Μπορεί άραγε η κλιματική κρίση να βρει τον δάσκαλό της στο πρόσωπο των άνω των 64 ετών Ελβετίδων; Οι KlimaSeniorinnen στο πλευρό της γενιάς της Γκρέτα Τούνμπεργκ δίνουν τον δικό τους αγώνα φέρνοντας την κλιματική αδιαφορία της κυβέρνησής τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Για τον αγώνα αυτόν μίλησαν στην επίσκεψή τους αυτήν την εβδομάδα στην Αθήνα, προσκεκλημένες από το Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace και της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Οι προσφυγές στη Δικαιοσύνη πολιτών που εγκαλούν κράτη και κυβερνήσεις για απραξία, αβελτηρία, καθυστερήσεις, αδιαφορία στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη πολλαπλασιάζονται.
Η περίπτωση των KlimaSeniorinnen ξεχωρίζει διότι η προσφυγή τους στο ΕΕΔΑ εκδικάζεται φέτος την άνοιξη. Είχε προηγηθεί η απόρριψη όλων των προσφυγών τους, από το 2016, σε εθνικό επίπεδο. Η δραστήρια κλιματική ομάδα έφτασε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μετά την απόρριψη από την κυβέρνησή τους του αιτήματός τους να σεβαστεί τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Την ίδια αρνητική αντίδραση είχε, έπειτα από 18 μήνες αναμονής, το Διοικητικό Δικαστήριο, θεωρώντας πως οι KlimaSeniorinnen δεν συνιστούν ομάδα που την αφορά η κλιματική αλλαγή... Μετά την απόρριψη και από το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, που δικαιολόγησε την απόφασή του υποστηρίζοντας πως οι ηλικιωμένες δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από την κλιματική κρίση, στράφηκαν, τον Μάρτιο του 2021, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Εκεί βρήκαν θετικότερη αντιμετώπιση, καθώς η προσφυγή τους αντιμετωπίστηκε κατά προτεραιότητα. Όλη αυτήν την εμπειρία επιχειρούν να μεταδώσουν και εκτός ελβετικών συνόρων. Στην προσπάθεια αυτή εντάσσεται η επίσκεψή τους στη χώρα μας, ενώ έχουν προηγηθεί επισκέψεις στο Λουξεμβούργο και στην Ισπανία.
Ενδιαφέρον έχει πάντως και το γεγονός ότι, σε αντίθεση με την Ελβετία, άλλα εθνικά δικαστήρια δικαιώνουν τους ακτιβιστές του κλίματος τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, είχε προηγηθεί η περίπτωση της απόφασης-ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ολλανδίας, τον Δεκέμβριο του 2019, στην υπόθεση «Urgenda» (μια περιβαλλοντική οργάνωση), που υποχρέωσε, στο πλαίσιο του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την κυβέρνηση να μειώσει επειγόντως τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ή της λεγόμενης «υπόθεσης του αιώνα» στη Γαλλία, όπου, τον Οκτώβριο του 2021, ύστερα από τη συγκέντρωση πάνω από 2 εκατομμυρίων υπογραφών, το Διοικητικό Δικαστήριο δικαίωνε τις τέσσερις ΜΚΟ ζητώντας από την κυβέρνηση να λάβει «όλα τα απαραίτητα μέτρα» για να αντισταθμίσει τις υπερβολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της περιόδου 2015-2018. Παρεμφερείς αποφάσεις έλαβαν δικαστήρια στο Βέλγιο και στη Γερμανία. Ωστόσο, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι αποφάσεις παραμένουν περισσότερο συμβολικές, χωρίς ιδιαίτερη δεσμευτική εξουσία. Εξού και μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που είναι η πρώτη φορά που χειρίζεται τέτοια υπόθεση, θα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, δημιουργώντας νομικό τετελεσμένο σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. «Ελπίζουμε πως μια πλειοψηφία θαρραλέων δικαστών θα αναγνωρίσουν ότι η Ελβετία δεν κάνει σωστά τη δουλειά της» λέει η Μαρέρ, προσθέτοντας μάλιστα ότι «μετά την απόφασή του, το Δικαστήριο θα παρακολουθεί την υλοποίησή της».
Πάντως, οι KlimaSeniorinnen συνεργάζονται με τους νεότερους. «Μερικές φορές μας λένε ότι η κλιματική κρίση είναι δικό μας λάθος» λέει μία από αυτές, η Αν Μαρέρ, πρώην βουλεύτρια: «Τους απαντώ ότι έχουν δίκιο, ότι έχουμε μεγάλη ευθύνη, αλλά δεν μπορούμε να τους βάζουμε όλους στο ίδιο καλάθι. Εγώ πάλευα πάντα για το κλίμα. Πάλεψα μέχρι και για το δικαίωμα της ψήφου». Αποφασισμένες και... πολύ σκληρές για να πεθάνουν.
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., υπεύθυνη για το Περιβάλλον, την Κλιματική Αλλαγή και την Ενεργειακή Κρίση
