Το μέγεθος αυτής της παγκόσμιας κρίσης, η Ελλάδα το διέβλεψε πρώτη, αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι ήταν ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας από κοινού με τον ιταλό ομόλογό του αυτοί που ζητούσαν ήδη από τον Απρίλιο του 2015 έκτακτη Σύνοδο Κορυφής για το ζήτημα αυτό.
Για την Ευρώπη, ωστόσο το διακύβευμα δεν ήταν μόνο η παραδοχή του προβλήματος. Για την Ευρώπη το διακύβευμα είναι αμιγώς υπαρξιακό και θεμελιώδες, αφού η λύση της προσφυγικής κρίσης ακουμπά στις ιδρυτικές αρχές της ΕΕ, δηλαδή την αλληλεγγύη, την ανθρωπιά, την αξιοπρέπεια. Στη διαφύλαξη, άλλωστε, αυτού του ευρωπαϊκού κεκτημένου απέβλεπαν οι προειδοποιήσεις κορυφαίων ευρωπαίων αξιωματούχων, όπως της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Φεντερίκα Μογκερίνι, αλλά και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σούλτς, ως προς την αναγκαιότητα ανάληψης ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας απέναντι στις προσφυγικές ροές.
Για όλα τα παραπάνω, η Ελλάδα εργάστηκε συστηματικά και θεσμικά, πολλές φορές και αθόρυβα όλους τους προηγούμενους μήνες, επιδιώκοντας μια συνολική, ευρωπαϊκή λύση, διεθνοποιώντας το πρόβλημα και πρωτίστως εξασφαλίζοντας για τους πρόσφυγες ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, παρά τις δυσκολίες και το αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο, που έχει επιβληθεί στη χώρα μας.
Δεν κλείσαμε, δηλαδή τα μάτια μας απέναντι στο πρόβλημα, ούτε επιδιώξαμε μονομερείς ενέργειες μικροπολιτικού συμφέροντος, που δεν θα πρόσφεραν τίποτε άλλο παρά μια εφήμερη διαχείριση της κατάστασης. Αντίθετα, διατηρήσαμε τον ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό και συμβάλλαμε στην ομόφωνη απόφαση των κρατών – μελών της ΕΕ για τη στρατηγική της μεταναστευτικής πολιτικής και την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, σε συνέχεια και των Συνόδων Κορυφής στις 29 Νοέμβριου 2015 και 17 - 18 Φεβρουαρίου 2016. Έτσι, από την περασμένη Παρασκευή «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την συνολική στρατηγική του για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης», μακριά από παρασυνάξεις και ιδεοληψίες.
Στο εξής, δεν νομιμοποιείται η πολιτική των κλειστών συνόρων, που επέλεξε ομάδα κρατών – μελών της ΕΕ, ενώ τίθεται πλέον σε συστηματική βάση η μεταφορά προσφύγων από τα κέντρα ανοιχτής φιλοξενίας προς τις χώρες της ΕΕ, έστω και σε εθελοντική βάση. Ήδη, πολλές εξ’ αυτών έχουν εκφραστεί θετικά απέναντι σε αυτό το ενδεχόμενο, όπως η Πορτογαλία και η Ρουμανία.
Επιπλέον, είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που ζητεί «να αξιοποιηθούν όλα τα δυνατά μέσα προς στήριξη των ικανοτήτων της Ελλάδας για την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στην Τουρκία», όπως και «να παρασχεθεί στήριξη έκτακτης ανάγκης ως συνδρομή στην Ελλάδα, προκειμένου να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κατάσταση». Στο πλαίσιο αυτό, η χώρα μας ενισχύεται και ως προς το μηχανισμό χορήγησης ασύλου στους πρόσφυγες, των οποίων η αίτηση θα αξιολογείται ατομικά, επιτυχία που έγινε με επιμονή της χώρας μας ως προς το σεβασμό των διεθνών συνθηκών και της Συνθήκης της Γενεύης.
Ταυτόχρονα, δεσμεύσεις από τη συμφωνία απορρέουν και για την απέναντι πλευρά, αυτή της Τουρκίας. Συγκεκριμένα, ενισχύονται οι μηχανισμοί έλεγχου, έτσι να αντιμετωπιστεί μετωπικά η δράση των παράνομων διακινητών, η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση προς τη γείτονα χώρα γίνεται στη βάση της υλοποίησης συγκεκριμένων δράσεων και σχεδίων, η εφαρμογή των οποίων θα παρουσιάζεται κατά διαστήματα στα ευρωπαϊκά όργανα και βέβαια διαχωρίζεται η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης από την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας στην ΕΕ.
Από τη μεριά της, η ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να υλοποιηθεί άμεσα το μέρος της συμφωνίας που αφορά την Ελλάδα, προχώρησε ήδη στη σύσταση Κυβερνητικού Συμβουλίου για την Προσφυγική και Μεταναστευτική Πολιτική, γεγονός που θα επιτρέψει την απαίτηση της υλοποίησης των αποφασισθέντων τόσο από την μεριά των ευρωπαίων εταίρων μας, όσο και από τη μεριά της Τουρκίας.
Η αρχή, λοιπόν, για την ευρωπαϊκή λύση της προσφυγικής κρίσης έχει συμβεί και ως γνωστό είναι το ήμισυ του παντός.
*Ο Γιάννης Αμανατίδης είναι Υφυπουργος Εξωτερικών
