to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Ποτέ πια!

80 χρόνια από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου


Συμπληρώνονται 80 χρόνια από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, του πιο φρικιαστικού και καταστροφικού της Ιστορίας, του οποίου τις οδυνηρές συνέπειες υπέστη και ο ελληνικός λαός την περίοδο 1940 - 1944. Πολέμου για τον οποίο η Ευρώπη και όλος ο κόσμος είχαν προειδοποιηθεί από τις αριστερές και αντιφασιστικές δυνάμεις, που διακήρυσσαν ότι «φασισμός σημαίνει πόλεμος».

Είχαν περάσει μόλις είκοσι ένα χρόνια από τη λήξη του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, γνωστού και ως «Μεγάλου Πολέμου» ή, για ορισμένους, ως πολέμου «τo end all the wars». Με άλλα λόγια, η υπόσχεση «Ποτέ πια φασισμός - ποτέ πια πόλεμος», που δόθηκε μετά τη λήξη Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, είχε δοθεί και το 1918, με τη λήξη του Πρώτου.

Πολλά είχαν αλλάξει παγκοσμίως στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία είχε ήδη μεταμορφώσει την πρώην τσαρική αυτοκρατορία σε Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), ενώ και η Οθωμανική είχε εκλείψει. Στο μεταξύ, το μεγάλο κραχ του 1929 είχε ευνοήσει τους εθνικοσοσιαλιστές στη Γερμανία, που με ηγέτη τον Αδόλφο Χίτλερ υπόσχονταν ρεβάνς για την ταπεινωτική ήττα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, εξέλιξη που προοιωνιζόταν νέο πόλεμο, που ήδη διεξαγόταν εντός της χώρας από τα φασιστικά τάγματα εφόδου.

«Εποχή της καταστροφής» χαρακτηρίζει ο ιστορικός Έρικ Χομπσμπάουμ την περίοδο από το 1914 μέχρι την επομένη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, περίοδο κατά την οποία «οι τεράστιες αυτοκρατορίες συγκλονίστηκαν συθέμελα και κονιορτοποιήθηκαν». Ιδιαίτερα η αντιφασιστική νίκη στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο συνοδεύτηκε από επαναστατικές αλλαγές, με συνολικά σημαντικότερη την κατάργηση της αποικιοκρατίας. Ως αποτέλεσμα, ο ΟΗΕ που ιδρύθηκε με 51 κράτη - μέλη ξεπέρασε σύντομα τα 100 και σήμερα έχει στους κόλπους του 194 (193 συν το κράτος της Παλαιστίνης ως παρατηρητή).

Ταυτόχρονα, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ο κόσμος έπαψε να είναι ευρωκεντρικός, αφού την πρωτοκαθεδρία στην Δύση ανέλαβαν οι ΗΠΑ εις βάρος της Βρετανίας, που επίσης έπαψε να είναι αυτοκρατορία. Από την άλλη, η Σοβιετική Ρωσία, που είχε μετεξελιχθεί σε ΕΣΣΔ το 1922, τέθηκε επικεφαλής του αποκληθέντος σοσιαλιστικού στρατοπέδου, χωρίς όμως τη συμμετοχή της Λ.Δ. Κίνας, με την οποία η χώρα του Λένιν βρέθηκε σε οξεία αντιπαλότητα ήδη από τις αρχές του 1960, διατηρώντας ωστόσο ισχυρά ερείσματα στον Τρίτο Κόσμο.

Δυστυχώς, ενώ η αντιφασιστική νίκη και η κατάργηση της αποικιοκρατίας σήμαναν τη νίκη των κινημάτων εθνικής ανεξαρτησίας, ο Ψυχρός Πόλεμος διευκόλυνε τον περιορισμό ή και την καταπάτησή της εις βάρος συμμάχων των τότε δύο υπερδυνάμεων, θέση στην οποία βρέθηκε και η Ελλάδα, δραματικά αποδυναμωμένη από τον Εμφύλιο. Έτσι, στο όνομα του «κινδύνου από Βορράν» και γενικότερα του «κομμουνιστικού κινδύνου», υπέστη και τη φασιστική δικτατορία του 1967, με τραγικότερη καταληκτική για τη Χούντα συνέπεια την προδοσία της Κύπρου.

Πολλά διδάγματα για τους λαούς, αλλά και τις αριστερές δυνάμεις, απορρέουν τόσο από την πορεία προς τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όσο και από τα αποτελέσματά του. Μεγάλο δίδαγμα είναι ότι δεν επιτρέπεται καμιά ανοχή στα φαινόμενα ξενοφοβίας ρατσισμού και αντισημιτισμού και τις δυνάμεις που τα εκφράζουν. Δεύτερο δίδαγμα, ότι μόνο με την ενότητα και την κοινή τους δράση οι δυνάμεις της Αριστεράς και της προόδου μπορούν να είναι νικηφόρες, δίδαγμα επίκαιρο και σήμερα, που η ίδια η υπόσταση της Ενωμένης Ευρώπης απειλείται από την άνοδο των δυνάμεων της Ακροδεξιάς και τις πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού. Πολιτικές που διαιρούν και εξουθενώνουν τις κοινωνίες, αφήνοντας πίσω τους κοινωνικά και οικολογικά ερείπια.

Αξίζει να επισημανθεί ότι η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης φούντωσε στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως προκύπτει και από το γεγονός ότι ο Ιταλός αντιφασίστας Αλτιέρο Σπινέλι, μέλος του παράνομου Κ.Κ., συνέταξε το 1941 το ιστορικό μανιφέστο «Για μια Ελεύθερη και Ενωμένη Ευρώπη», όντας δεσμώτης του καθεστώτος Μουσολίνι στο νησί Βεντοτένε. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να ξεχνούν και όσοι στην Αριστερά αρνούνται την ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, θεωρώντας τη σχέδιο της Δεξιάς.

Κατά την γνώμη μου, ο αληθινός ευρωπαϊσμός είναι ο αριστερός και μόνο έτσι η Ευρώπη θα ενωθεί πραγματικά, κινούμενη στην κατεύθυνση μιας δημοκρατικής, κοινωνικής, ειρηνικής και οικολογικής ένωσης, η οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα πρέπει να αγκαλιάσει και τη Ρωσία, ίσως με μια νέα θεσμοθετημένη σχέση Ε.Ε. - Ρωσίας, σχέση την οποία διεκδίκησε και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με τις μικρές της δυνάμεις, την περίοδο 2015 - 2019.

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)