Η κρίση είναι ευκαιρία για διαφθορά και παραγωγή πολιτικού χρήματος. Με το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, η οικονομία και η κοινωνία μπήκαν σε καραντίνα, και το κράτος μπήκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Με τη Βουλή σε ημιαναστολή, τη νομοθέτηση ανέλαβε η κυβέρνηση με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, η συνταγματική και άλλη νομιμότητα των οποίων δεν ελέγχεται ουσιαστικά παρά μόνο όταν έλθουν στη Βουλή για επικύρωση. Αλλά και στη Βουλή τον τελευταίο λόγο έχει η κυβερνητική πλειοψηφία.
Το φαινόμενο έχουν επισημάνει αρκετοί συνταγματολόγοι, από τις πρώτες εβδομάδες της καραντίνας. Ιδιαίτερα επειδή, εξ αφορμής της πανδημίας ή με πρόσχημα την πανδημία, ενδέχετο να εμφανιστούν έκνομες ενέργειες της διοίκησης.
Αυτό το πολύ πιθανό ενδεχόμενο έχει επισημάνει και ο ΟΟΣΑ, από την αρχή της κρίσης: «Η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες για πολλές παραβιάσεις στο τομέα της ακεραιότητας και καταστάσεις που θα μπορούσαν να εντείνουν την απάτη και τη διαφθορά, ιδίως στις δημόσιες συμβάσεις. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να υπονομεύσει σημαντικά την κυβερνητική δράση. Απαιτούνται τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση των ως άνω κινδύνων, εστιάζοντας, μεταξύ άλλων, στις στρατηγικές δημοσίων συμβάσεων, στον εσωτερικό έλεγχο και σε μέτρα για την αύξηση της ακεραιότητας και της λογοδοσίας στους δημόσιους οργανισμούς».
Ό,τι προέβλεψε ο ΟΟΣΑ συμβαίνει τώρα στην ελληνική διοίκηση. Μέσα σε ελάχιστες εβδομάδες, από το πλήθος των αφανών διοικητικών πράξεων και με όλες τις δυσκολίες του ακραία δύσβατου συστήματος Διαύγεια, έχουν εντοπιστεί σκανδαλώδεις συμβάσεις με απευθείας αναθέσεις, ενώ τουλάχιστον δύο Ανεξάρτητες Αρχές γνωμοδοτούν αρνητικά για τέτοιες ανορθόδοξες πρακτικές ή και αναπέμπουν αναθέσεις.
Ακυρα drones
Η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Πρσφυγών έκρινε παράνομη την ανάθεση προμήθειας drones από τον Υφυπουργό Αμυνας με διαδικασία κατεπείγοντος, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, και με κατάτμηση σε μικρότερες προκηρύξεις. Η δουλειά, ύψους 2,1 εκατομμυρίων ευρώ, αφορούσε την προμήθεια drones για τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού για τον έλεγχο μεταναστευτικών - προσφυγικών ροών. Στον εν λόγω διαγωνισμό η αγορά έσπασε στα δύο και ανατέθηκε απευθείας σε δύο εταιρείες, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης. Τρίτη εταιρεία το έμαθε, προσεφυγε, και η εξέταση της προσφυγής απεκάλυψε πλήθος παρανομιών, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί ο αναθέτων υφυπουργός Αλκιβιάδης Στεφανής να ακυρώσει τις συμβάσεις, στις 12 Μαΐου.
Η δωρεά της Βουλής
Στις 29 Απριλίου, η Ειδική Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, με πολυσέλιδη γνωμοδότηση, επισημαίνει στην ΠΝΠ 13.4.2020 του κορωνοϊού επικίνδυνα κενά και ασυμβατότητες με το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο περί διαχείρισης δημοσίου χρήματος και περί δημοσίων συμβάσεων. Πρόκειται για πολύ σοβαρή γνώμη, που ανοίγει δρόμο για προσφυγές όχι μόνο στα ελληνικά αλλά κυρίως στα ευρωπαϊκά δικαστήρια.
Από τις πολλές περιπτώσεις που εξετάζει, χαρακτηριστικά επισημαίνονται:
- Kενά νομιμότητας και αιτιολογία στις απευθείας παραχωρήσεις του έργου τουριστικής προβολής του ΕΟΤ στην ιδιωτική Marketing Greece Α.Ε.
- Κενά νομιμότητας στις αναθέσεις έργων κατασκευής ΜΕΘ στο νοσοκομείο Σωτηρία, με δωρεά 8 εκατομμυρίων ευρώ από τη Βουλή των Ελλήνων.
Στην πολυσέλιδη γνώμη της η ΕΑΑΔΗΣΥ εντοπίζει πληθος αδυναμιών σε πολλά άρθρα της ΠΝΠ και παραθέτει εξαντλητική τεκμηρίωση και επιχειρηματολογία.
Προχθές, απεκαλύφθη άλλη μια καθ’ υπέρβασιν απευθείας ανάθεση από το υπουργείο Εργασίας, για λογισμικό ασφαλείας στο συστημα Εργάνη, κατά παρέκκλιση και χωρίς επαρκή τεχνική αιτιολογία.
Απόρρητα και μυστικά
Το πολιτικό συμπέρασμα ακολουθεί τις νομικές γνώμες των Ανεξάρτητων Αρχών: Η κρίση γίνεται ευκαιρία για λεηλασία του δημόσιου χρήματος, για πλουτισμό διαπλεκόμενων επιχειρηματιών, και για δημιουργία μαύρου πολιτικού χρήματος.
Και ακριβώς για να ξεφύγει το επιτελικό κράτος από τις ενοχλητικές υποδείξεις των Ανεξάρτητων Αρχών και από τους περιορισμούς που θέτει το δίκαιο περί συμβάσεων, νομοθετεί ξεδιάντροπα στο υπουργείο Μετανάστευσης για απόρρητες δαπάνες στα συστήματα ασφαλείας (συναφή με τα απορριφθέντα drones) και για τα περιβόητα μυστικά κονδύλια. Πρόκειται για κατάφωρες παραβιάσεις πλήθους διατάξεων του εθνικού δικαίου, για παραβίαση των Οδηγιών της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις και παραβίαση της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ. Υπενθυμίζεται ότι το ενωσιακό δίκαιο υπερτερεί του εθνικού, σύμφωνα με τη νομολογία.
