Ολική επαναφορά της κρίσης που σοβεί τα τελευταία χρόνια στα Πανεπιστήμια μετά την ψήφιση του νόμου Διαμαντοπούλου σηματοδοτούν οι πρυτανικές εκλογές -που διεξάγονται τον τελευταίο καιρό στα Ιδρύματα- και κυρίως ο καταλυτικός ρόλος των Συμβουλίων σ’ αυτές.
Είναι καταιγιστικά τα γεγονότα που τροφοδοτούν τις εξελίξεις: καταγγελίες και προσφυγές στα δικαστήρια για τη νομιμότητα των διαδικασιών εκλογής, παραιτήσεις ακόμα και μελών των Συμβουλίων, που συνοδεύονται από σκληρές κατηγορίες για απροκάλυπτη καταπάτηση του αυτοδιοίκητου και των δημοκρατικών διαδικασιών ανάδειξης πρυτάνεων και, εν τέλει, αποφάσεις που ρίχνουν εις το πυρ το εξώτερον όλους όσοι έχουν συνδεθεί με την αντίθεση στον νόμο, ορόσημο του οποίου είναι η επιβολή των Συμβουλίων στα ΑΕΙ.
«Αν οι φοιτητές πραγματοποιήσουν κινητοποιήσεις εντός του Ιδρύματος εσείς τι θα κάνετε; Θα φωνάξετε την αστυνομία;»
«Γνωρίζουμε ότι έχετε τεθεί κατά της εφαρμογής του νόμου για τα ΑΕΙ. Εχετε ακόμα τις ίδιες απόψεις;»
«Μεταξύ των συνεργατών σας είναι και ορισμένοι που στάθηκαν ενάντια στον νόμο. Γιατί τους επιλέξατε;»
Πολιτικό ερωτηματολόγιο
Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που τέθηκαν, με ατέρμονη επιμονή, σε υποψήφιους πρυτάνεις από τα μέλη των Συμβουλίων. Οχι παράλογο, ούτε τυχαίο, δεδομένης της μεγάλης αμφισβήτησης νόμου και Συμβουλίων. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις το «πολιτικό» αυτό ερωτηματολόγιο ήταν το βασικό εργαλείο αξιολόγησης των υποψηφίων αφού, σύμφωνα με μαρτυρίες τους, σχεδόν μονοπώλησε το περιεχόμενο της συνέντευξης.
Τα πραγματικά επίδικα, όπως λένε, δηλαδή χρηματοδότηση, διαχείριση, διοίκηση, ήταν το τελευταίο και μικρότερο κομμάτι αυτής της ιεροεξεταστικής διαδικασίας που εξαντλήθηκε στην αναζήτηση του σωστού φρονήματος.
Αλλωστε, εκ προοιμίου η πρόβλεψη του νόμου προσδίδει επικίνδυνα αναχρονιστικά όπλα λογοκρισίας και καταδίκης των ανεπιθύμητων. Η αρμοδιότητα της προ-επιλογής σημαίνει απόρριψη κάποιων και προώθηση κάποιων άλλων, άρα διάκριση, άρα ελεγχόμενη διαδικασία έγκρισης και όχι ανοιχτή εκλογική διαδικασία με κυρίαρχο τον ρόλο του σώματος και όχι του ενός οργάνου.
Οι μέχρι τώρα εξελίξεις στα περισσότερα Πανεπιστήμια αποδεικνύουν την αρπαγή της ευκαιρίας από τα Συμβούλια για την επιβολή των δικών τους όρων στις κορυφαίες εκλογές των Ανώτατων Ιδρυμάτων. Την ίδια ώρα, όμως, εκτίθενται και απονομιμοποιούνται.
Δεν είναι μόνον τα «ποιοτικά» χαρακτηριστικά της διαδικασίας που έχουν καταγγελθεί. Είναι και τα τεχνικά, είναι και τα… απροκάλυπτα που άνοιξαν τον ασκό των καταγγελιών πρώτα από τους απορριφθέντες οι οποίοι είχαν βαρύ κινηματικό ή και πολιτικό βιογραφικό. Στο ΑΠΘ, ο νυν αντιπρύτανης Γιάννης Παντής έθεσε θέμα νομιμότητας των διαδικασιών βάσει των οποίων «κόπηκε» αφενός επειδή δεν παρίστατο –ως προβλέπεται- ο πρύτανης και αφετέρου διότι η ψηφοφορία έγινε με ανορθόδοξο τρόπο.
