Μια φορά κι έναν καιρό, ένα άγνωστο κι ασήμαντο χωριό της Θεσσαλίας έγινε ξαφνικά διάσημο όχι μόνο σ’ όλη την Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Πώς έγινε αυτό το θαύμα; Με διάφορους τρόπους που πρότεινε και έπεισε τους συχωριανούς του να δεχτούν και να ανασκουμπωθούν για την υλοποίηση τους ο δημιουργός - κοινοτάρχης του χωριού Δ. Τσουκαλάς. Ένα μεγάλο τους κατόρθωμα ήταν η ορθολογική οργάνωση της κτηνοτροφικής παραγωγής του χωριού αλλά και -ακόμα πιο σημαντικό- η εγκατάσταση είκοσι ανεμογεννητριών*, με αποτέλεσμα μια θεαματική άνοδο του βιοτικού επιπέδου όλων από την πώληση του παραγόμενου ρεύματος στη ΔΕΗ (30.000 - 70.000 ευρώ τον χρόνο για κάθε οικογένεια, βλ. Διαδίκτυο). Στην πράξη αυτό που είχαν κάνει ήταν το στήσιμο μιας ενεργειακής κοινότητας πολύ πριν γεννηθεί ο όρος και -πολύ περισσότερο- ο σχετικός νόμος (4513/18).
Η πρωτοβουλία αυτή «εκόμισε καινά δαιμόνια» στην Ελλάδα αλλά εν μέρει και διεθνώς, εξ ου και το διεθνές ενδιαφέρον. Έπρεπε λοιπόν το σύστημα να την εξοντώσει, όπερ και εγένετο. Ανέθεσαν τη «βρόμικη δουλειά» στον κακόφημο «Καλλικράτη», γνήσιο τέκνο της μνημονιακής... ευρηματικότητας. Η Ανάβρα συγχωνεύτηκε με τον Αλμυρό -38 χλμ. μακριά- και όλα τελείωσαν: έμεινε ουσιαστικά ακέφαλη, ανήμπορη πια να συνεχίσει το πραγματικά δημιουργικό της έργο. Ο κοινοτάρχης, ένας άλλος άνθρωπος μετά την κατάργηση της κοινότητας, το 'ριξε στο κυνήγι για να ξεχάσει.
Πιστεύω ότι αυτή την πολύτιμη εμπειρία σύγχρονου κοινοτισμού θέλησε να αξιοποιήσει και να γενικεύσει η αριστερή κυβέρνηση με την ψήφιση του νόμου για τις ενεργειακές κοινότητες από την προηγούμενη Βουλή**. Δυστυχώς, όμως, έχασε τις εκλογές και ο νόμος προβλέπεται να μείνει στα χαρτιά. Γιατί; Μα πού ακούστηκε μια κοινότητα (τόσο με τη θεσμική όσο και με την ουσιαστική έννοια, ως σώμα δηλαδή ενεργών πολιτών) να παίρνει στα χέρια της τις οικονομικές και κοινωνικές της τύχες; Γι' αυτό και ο υπουργός Ενέργειας - Περιβάλλοντος Κ. Χατζηδάκης ("8+1 άξονες" "Εφ.Συν" 2-3 Νοεμβρίου) δήλωσε ότι τα νησιά του Αιγαίου (Κυκλάδες κ.λπ.) θα συνδεθούν με το ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2024, χωρίς ωστόσο να κάνει την παραμικρή νύξη για ενεργειακές κοινότητες.
