«Σας μιλάμε από το ραδιοφωνικό σταθμό του Ελεύθερου Πανεπιστήμιου της Θεσσαλονίκης. Αν ο στρατός μας χτυπήσει, αν πέσει έστω και ένας πυροβολισμός, κανείς δεν μπορεί να είναι ανεύθυνος γι’ αυτό. Είμαστε κυκλωμένοι από το στρατό. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις. Απευθύνουμε στον ελληνικό λαό και σε ολόκληρο τον ελεύθερο κόσμο έκκληση να πάρει θέση… »

Μετά την κατάληψη του Πολυτεχνείου της Αθήνας τα νέα ταξιδεύουν γρήγορα. Όλοι και όλες όσοι είχαν σχέσεις με αντιστασιακές και φοιτητικές οργανώσεις αλλά και φοιτητές με δημοκρατικές και αγωνιστικές απόψεις βρίσκονται ήδη σε αναβρασμό από το καλοκαίρι, αναμένοντας την κορύφωση της πάλης ενάντια στην δικτατορία. Στις 16 Νοεμβρίου οι φοιτητές καταλαμβάνουν και το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης.

«Ακόμα φυσικά δεν ξέραμε μέρα και ώρα, οι Αθηναίοι τα κανόνιζαν όλα, αλλά από το καλοκαίρι του 1973 μέχρι και λίγο πριν το Πολυτεχνείο γίνονταν συνεχώς συναντήσεις σχεδόν όλων των παράνομων οργανώσεων, δηλαδή επειδή 2-3 φορές εκ μέρους του Ρήγα Φεραίου είχα πάει εγώ», περιγράφει στο περιθώριο εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε  στην Ετεροτοπία την Πέμπτη 16 Νοεμβρίου 2016 ο Κλέαρχος Τσαουσίδης, απολυμένος δημοσιογράφος εκείνη την περίοδο από την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» και συμμετέχων στην κατάληψη του Πολυτεχνείου.

Το κλίμα τρομοκρατίας ήταν διαδεδομένο. 8.000 εξόριστοι και 3.500 στις φυλακές. Την περίοδο εκείνη ο συνταξιούχος δικηγόρος σήμερα,  Αλέκος Γρίμπας ήταν όπως ο ίδιος λέει «διακοπές δημοσία δαπάνη». Είχε επιστρέψει στην Θεσσαλονίκη μόλις λίγο πριν από τα γεγονότα. Θυμάται πως επιχείρησε να προσεγγίσει τους χώρους του Πολυτεχνείου αλλά «όταν ανέβαινα για το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης,  τότε με γνώρισαν και αναγκάστηκα και πήρα το δρόμο και κατέβηκα τρέχοντας γιατί οπωσδήποτε συλλάμβαναν. Μόλις είχα γυρίσει από την εξορία».

«Όποιος είχε συλληφθεί μία φορά έστω, εγώ είχα συλληφθεί μέχρι το Πολυτεχνείο τρεις φορές, τον απέφευγαν», θυμάται και ο Κλ. Τσαουσίδης.

Οι αγωνιζόμενοι φοιτητές και εργαζόμενοι προσπαθούσαν να δημιουργούν κλίμα κατά της Χούντας και να οργανώνονται –αν και σε συνθήκες παρανομίας- συλλογικά χρησιμοποιώντας τοπικούς συλλόγους όπως η Ένωση Κρητών Φοιτητών.

«Το μαζικό φοιτητικό κίνημα ήταν αυτό που έριξε τη Χούντα διότι κατόρθωσε με τους συλλόγους τους εθνικο-τοπικούς των Θρακομακεδόνων, των Κρητών, των Θεσσαλών να κάνουν για πρώτη φορά συνελεύσεις και εκλογές, με άλλα λόγια έσπασε ουσιαστικά και η κατάσταση πολιορκίας», εκτιμά ο δικηγόρος Σπύρος Σακέτας και από τα βασικά μέλη της ΕΔΑ τα προηγούμενα χρόνια. «Αυτό σταδιακά επιτάχυνε την πτώση της Χούντας και πλάτυνε το κίνημα το αντιδικτατορικό», προσθέτει.