Ο έτερος υποψήφιος, Αν. Γιαννακουδάκης, επίσης απορριφθείς (και όχι «χρεωμένος» πολιτικά), κατέφυγε στο ΣτΕ. Στο Πατρών, με ανοιχτή επιστολή στην κοινότητα, ακόμα ένας απορριφθείς, ο Βασίλης Αναστασόπουλος, κατήγγειλε τη διαδικασία εξέτασής του στο πλαίσιο της οποίας, εν ολίγοις, κλήθηκε να λογοδοτήσει για τη συνεργάτιδά του που «ήταν ενάντια στον νόμο».
Επιστολή – κόλαφος
Στα Ιωάννινα, μέχρι και ο ΣΥΡΙΖΑ έβγαλε ανακοίνωση για τους αποκλεισμούς «κάθε πανεπιστημιακού που έχει εκφράσει αντίθετη γνώμη ή έχει στηρίξει τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στην ανώτατη εκπαίδευση». Τέλος, μόλις χθες, ο πρώην αντιπρύτανης και νυν υποψήφιος στις εκλογές του ΕΜΠ, Μάκης Σπαθής, απέσυρε την υποψηφιότητά του μόλις κλήθηκε να εξεταστεί στο πλαίσιο προσωπικής συνέντευξης.
Κορωνίδα, ωστόσο, των εξελίξεων αποτελεί η παραίτηση του καθηγητή Παναγιώτη Μέγα, μέλους του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Πατρών, η πρώτη που γίνεται με αιτία τη διενέργεια των εκλογών. Η επιστολή του, που κοινοποιήθηκε στον σύλλογο μελών ΔΕΠ του Ιδρύματος, αποτελεί κόλαφο για τον ρόλο του Συμβουλίου, καταγγέλλοντας και επιβεβαιώνοντας παράλληλα τους σκοτεινούς σκοπούς που μπορούν να υπηρετήσουν όργανα επιβεβλημένα από την πολιτική εξουσία. Ωμή παρέμβαση στην επιλογή των πρυτάνεων, ευτελισμός των θεσμών και μη νομιμοποιημένος ρόλος εξωτερικών μελών του Συμβουλίου περιλαμβάνονται στις αποκαλύψεις της επιστολής που δημοσιεύει σήμερα η «Εφ.Συν.» .
Αναφέρει χαρακτηριστικά στην επιστολή του ο καθηγητής:
«Θεωρώ υποχρέωσή μου να σας ενημερώσω ότι δεν αποτελώ πλέον μέλος του Συμβουλίου Ιδρύματος του Πανεπιστημίου Πατρών, αφού στις 21 Ιουνίου υπέβαλα την παραίτησή μου στο πρόεδρο του Σ.Ι. Ήταν μια δύσκολη απόφαση, στην οποία με οδήγησε η αδυναμία του ΣΙ να προστατέψει την ακαδημαϊκή αξιοπρέπεια του Πανεπιστημίου.
»Εκλέχτηκα να υπηρετήσω έναν θεσμό που πίστεψα ότι θα δώσει αναπτυξιακή ώθηση στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Ελάχιστες φορές μέχρι τώρα υπήρξαν ενδείξεις ότι μπορεί να χειριστεί με επιτυχία τον οραματικό και αναπτυξιακό του ρόλο.
»Οι αλληλοσυγκρουόμενες αρμοδιότητες των οργάνων διοίκησης και η ασάφεια της διοικητικής του φυσιογνωμίας αναλώθηκαν κυρίως στον άχαρο ρόλο έγκρισης ειλημμένων αποφάσεων του πρύτανη και της Συγκλήτου.
»Μόνο στη διαδικασία της επιλογής των υποψήφιων πρυτάνεων το Σ.Ι. έπαιξε αποφασιστικά τον ρόλο του. Πρότεινε δύο -αντί τρεις- υποψήφιους πρυτάνεις. Ένας απροκάλυπτος ευτελισμός θεσμών και κεκτημένων που με κόπο και αγώνες είχε αποκτήσει το πανεπιστήμιο.