Ενεργειακές κοινότητες
Η σύνδεση της καθαρής ενέργειας των περιφερειακών μονάδων, και μάλιστα των νησιών με το ηπειρωτικό δίκτυο, είναι ευχής έργο, γιατί έτσι λύνεται αυτομάτως το πρόβλημα της αστάθειας που υπάρχει στην παραγωγή καθαρής ενέργειας -ιδίως αιολικής και ηλιακής- με αποτέλεσμα να πρέπει ο παραγωγός να κατασκευάσει εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας για τις μέρες με ελλειμματική παραγωγή, δηλαδή με άπνοια ή συννεφιά. Αυτό το πρόβλημα έχει λυθεί με την κατασκευή υδατοδεξαμενών που συσσωρεύουν ενέργεια τις πλεονασματικές μέρες, μια τεχνική που έχει χρησιμοποιηθεί στο αιολικό έργο της Ικαρίας αλλά και στη μελέτη του έργου της Σίφνου, προσδίδοντας στα έργα αυτά αυτονομία, δηλαδή απεξάρτηση από το ηπειρωτικό δίκτυο, η σύνδεση με το οποίο μπορεί να καθυστερήσει πολύ πιο πέρα από το 2024 που υπόσχεται ο υπουργός, δεδομένου και του ότι η πόντιση υποβρυχίων καλωδίων για τη σύνδεση είναι μια πανάκριβη υπόθεση.
Καθαρή και πάμφθηνη ενέργεια τροφοδοτεί 42 εκατομμύρια νοικοκυριά στην Αμερική, δηλαδή όση η μισή χώρα των 300 εκατ. κατοίκων. Όταν μάλιστα έγινε προσπάθεια να ιδιωτικοποιηθεί ένας από τους κοινοτικούς ενεργειακούς συνεταιρισμούς, καταναλωτές ρεύματος και Ρεπουμπλικανοί βουλευτές(!) ξεσηκώθηκαν και ματαίωσαν αυτό το σχέδιο.
Το περίεργο είναι ότι η παρούσα κυβέρνηση δεν μπορεί να μην ξέρει ότι υπάρχει σε εκκρεμότητα -λόγω μεταβατικής περιόδου στην ηγεσία της Κομισιόν- σχέδιο αυτόνομων*** εγκαταστάσεων καθαρής ενέργειας σε όλα τα ευρωπαϊκά νησιά και ένα αντίστοιχο πιλοτικό σχέδιο για έξι ευρωπαϊκά νησιά, μεταξύ των οποίων και ένα ελληνικό, η Σίφνος. Όπως δήλωσε πριν στις αρχές του 2019 ο αρμόδιος διευθυντής της Κομισιόν Ντομινίκ Ριστόρι: «Τα πιλοτικά νησιά όχι μόνο θα καταστούν πιο ανεξάρτητα ενεργειακά ως νησιωτικές κοινότητες**** αλλά και θα αποτελέσουν πηγή έμπνευσης τόσο για τα άλλα νησιά όσο και για την Ευρώπη ως σύνολο (...) Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι τα πολύ διαφορετικά πραγματικά δεδομένα και οι ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τη νησιωτικότητα δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά από κάποιον κεντρικό σχεδιασμό, θεωρεί τη συμμετοχή των πολιτών σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως τον βέλτιστο τρόπο για την αποδοτική ενεργειακή μετάβαση των ευρωπαϊκών νησιών στην καθαρή ενέργεια».
Στην κυβέρνηση όμως προφανώς δεν αρέσει «η συμμετοχή των πολιτών σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση» στην παραγωγή ενέργειας, άτι που θα μηδένιζε σχεδόν το κόστος του ρεύματος για τον καταναλωτή, όπως στην Αμερική χώρια το τεράστιο οικολογικό όφελος από την καθαρή ενέργεια.
* Την εποχή εκείνη οι πολίτες δεν είχαν ακόμα πειστεί ότι οι ανεμογεννήτριες είναι... άσχημες και εχθρικές για τον τουρισμό.
** Οι ενεργειακές κοινότητες δεν είναι εφεύρεση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Έχουν δοκιμαστεί με απόλυτη επιτυχία σε όλη την Ευρώπη. Στη Δανία και τη Γερμανία π.χ. το 20% - 25% της συνολικής παραγωγής ενέργειας οφείλεται στις ενεργειακές κοινότητες. Όλα όμως δείχνουν ότι με τη νέα κυβέρνηση ο σχετικός νόμος θα «ξεχαστεί», για να μην πούμε ότι θα καταργηθεί...
*** Μιλάμε για διοικητική αυτονομία, όχι τεχνική.
**** Τα ελληνικά νησιά χρησιμοποιούν πετρέλαιο για την παραγωγή ρεύματος, με αποτέλεσμα μια σοβαρή δημοσιονομική επιβάρυνση...
