«Διέσχιζα τη Μασσαλία αλλά τίποτα δεν έβλεπα πια γύρω μου. Το μόνο που γνώριζα ακόμα σχετικά μ’ αυτήν, ήταν η υπόκωφη βία της και ο επιδερμικός ρατσισμός της. Ξεχνούσα ότι η ζωή δεν ήταν μόνον αυτά. Ότι, παρά τα όσα συνέβαιναν εκεί, άρεσε στους ανθρώπους αυτής της πόλης να ζουν και να γλεντάνε. Ότι με την κάθε ημέρα που ξημέρωνε, η ευτυχία φάνταζε σαν ιδέα καινούργια, έστω κι αν αργά τη νύχτα η κατάληξη ήταν ένας βίαιος έλεγχος ταυτοτήτων.»

Απόσπασμα από το βιβλίο της τριλογίας «Το Μαύρο Τραγούδι της Μασσαλίας», του Ζαν Κλωντ Ιζζό

Όνομα: Φαμπιό Μοντάλ… Επάγγελμα: Μπάτσος… Τύπος: «underground»…

Απόγονος μεταναστών που γουστάρει την τζαζ, που λατρεύει την ποίηση και τις γυναίκες, που ξεχνιέται με το ψάρεμα, που «μιλάει» στα ψάρια, που «ρίχνει» κρυφές ματιές στον Μάο, τον Λένιν και τον Ζιντάν... Κι όλα τα προηγούμενα «τοποθετημένα» στην άγρια ομορφιά της Μασσαλίας, στην πόλης του. 

Ένα Μασσαλιώτικο πεζογραφικό κάδρο, μέσα στο οποίο «σουλατσάρουν» η πολιτική, οι ιδέες, η μουσική και το ποδόσφαιρο. Ragamuffin ήχοι, που δημιουργούν μια «αλλιώτικη» πολιτιστική επαφή με την Μασσαλία και… «αθέατες βόλτες» στο Βελοντρόμ για την ώρα που η Μαρσέιγ θα μπει στο γήπεδο. Η κατάληξη της περίεργης, αλλά θελκτικής παράλληλα, αυτής βόλτας γνωστή: το λιμάνι και η φυγή προς την θάλασσα… Γιατί πάνω απ’ όλα η Μασσαλία του Ιζζό είναι το λιμάνι της. 

Μέσα σε ένα «νουάρ» γράφημα που χωράνε διεφθαρμένοι μπάτσοι, μικροαπατεώνες, άγριοι ισλαμιστές, φασίστες και φυσικά μια ξεπεσμένη αστική τάξη και που όλοι μαζί «λειτουργούν και χορεύουν στις σελίδες του», με μοναδικό στόχο την ανάληψη της εξουσία, τύποι του «νοητικού περιθωρίου», σαν ο Φαμπιό Μοντάλ καλή (ή κακή…) ώρα, δημιουργούν έναν… «προσωπικό μύθο» μέσα απ’ τον οποίο εκτυλίσσονται και οι τρεις ιστορίες του βιβλίου: «Το Τσούρμο», «Solea» και «Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας».   

Μυθιστορήματα που είχαν εκδοθεί παλιότερα, ξεχωριστά,  από τις εκδόσεις Πόλις και πριν, περίπου, τρία χρόνια επανεκδόθηκαν όλα μαζί σε έναν τόμο με τίτλο: «Η τριλογία της Μασσαλίας».

α. Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας 

«Νουάρ» ιστορία, που ταξιδεύει τον αναγνώστη στην «άλλη» Μασσαλία. Φόνοι, ρατσισμός, Μαφία, βία, παντρεμένα με το έντονο «συναίσθημα»… Στο κέντρο της ιστορίας μια βαθιά φιλία μεταξύ τριών μικροαπατεώνων, μέχρι τη στιγμή που γίνεται ο πρώτος φόνος. Είναι η στιγμή που ο ήρωας σπάει την «τριάδα» και γίνεται …μπάτσος. Ένας περίεργος, συναισθηματικός μπάτσος που ενεργοποιείται από μόνος του για να «λύσει» το μυστήριο της δολοφονίας των παιδικών του φίλων… 

β. Το τσούρμο 

Ο κεντρικός ήρωας, ο Φαμπιό, έχει παραιτηθεί πια από μπάτσος. Κάποια μέρα γίνεται, άθελά του, μάρτυρας του φόνου ενός «εκπαιδευτή νέων με κοινωνικά προβλήματα», που τον ήξερε από παλιά.Κουρασμένος αλλά πάντα αποφασισμένος να φτάσει ως το τέλος, συνεχίζει την περιπλάνησή του στους δρόμους της Μασσαλίας ψάχνοντας για την «λύση», αναζητώντας όμως παράλληλα τις χαμένες στιγμές του…

γ. Solea 

Ο πρωταγωνιστής ίδιος, Φαμπιό Μοντάλ το όνομα του. Αυτή τη φορά εμπλέκεται σε μια ιστορία εκβιασμών με τη Μαφία, πράγμα που δημιουργεί μια πιο γλαφυρή εικόνα για το «πρόσωπό» του. Στο τρίτο μέρος της τριλογίας, ο ήρωας είναι πιο ανθρώπινος, πιο συναισθηματικός, ενώ το φινάλε βίαιο και σκοτεινό…

Πέρα από τις «φωτογραφικές» μαγικές γωνιές της Μασσαλίας, την μουσική και ποδοσφαιρική της αισθητική, τα… «αστυνομικά λυσάρια» και τις συναισθηματικές παρεκκλίσεις των προσώπων, είναι αρκετά «φανερές» οι αναφορές στην πολιτική επικαιρότητα, στις κοινωνικές και ταξικές συνθήκες της Μασσαλία αλλά και ολόκληρης της Γαλλίας. Σίγουρα, βέβαια, κάτι τέτοιο δεν εκπλήσσει. Ο Ιζζό χρησιμοποιεί το νουάρ μυθιστόρημα κατά τέτοιον τρόπο που το καθιστά, άμεσα σχεδόν, πολιτικό - πολιτιστικό πεζογραφικό δοκίμιο. Πολιτικό, πάντα, ως προς την ευρύτερη λογική της κοινωνιολογικής - ανθρωπολογικής κίνησης των πραγμάτων

Έτσι, ουσιαστικά, ο Ζαν Κλωντ Ιζζό, δημιουργεί ένα λογοτεχνικό «πολιτισμικό πλεχτό», που συνδέει «κρατούσες» ρατσιστικές αντιλήψεις με διάφορα πολιτικά συμφέροντα, υπόγειες σχέσεις της αστυνομίας με το οργανωμένο έγκλημα, ενώ παράλληλα περιγράφει την «ωμή» καθημερινότητα των άπορων και απελπισμένων νέων των προαστίων που οδηγούνται στο… φανατικό Ισλάμ. Δημιουργεί δηλαδή μια λογοτεχνική εικόνα της «αγριας» Γαλλίας των περασμένων δεκαετιών, που, όμως, δεν δείχνει να διαφέρει και πολύ από την σημερινή…