»Το αυτοδιοίκητο και οι δημοκρατικές διαδικασίες ανάδειξης των οργάνων καταπατήθηκαν απροκάλυπτα. Το Σ.Ι. ή, για να κυριολεκτήσω, κάποια από τα εξωτερικά μέλη του εμφανίστηκαν αποφασισμένα να αγνοήσουν την άποψη του προέδρου και των εκλεγμένων εσωτερικών μελών για πρόκριση τριών υποψηφίων πρυτάνεων.
»Ήταν η μοναδική μέχρι τώρα παρέμβασή τους στην ακαδημαϊκή διαχείριση και μοναδικό φαινόμενο στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η απουσία τους ή ο αμήχανος παρεμβατικός τους ρόλος των δεκαοκτώ μηνών έγινε αποφασιστικός σε αυτή τη διαδικασία, επιβάλλοντας μια απολύτως απαξιωμένη εκλογική διαδικασία.
»Το δικαίωμα βέβαια το είχαν. Είχαν όμως και την ευκαιρία να αποκαλύψουν το πώς αυτός ο νόμος μπορεί να γίνει το πιο αντιδραστικό εργαλείο διοίκησης των πανεπιστημίων. H απάντηση ενός εξωτερικού μέλους στην ερώτηση πώς θα έκρινε ανάλογη απόφαση στο δικό τους πανεπιστήμιο είναι χαρακτηριστική: 'Ας μη με επιλέγατε’.
»Θεωρώ ότι η απροσχημάτιστη αυτή απόφαση είχε ενδοπανεπιστημιακούς υποβολείς, οπαδούς αντι-ακαδημαϊκών αντιλήψεων και διαδρομών. Ο νόμος πλαίσιο αποδεικνύεται και από αυτό το γεγονός ότι δεν εξυπηρετεί την αυτοτέλεια, την ακαδημαϊκή ελευθερία και την αυτοδιοίκηση του συνεχώς υποχρηματοδοτούμενου δημόσιου πανεπιστημίου.
»Και επειδή τους νόμους δεν οφείλουμε μόνο να τους τηρούμε αλλά δημοκρατικά και συντεταγμένα με την πολιτεία να τους διορθώνουμε, ας ανοίξει ένας διάλογος γι' αυτό το θέμα. Ευχαριστώ όλους όσοι στάθηκαν δίπλα μου ή απέναντί μου με προτάσεις, υποδείξεις ή κριτική».
………………………………………………………………………………………………………………………………..
Απαξίωση των ΑΕΙ
Του Γιάννη Παντή*
Εδώ και ένα μήνα περιμένω την απόφαση με βάση την οποία αξιολογήθηκα και με βάση την οποία κρίθηκα μη κατάλληλος να είμαι υποψήφιος για τη θέση του πρύτανη. Δεν μου έχει δοθεί ακόμη το σκεπτικό της απόφασης του Συμβουλίου και αυτό δημιουργεί υπόνοιες.
Φαίνεται ότι υπάρχουν δύο σημαντικά ζητήματα νομιμότητας στη διαδικασία προεπιλογής που έγινε στο ΑΠΘ. Το πρώτο είναι η μη συμμετοχή του πρύτανη στην όλη διαδικασία σε αντίθεση με ό,τι ο νόμος ορίζει. Η άποψή μου είναι η εξής: ο πρύτανης με τη συμμετοχή του στο Συμβούλιο είναι ο εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου που διασφαλίζει τη νομιμότητα και δίνει τις επίσημες πληροφορίες. Ο αποκλεισμός του από τη διαδικασία γίνεται προκειμένου τα εσωτερικά μέλη να επηρεάσουν τα εξωτερικά, χωρίς κάποιος να μεταφέρει την τυπική πληροφορία.
Το δεύτερο ζήτημα νομιμότητας αφορά τον έλεγχο της απόφασης, χωρίς να γίνεται ουσιαστική αξιολόγηση, όπως προβλέπει ο νόμος, της διοικητικής εμπειρίας και ακαδημαϊκής πληρότητας. Τα 12 μέλη του Συμβουλίου θα έπρεπε να ψηφίσουν κάθε έναν υποψήφιο ξεχωριστά και όσοι εκ των υποψηφίων συγκέντρωναν πάνω από τα 2/3 των ψήφων θα προχωρούσαν στην επόμενη φάση. Δεν έγινε έτσι. Τα μέλη αποφάσισαν να ψηφίσουν τριάδες (!) αφαιρώντας έτσι τη δυνατότητα στους υποψηφίους να κριθούν ο καθένας ξεχωριστά.
