to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Το «πράσινο» New Deal ποιοι θα το κάνουν;

Η πρόταση για «πράσινη» αναπτυξιακή στρατηγική που θα αντιμετωπίσει τόσο την κλιματική αλλαγή όσο και τα ζητήματα της κοινωνικής πολιτικής είναι εδώ και πάνω από μία δεκαετία η πλέον ολοκληρωμένη μεταρρυθμιστική πρόταση στις καπιταλιστικές οικονομίες.


Η πρόταση για «πράσινη» αναπτυξιακή στρατηγική που θα αντιμετωπίσει τόσο την κλιματική αλλαγή όσο και τα ζητήματα της κοινωνικής πολιτικής είναι εδώ και πάνω από μία δεκαετία η πλέον ολοκληρωμένη μεταρρυθμιστική πρόταση στις καπιταλιστικές οικονομίες.

Το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν έχει πουθενά υιοθετηθεί μια τέτοια κατεύθυνση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών πολιτικών, ενώ και στη Γερμανία, όπου είναι πιο προχωρημένη η χρήση ανανεώσιμων πηγών, δεν μπορούμε να μιλάμε για Green New Deal ακόμα και για την «πράσινη» διάσταση μιας τέτοιας συμφωνίας, και πόσο μάλλον για την κοινωνική της διάσταση.

Το New Deal του Ρούσβελτ, με ισχυρές παρεμβάσεις σε ό,τι αφορά την κοινωνική πολιτική, τις δημόσιες δαπάνες για την ανάκαμψη της οικονομίας και τον έλεγχο των τραπεζών, μετά την κρίση της δεκαετίας του 1930, υιοθετήθηκε από το αμερικανικό κράτος σε μια εποχή που η σοβιετική οικονομία ακολουθούσε ανοδική πορεία χάρη στα πενταετή πλάνα, ενώ ο ναζισμός σημείωνε επιτυχίες σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της ανεργίας.


Σήμερα, η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, δηλαδή της συρρίκνωσης των κοινωνικών πολιτικών και των αμοιβών της εργασίας, της μεταφοράς δημόσιων πόρων προς το ιδιωτικό κεφάλαιο και της ενίσχυσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, αναπαράγεται ομοιόμορφα από τις πολιτικές ελίτ, χωρίς να υπάρχει αντίπαλον δέος.

Στη μεταπολεμική περίοδο, στην Ευρώπη, η λογική του New Deal υιοθετήθηκε με διάφορες μορφές κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ κεφαλαίου και οργανωμένων δυνάμεων της εργασίας, με παραλλαγές μιας σοσιαλδημοκρατικής στρατηγικής. Σε επίπεδο διεθνών κυρίως θεσμών, η προσέγγιση αυτή έχει επιβιώσει και τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει κάνει την εμφάνισή της η πρόταση του Green New Deal, μιας «Νέας Πράσινης Συμφωνίας».

Τα Ευρωπαϊκά Συνδικάτα, το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον, ο ΟΟΣΑ, έχουν ασχοληθεί με την επεξεργασία μιας «πράσινης στρατηγικής», που στον έναν ή τον άλλο βαθμό έχει επίσης κοινωνικούς στόχους. Το ίδιο έχουν κάνει και οι μεγάλες περιβαλλοντικές ΜΚΟ, όπως η Greenpeace και η WWF.

Ολες αυτές οι προτάσεις αξιοποιούν τις αναλύσεις επιστημονικών διακρατικών οργανισμών για να δεχτούν ότι η χρήση των ορυκτών καυσίμων πρέπει να εξαλειφθεί. Θεωρούν όμως, ταυτοχρόνως, ότι μια ριζική αναδιάρθρωση του τομέα της παραγωγής ενέργειας μπορεί να οδηγήσει σε νέα περίοδο ανάπτυξης των καπιταλιστικών οικονομιών, η οποία θα επιτρέψει την παραγωγή πόρων που με τη σειρά τους θα επαναφέρουν τις παλιές καλές κοινωνικές πολιτικές. Σήμερα, όμως, δεν υπάρχει πουθενά μια τάξη κεφαλαιοκρατών που να δείχνει πρόθυμη να επωμιστεί μια τέτοια στρατηγική – σε ό,τι αφορά τόσο την περιβαλλοντική όσο και την κοινωνική της διάσταση.

Αντίθετα, ακόμα και παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των διαπιστωμένων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, που πρέπει πλέον να αποτελέσουν ένα σεβαστό μέρος των δημόσιων και ειδικά των τοπικών πολιτικών, δεν κινητοποιούν ιδιαίτερα κρατικούς θεσμούς και αντιπροσωπευτικούς θεσμούς του επιχειρηματικού κόσμου. Αλλά η αφιέρωση δημόσιων πόρων και ειδικών θεσμικών λειτουργιών για την προστασία των πληθυσμών από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η πραγματοποίηση αναδιαρθρώσεων της παραγωγής για τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για την προστασία φυσικών πόρων και την ενίσχυση βιολογικών καλλιεργειών, είναι επιλογές που απαιτούν συνδυασμένους σχεδιασμούς πολιτικών και όχι αναμονή της κινητοποίησης ιδιωτικών συμφερόντων.

Η ιστορία της ιδέας του New Deal δείχνει ότι μόνο ο φόβος της απώλειας της εξουσίας μπορεί να οδηγήσει την τάξη των καπιταλιστών σε ριζική αλλαγή προσανατολισμού και ριζικές μεταρρυθμίσεις προς όφελος του κόσμου της εργασίας και του συνόλου του πληθυσμού στην πραγματικότητα. Αντίθετα, η απώλεια απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας, αλλά και η απώλεια στοιχειωδών εγγυήσεων σχετικά με την ασφαλή διαβίωση στους τόπους κατοικίας, εργασίας και ζωής, δεν αποτελούν για την άρχουσα τάξη κίνητρα για αναζήτηση αποφασιστικών πολιτικών απαντήσεων.

Για τα ζητήματα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και την προστασία των φυσικών πόρων ισχύει το ίδιο που ισχύει σχετικά με τις επιπτώσεις της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Στόχος είναι η αναπαραγωγή της κερδοφορίας με κάθε μέσο, και όχι η αναπαραγωγή της αξιοπρεπούς και ασφαλούς ζωής του πληθυσμού. Και επομένως, δεν υπάρχει δυνατότητα συνεννόησης με τις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις, δεν υπάρχει η πρόθεση του οποιουδήποτε Deal.

Μόνο μια νέα πολιτική συγκρότηση του πληθυσμού, με κοινωνικές, πολιτικές και γνωσιακές πρωτοβουλίες, μπορεί να επιτύχει τη συσπείρωση όλων των κατηγοριών εργαζομένων και την περιθωριοποίηση της λογικής του καπιταλισμού, διαμορφώνοντας ένα πραγματικά νέο σύμφωνο, ένα νέο καθεστώς.

* Ο Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν είναι οικονομολόγος

tags: άρθρα

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)