«Στην Θεσσαλονίκη έγινε μία πολύ σημαντική επίσης πράξη αντίστασης που ήταν μία ημέρα πριν, δηλαδή δύο ημέρες μετά την κατάληψη του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, είχαμε μαζευτεί το πρωί στο κυλικείο του Πολυτεχνείου και όσοι είχαμε την προηγούμενη χρονιά εμπλακεί σε φοιτητικές κινητοποιήσεις ενάντια στην δικτατορία και συζητούσαμε αν θα κάνουμε κάτι το ίδιο. Αποφασίστηκε να κάνουμε», θυμάται η Ρία Καλφακάκου μέλος της συντονιστικής επιτροπής τότε,  πανεπιστημιακός στο Πολυτεχνείο και δημ. Σύμβουλος του Δήμου Θεσσαλονίκης σήμερα. Μάλιστα περιγράφει την συζήτηση μεταξύ των φοιτητών αν η κατάληψη θα έπρεπε να οργανωθεί στη Φιλοσοφική ή σε κάποιο άλλο κτίριο που βρισκόταν πιο κοντά στο κέντρο της πόλης. Τελικά και για συμβολικούς λόγους σύνδεσης με την Αθήνα, επιλέγεται το Πολυτεχνείο.

Από την κατάληψη εκτιμάται πως πέρασαν τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι κατά την διάρκεια της ημέρας. Το κρίσιμο όμως βράδυ, όταν τα τανκς περικύκλωσαν το κτίριο, υπολογίζεται πως είχαν παραμείνει περί τους 3.000.

«Υπήρχε προεργασία για πολλές μέρες στήθηκαν αμέσως τα πάντα, ο πομπός, εγώ εκεί έμεινα, δεν βγήκα έξω ξανά παρά μόνο για δυο ώρες που πήγα για φάρμακα γιατί εκτιμήθηκε ότι αυτά που είχαμε ήταν λίγα, εκεί διαμορφώσαμε ένα χώρο για να μπορεί να κάθεται ο εκφωνητής ή η εκφωνήτρια, πέρασαν αρκετοί από εκεί , από όσους μιλήσαμε από τον πομπό συλληφθήκαμε η Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου που ήταν και η κύρια εκφωνήτρια και εγώ», θυμάται. Άλλοι που μίλησαν ήταν επίσης ο Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, ο Φώτης Σιούμπουρας, ο Χρήστος Ζαφείρης, ο  Γιώργος Καστούρας και ο Θωμάς Βασιλειάδης.

Ο Κλ. Τσαουσίδης περιγράφει πως οι καταληψίες της Θεσσαλονίκης έμαθαν όσα συνέβησαν στην Αθήνα: «Ο Σάκης Παπαδημητρίου,  ηθοποιός που είναι και καθηγητής γαλλικών μέλος του ΚΚΕ, είχε κατέβει Αθήνα και έμενε σε ένα Χάνι απέναντι από το Πολυτεχνείο. Το τηλέφωνο του Φατούρου ήταν ‘’καθαρό’’, δεν το είχε κόψει η ασφάλεια και από αυτό επικοινωνούσα μαζί του. Γύρω στις 3 η ώρα μου λέει ‘’εξαφανιστείτε, άκου’’ και κρέμασε το ακουστικό έξω από το παράθυρο για να ακούσω τι γίνεται. Ένιωσα να τρέχει ο ιδρώτας από τις ριπές. Πάω στα παιδιά και λέω παιδιά πάει η Αθήνα. Σιγά σιγά και άλλοι κατάφεραν να επικοινωνήσουν».

Περίπου στις 3.30 τα ξημερώματα το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης περικυκλώνεται από τανκς, στρατιώτες και ασφαλίτες. Η εντολή είναι να «τελειώσουν» με την κατάληψη πριν το πρωινό φως.

«Έγινε μία διαπραγμάτευση. Στείλαμε μία επιτροπή στην είσοδο που διαπραγματεύτηκε με τον εισαγγελέα, τον τότε πρύτανη τον επονομαζόμενο και ως ‘’πρύτανη των τανκς’’ γιατί δέχθηκε να έρθουν τα τανκς στο άσυλο του πανεπιστημίου και τους αστυνομικούς της ασφάλειας. Η διαπραγμάτευση έλεγε ότι αν φεύγαμε ήρεμα δεν θα μας πείραζαν, πράγμα που δεν έγινε γιατί και ξύλο έπεσε και συλλήψεις γίνανε», αναφέρει η Ρία Καλφακάκου.

«Ζητήσαμε να φύγουμε το πρωί, να πάμε μέσα, πήγαμε να κερδίσουμε ώρα. Το τανκ γύρισε το κανόνι το έβαλε στη πόρτα, είχε ανέβει τα σκαλιά κανονικά να μπει μέσα οπότε αποφάσισε τα συντονιστικό να παραδοθούμε», περιγράφει ο Κλ. Τσαουσίδης. Μάλιστα θυμάται πως υπήρξαν διαφωνίες μεταξύ των φοιτητών. « Κάποιοι δεν ήθελαν. Εγώ μάλωσα με ένα σύντροφο ήταν στο ΕΚΚΕ και του είπα ‘’με τι θα αντισταθούμε με τα χεράκια μας;’’».