Τα Συμβούλια έγιναν μέσα στα Πανεπιστήμια διότι η πολιτική ηγεσία ήθελε στη σχέση αντιθέσεων με τα Ιδρύματα να μεσολαβεί ένα όργανο το οποίο θα απορροφούσε τους κραδασμούς και θα διαμόρφωνε πολιτική με την οποία θα αναιρούσε την οποιαδήποτε εναντίον του υπουργείου διάθεση. Είχα πει κάποτε ότι ο τρόπος με τον οποίο θα λειτουργήσουν τα Συμβούλια στην εκλογή πρυτάνεων είναι αυτός που θα οδηγήσει στην απαξίωση ή όχι των Συμβουλίων στο μέλλον. Η σημερινή παρέμβασή τους σχεδόν σε όλα τα Πανεπιστήμια, όπου κόβουν με διάφορους τρόπους όσους στήριξαν το δημόσιο και δημοκρατικό Πανεπιστήμιο, ουσιαστικά οδηγεί στην απαξίωσή τους και προφανώς θα διευκολύνει την όποια διαδικασία κατάργησής τους.
Αντιπρύτανης ΑΠΘ
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Νόμος αποδιάρθρωσης
Του Σπύρου Γεωργάτου
Προφανώς, έχοντας αυτοβούλως καταθέσει την υποψηφιότητά μου στο Συμβούλιο Ιδρύματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και γνωρίζοντας τη διαδικασία προ-επιλογής υποψηφίων για τη θέση του πρύτανη, θα ήταν άτοπο να ισχυριστώ ότι αμφισβητώ το «νομότυπο» του αποτελέσματος αυτής της διαδικασίας, δηλαδή τη μη επιλογή μου.
Αλλού ήταν και είναι οι αντιρρήσεις μου. Πρώτον, στο εάν και κατά πόσον αυτή η «απολύτως νομότυπη» και «σύννομη» διαδικασία συνάδει με την ακαδημαϊκή ηθική και το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Δεν συνάδει, από όπου κι αν το τραβήξει κανείς, και γι’ αυτό τον λόγο τα μέλη του Συμβουλίου είναι πολλαπλώς εκτεθειμένα στην πανεπιστημιακή κοινότητα και στην κοινωνία. Δεύτερον, υπενθυμίζω ότι η μη επιλογή ενός αριθμού υποψηφίων δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται εκ πρώτης όψεως, δηλαδή μια «απορριπτική» πράξη, αλλά και μια «θετική» επιλογή. Αποκλειομένων ορισμένων, απομένουν οι υπόλοιποι, οι οποίοι εμμέσως πλην σαφώς επιβάλλονται στο εκλογικό σώμα. Στην περίπτωση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων έχουμε μια μάλλον ενδιαφέρουσα κατάσταση, όπου στους «εγκεκριμένους» υποψηφίους περιλαμβάνονται δύο εν ενεργεία αντιπρυτάνεις.
Ο ένας εκ των δύο έχει μάλιστα συγκροτήσει και «σχήμα» στο οποίο συμμετέχει ο νυν πρύτανης ως… αντιπρύτανης, μαζί με τον νυν πρόεδρο της Ιατρικής Σχολής! Πώς σας φαίνεται αυτό το σχήμα «κυλιόμενης διοίκησης» για Πανεπιστήμιο της Ευρώπης στην τρίτη χιλιετηρίδα; Ο,τι και αν λέγεται από τους θιασώτες του νόμου Διαμαντοπούλου, κύριος στόχος της αλλαγής του νόμου-πλαισίου δεν ήταν η αναβάθμιση του δημόσιου Πανεπιστημίου, αλλά η αποδιάρθρωσή του, η κατάργηση του αυτοδιοίκητου και η παράδοσή του στους ιδιώτες. Λυπάμαι, αλλά αυτή είναι η άποψή μου, και ομιλώ όχι ως «αριστερός» ή «δεξιός», αλλά ως δημόσιος λειτουργός που αισθάνεται μιαν ευθύνη για τον μισθό που του δίνει σήμερα ο άνεργος κι αυτός που δεν έχει να ζήσει.
Καθηγητής Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
