχειρήσεων Κ.ΑΛ.Ο. τονίζει ο Μπριτζολάκης Μανώλης από τον συνεταιρισμό CommonsLabs, από το Ηράκλειο Κρήτης, ο οποίος έχει ως αντικείμενο τις ανοιχτές τεχνολογίες. Στόχος τους, να προσφέρουν την απαραίτητη εκπαίδευση και εμπειρία σε ανοικτές τεχνολογίες με σκοπό να γίνουν προσβάσιμες και δημιουργικές για όλη την κοινωνία και για όλα κυρίως τα Κ.ΑΛ.Ο εγχειρήματα. 

Την ίδια αντίληψη για την τεχνολογία, δηλαδή ότι πρέπει να είναι ανοιχτή και διαθέσιμη, έχει και το εγχείρημα Sociality που αποτελείται από 5 μέλη, δημιουργήθηκε το 2015 και ασχολείται με την δημιουργία ιστοσελίδων αλλά και όλους τους τομείς της ψηφιακής επικοινωνίας. «Η συνεργατική εργασία είναι πιο δίκαιη, αποτελεσματική και ευχάριστη», τονίζουν οι συμμετέχοντες.

Γυρνώντας στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, η ίδια ακριβώς αντίληψη παρακίνησε και μερικούς πολίτες της Καρδίστας να ιδρύσουν, το 2013, την ΚΟΙΝΣΕΠ «ΗΛΑΚΑΤΗ», βασικό βήμα στην προσπάθεια της οποία αποτέλεσε η δημιουργία του Οινο-παντοπωλείου των Μικρών Παραγωγών για το οποίο (αλλά και το εγχείρημα συνολικά) μίλησε στο Left.gr ένας εκ των πρωταγωνιστών του συνεταιρισμού. 

Με αυτά και με αυτά, αφού μας άνοιξε η όρεξη, κατέστη απαραίτητη η επίσκεψη στην υπαίθρια Red Kitchen η οποία μαγειρεύει... αλληλεγγύη από το 2012 και έχει παράσχει χιλιάδες δωρεάν γεύματα σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Απαραίτητο συμπλήρωμα, ένας ζαπατίστικος καφές από τις αυτόνομες κοινότητες του Νότιου Μεξικού, τον οποίο προμηθευτήκαμε από τον «ΣΥΝεταιρισμό ΑΛΛηλέγγυας ΟικονομίαΣ».

Επειδή, δυστυχώς, δεν μπορούμε να σας παρουσιάσουμε ένα - ένα όλα τα εγχειρήματα, όσοι χάσατε την Έκθεση, μπορείτε να ενημερωθείτε για αυτά αλλά κυρίως να τα ενισχύσετε ως καταναλωτές, σε πρώτη φάση, μπαίνοντας στη σελίδα του υπουργείου με το μητρώο Κ.ΑΛ.Ο. 

Αν κάτι μένει από αυτό το πολύ δημιουργικό τριήμερο, το οποίο αναμένεται ακόμα πλουσιότερο του χρόνου, είναι η αίσθηση ότι, όπως τόνισε στο Left.gr και ο πρόεδρος της Βουλής, Ν. Βούτσης, ο οποίος επισκέφτηκε την Έκθεση την Παρασκευή, μέσα από τις ανάγκες που δημιούργησε η κρίση, μετά από πολλά χρόνια ξαναγεννιέται ο συνεργατισμός στον πυρήνα και στην καρδιά της οικονομίας.

Οι εστίες δημιουργικών ανθρώπων, οι οποίοι με τη ζωντάνια τους την πρωτοτυπία και την καινοτομία τους αφήνουν ένα πολύ σοβαρό αποτύπωμα στην προσπάθεια για παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, «μια προσπάθεια που έχει ήδη ξεκινήσει και μετά τη λήξη του προγράμματος θα μονοπωλήσει τα επόμενα χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη τη διάσταση του περιβάλλοντος και της συνεργατικής οικονομίας» (διαβάστε αναλυτικά).