Ο Κλ. Τσαουσίδης θυμάται μάλιστα πως η στάση των φαντάρων σε κάποιες περιπτώσεις βοήθησε φοιτητές να διαφύγουν σε αντίθεση με τους χωροφύλακες: «Οι φαντάροι που τους έβαλαν από πίσω, άφηναν κόσμο να φύγει προς το ΑΧΕΠΑ. Οι χωροφύλακες μας τσακίσανε, άρχισε από εκεί το ξύλο. Συνεχίστηκε στην ασφάλεια που περνούσαμε και είχαν σχηματίσει μία δίοδο στενή, από εδώ και από εκεί ασφαλίτες με κλομπ και μας υποχρέωναν να τρέξουμε και ρίχνανε».

«Έβγαινες έξω και έβλεπες παραταγμένους δεξιά και αριστερά με τα αυτόματα τους στρατιώτες, τους ασφαλίτες τους γνωστούς που μας φώναζαν στην ασφάλεια όλη τη προηγούμενη χρονιά για λίγο ξύλο και κατήχηση», περιγράφει η Ρ. Καλφακάκου. Θυμάται μάλιστα ένα περιστατικό όπου την εντόπισε και την έπιασε ο αστυνομικός Τετραδάκος και της είπε βάζοντας την στη κλούβα: «εσύ δεν είσαι αντιπρόεδρος στον «Σύλλογο Πελοποννησίων»; Στην Πελοπόννησο δεν είμαστε κομμουνιστές αλλά εθνικόφρονες».

Από όσους βγήκαν γύρω στους 100 συνελήφθησαν ενώ μείνανε μέσα  στα κρατητήρια και στις φυλακές για ένα μήνα 36 άτομα ως «πρωτεργάτες» της κατάληψης. Η Ρία Καλφακάκου έμεινε 20 μέρες στην ασφάλεια και δέκα μέρες στο Μεταγωγών. Οι μεγαλύτεροι μεταφέρθηκαν στο Γεντί Κουλέ. «Δεν ήταν μόνο το ξύλο, το μεγαλύτερο ήταν η αγωνία, τι θα συμβεί. Όταν ερχόντουσαν κάθε δύο ώρες και φωνάζανε ‘’Μαλαξενάκης επάνω, Καλφακάκου επάνω, Βασιλειάδης επάνω’’. Αυτό το να βλέπεις να κατεβαίνει και να περιμένεις ποιο όνομα θα ακουστεί και τι θα συμβεί επάνω ήταν πολύ χειρότερο από το ξύλο».

«Κάτω μέσα στα κελιά, τυχαία εγώ βρέθηκα με άλλους 8 σε ένα κελί και μέχρι το πρωί άκουγα να βασανίζουν τον Χρήστο τον Αγγελόπουλο γιατί ήταν αυτός που φώναζε με ένα τηλεβόα που είχε φτιάξει από χαρτόνι ‘’η χούντα πεθαίνει απόψε’’», θυμάται ο Κλ. Τσαουσίδης.

Τα ονόματα των 35 συλλησθέντων που κρατήθηκαν ως "πρωτεργάτες":Μαρία Μαυραγάνη, Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου,  Θεοδώρα Σακλαμπάνη, Ρία Καλφακάκου, Δήμητρα Λιοδάκη,  Θωμάς Βασιλειάδης,  Λάκης Προγκίδης,  Χρυσάφης Ιορδάνογλου, Πάνος Ερμείδης,  Γιώργος Σμυρνής, Δημήτρης Λέντζας, Πέτρος Οικονόμου, Χρήστος Αγγελόπουλος, Μίμης Γρηγόρης, Νίκος Δόικος, Γεράσιμος Λιόντος,  Χρήστος Μαμαρίκας, Λευτέρης Μαλαξιανάκης, Πέτρος Περάκης, Ηλίας Τσουλογιάννης, Μανόλης Βαρδουλάκης, Γιώρ. Αποστολάκης,  Μανόλης Καλομενόπουλος,  Βασίλης Καλεσόπουλος, Γιάννης Μαρκόπουλος, Κώστας Γεωργιάδης, Πανταζής Αδρίμης, Πάνος Κοντοκώστας, Πέτρος Λαζαρίδης, Τάκης Καΐσης, Κώστας Αναγνωστόπουλος, Γιώργος Καστούρας,  Κλέαρχος Τσαουσίδης, Ανδρέας Αθανασόπουλος,  Τσουλογιάννης Ηλίας         

*Ευχαριστούμε τον Τρ. Μηταφίδη και την ΕΔΙΑ για την παραχώρηση των ηχητικών αρχείων και των εικόνων.

*Οι μαρτυρίες των εμπλεκόμενων έγιναν στο περιθώριο και κατά τη διάρκεια εκδήλωσης της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης στην Ετεροτοπία στις 16/11/16.

Ακούστε απόσπασμα από όσα μετέδειδε ο ελεύθερος ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης