Η κυβέρνηση της ΝΔ θεωρεί την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και επικοινωνίας ισχυρό της πεδίο. Κατασκευάζει πλατφόρμες, χρησιμοποιεί αλγορίθμους, προσφέρει Gigabytes στους νέους. Η Ευρώπη από καιρό ασχολείται εντατικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, όχι μόνο στο πεδίο της οικονομίας και των εργαστηρίων, αλλά και με την συνεχή παραγωγή σχετικών θεσμών από το Ευρωκοινοβούλιο. Πιο πέρα, ο διάσημος καθηγητής στο ΜΙΤ και CΕΟ της Google Alex Pentland διδάσκει ότι η κοινωνία έχει γίνει ένας συνδυασμός από ανθρώπους και τεχνολογία.
Ερωτώ λοιπόν:
Γιατί άραγε οι δημόσιες χορηγίες για την ενίσχυση του ενημερωτικού έργου του Τύπου μοιράστηκαν με τη «λίστα Πέτσα» κατά κυβερνητική βούληση και χωρίς ορθολογικά κριτήρια; Ήταν φανερή από την πρώτη ανάγνωσή της λίστας η εύνοια προς ορισμένους εκδότες, η πλούσια επιχορήγηση συγκεκριμένων ειδικού ενδιαφέροντος ιστοσελίδων και η πλήρης παραγνώριση ή υποτίμηση άλλων με μεγαλύτερη κυκλοφορία. Έγινε προβλέψιμη έτσι και η αναποτελεσματικότητα της ενημέρωσης για τον κορονοϊό, που αποτυπώθηκε στο ψηλό ποσοστό των ανεμβολίαστων. Δεν θα μπορούσαν άραγε οι άριστοι ειδικοί της κυβέρνησης να κατασκευάσουν έναν αλγόριθμο, που να συνθέτει ορθολογικές παραμέτρους και να εξασφαλίζει μια δίκαια κατανομή των εκατομμυρίων ευρώ στις εφημερίδες;
Ρητορική η ερώτηση, ασφαλώς θα μπορούσαν, παιγνιδάκι θα τους ήταν! Με ένα προσεγμένο και μάλλον απλό αλγόριθμο, παραμετροποιώντας κυκλοφορίες, γενική ή ειδική ύλη κλπ, η κατανομή θα στήριζε ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα ενημέρωσης. Όχι μόνο για τους κινδύνους του κορονοϊού, αλλά και για τα πολιτικά πράγματα.
Τεχνικά, λοιπόν, ήταν πανεύκολο. Προσοχή όμως: η κατασκευή του μέτρου κατανομής θα έπρεπε να γίνει με πολυφωνική συμμετοχή, διαφάνεια και δυνατότητα ελέγχου της εφαρμογής του. Αλλιώς θα μπορούσε να εμφανιστεί το τέρας:! Ο πειραγμένος ( biased) αλγόριθμος, σημαδεμένο χαρτί εύνοιας, δυσμένειας προς άλλους, γενικά μεροληπτικής χειραγώγησης των αποτελεσμάτων. Κάτι σαν τον πειραγμένο Τύπο.
Οι νεοφιλελεύθεροι λάτρες της τεχνολογίας εδώ όμως «ξεχάστηκαν». Ή μάλλον περιφρόνησαν τον αλγόριθμο. Ο οποίος, αν υπήρχε, θα έκανε την ανισότητα της κατανομής των κονδυλίων αδύνατη και στην περίπτωση που αυτός θα παραβιαζόταν ελέγξιμη και αποδείξιμη. Παρατηρημένο: όταν οι «άριστοι» ξεφεύγουν από τα τεχνικά -επιστημονικά θέματα και από τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων, γενικώς τυχαίνει να «ξεχνιούνται». Πόσο συχνά συναντούμε πχ χρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης για την πρόγνωση φυσικών καταστροφών, ή για την ισοκατανομή προνοιακών παροχών; Από σπανιότατα έως καθόλου. Πόσο συχνότερο όμως είναι να βρούμε στο κινητό μας διαφήμιση ειδών προσαρμοσμένων στα γούστα και στις ανάγκες μας!
Φυσικά, το φαινόμενο είναι διεθνές κι όχι μόνο ελληνικό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πχ επιμένει στο αδιέξοδο, να σωρεύονται οι πρόσφυγες στις χώρες πρώτης υποδοχής τους. Ένας αλγόριθμος, ωστόσο, κατασκευασμένος με αντιπροσωπευτική συμμετοχή και με διαφάνεια, που θα στάθμιζε πληθυσμούς των κρατών- μελών, εκτάσεις, προϋπαρξη άλλων προσφύγων στο ίδιο έδαφος, διατροφικές δυνατότητες κλπ, θα εξασφάλιζε ένα δίκαιο τρόπο κατανομής τους στις ευρωπαϊκές χώρες, με προοπτικές αρμονικής ένταξης και κοινωνική συνοχή. Αλλά, «δεν»! Ο νεοφιλελευθερισμός χρειάζεται την τεχνολογία για να παράγει κέρδος και ολιγαρχική εξουσία, όχι κοινωνική ειρήνη και ισότητα.
Ο κόσμος έχει γίνει εξαιρετικά πολύπλοκος. Σε κάθε βήμα χρειάζεται αναζήτηση και διεκδίκηση. Αλλιώς θα γίνουμε μαριονέτες ενός επιτήδειου παίχτη, άλλοτε με σάρκα και οστά άλλοτε μηχανικού, που επιτηρεί και κινεί τα νήματα.
* Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ
