Η ζωή του είναι η τέχνη του και η τέχνη του η ζωή του. Εμμονικός ως δημιουργός, με ασίγαστο πάθος, βαθιά πίστη, συνεχή αγωνία, εσωτερική βάσανο και μια πνευματικότητα που σπάνια συναντάς πια, ο Περικλής Μουστάκης, ηθοποιός, σκηνοθέτης και δάσκαλος, ομολογεί πως συναντήθηκε με τον καλύτερο ρόλο στην καλλιτεχνική του διαδρομή.
Πρόκειται για τον σκηνοθέτη Χένρικ Βόγκλερ, τον πρωταγωνιστή στο αυτοβιογραφικό έργο του Μπέργκμαν «Μετά την πρόβα» που κάνει πρεμιέρα στις 18 Απριλίου στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων - Λευτέρης Βογιατζής. «Είναι ένας πολύ βαθύς και μεγάλος ρόλος και είμαι σε τέτοια φάση της ζωής μου που θεωρώ ότι δεν υπήρχε καλύτερος για να κάνω, ήταν σαν να μου αποκαλύφθηκε» όπως λέει.
Η σχέση του σκηνοθέτη και τον ηθοποιό
Το έργο αναδεικνύει την περιπλοκότητα της σχέσης ανάμεσα στον σκηνοθέτη και τον ηθοποιό, με τις εντάσεις, την εμπλοκή της συναισθηματικής ζωής και του ασυνείδητου μεταξύ των δυο, τη σχέση του θεάτρου με τη ζωή και της ζωής με το θέατρο, αλλά και τη σχέση του θεάτρου με τον θάνατο. Αναδύονται ταυτόχρονα θέματα όπως ο ερωτισμός, ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός, οι αβυσσαλέες αντιπαλότητες, αλλά και τα αγιάτρευτα τραύματα και οι ενοχές, ακόμα και η ανασφάλεια του ηθοποιού πάνω στη σκηνή του θεάτρου.
«Η παράσταση δεν έχει καμία σχέση με την ταινία. Προσπαθεί να φωτίσει τι γίνεται μετά το δράμα, μετά την πρόβα, τι σημαίνει παίζω ρόλους, τόσο για έναν ηθοποιό όσο και για έναν άνθρωπο. Παίζω ρόλους για να γνωρίσω κάτι, αλλά ο σκοπός μου είναι να απεκδυθώ τους ρόλους. Και να αποκτήσω πρόσωπο, όψη συγκεκριμένη, αυτοσυνειδησία, αυτογνωσία, έτσι ώστε τελικά να μην έχω ανάγκη να παίζω ρόλους» εξηγεί ο Περικλής Μουστάκης που σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στην παράσταση από κοινού με τη Μαρία Ναυπλιώτου και την Πηνελόπη Τσιλίκα.
«Το έργο με αφορά πολύ άμεσα. Είναι ένα έργο εξομολογητικό και σχεδόν αυτοβιογραφικό του Μπέργκμαν προς τα τέλη της δημιουργικής διαδρομής του. Ο σκηνοθέτης Χένρικ Βόγκλερ που υποδύομαι, είναι ένας άνθρωπος που βάση της κιρκεγκωριανής σκέψης, οδηγείται στη θρησκευτική συνείδηση, ένα στάδιο που σημαίνει πως ο άνθρωπος έχει ανακαλύψει την πίστη και ξεφεύγει από την απελπισία και την αγωνία. Πίστη είναι η στιγμή του θαύματος που συνήθως την προσπερνάμε, κι όταν προσπερνάμε τη μεταμόρφωση των πραγμάτων, τα πράγματα ακολουθούν μια ισοπεδωτική διάσταση και μένουν σε μια επιφάνεια. Το θέμα της πίστης είναι κυρίαρχο και σε αυτό το έργο του Μπέργκμαν» σημειώνει.
Αξεπέραστος ο λόγος του Μπέργκμαν
Από τη συζήτηση με τον Περικλή Μουστάκη δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά στα οκτώ δημιουργικά χρόνια της θεατρικής ομάδας «Άσκηση» και του «Συνεργείου τεχνών» της οδού Φραγκούδη, πίσω από το Πάντειο, το υπόγειο που εμπότισε τη μνήμη των θεατρόφιλων με ορισμένες αξέχαστες στιγμές. «Η Άσκηση υπήρξε ένα από τα πιο δημιουργικά σημεία της ζωής μου και το έργο που έγινε εκεί με εκφράζει απόλυτα. Σαφώς θα ήθελα να επιστρέψω σε μια τέτοια εστία, κάτι που ωστόσο είναι συνδεδεμένο με το οικονομικό, καθώς το υπουργείο Πολιτισμού ακόμα μας χρωστά τα τρίτα τέταρτα της επιχορήγησης» θυμίζει.
Αναφερόμενος στο «Μετά την πρόβα», ο σκηνοθέτης μιλάει για ένα έργο που αρχίζει ως μια κατάθεση προς την κοινότητα των ομοτέχνων αλλά ξεφεύγει από το στενό πλαίσιο του θεάτρου για να μιλήσει για το θέατρο του κόσμου. "Για μένα είναι ένα έργο οντολογικό, βαθύτατα υπαρξιακό και θεολογικό. Ο λόγος του Μπέργκμαν όπως κι όλων των μεγάλων δημιουργών, δεν θα ξεπεραστεί ποτέ. Φαντάζει πολλές φορές ανεπίκαιρος σε αυτήν την επικαιρότητα των πραγμάτων που δεν αφήνει τον άνθρωπο να δει κάτω από την επιφάνεια και να προσεγγίσει αυτό που λέμε αόρατο και είναι πολύ δύσκολο να γίνει αντιληπτό. Αλλά ένα έργο τέχνης έχει σκοπό να φωτίσει μια πραγματικότητα έτσι όπως κανείς δεν μπορεί να τη δει. Εδώ χωράνε όλα. Τι σημαίνει παίζω θέατρο, τι σημαίνει ρόλος, τι σημαίνει σκηνοθετώ, τι σημαίνει πατέρας, θεός, ψυχαναλυτής, ηθοποιός, ταπείνωση, αλαζονεία, ενοχή, ερωτήματα που θίγονται μέσα από την παράσταση με έναν πολύ έμμεσο τρόπο. Ο Μπέργκμαν λέει πως η πρόβα είναι μια πάρα πολύ αυστηρή δουλειά, σαν εγχείρηση στο χειρουργείο. Εδώ βασιλεύουν η καθαρότητα, η αυτοπειθαρχία, το φως, η ησυχία, όπως λέει. Αυτά δεν υπάρχουν στον σημερινό κόσμο.
Η εποχή προάγει την ευκολία
Σήμερα υπάρχει μια συνεχής ρύπανση, μια φασαρία, ο άνθρωπος φοβάται να μείνει μόνος με το προσωπικό του σκοτάδι και σε μια απόλυτη σιωπή γιατί καλείται να ασχοληθεί με τον εαυτό του, κάτι που όλοι αποφεύγουμε, και έτσι παίζουμε ρόλους κι όταν παίζεις πολλούς χάνεσαι. Η εποχή προάγει την ευκολία. Οι δικοί μου δάσκαλοι μου έλεγαν να μην προδώσω την τέχνη μου. Σήμερα συντελείται κάθε μέρα και μια προδοσία, προδίδουμε πράγματα γιατί είμαστε αποκομμένοι από το παρελθόν. Στην εποχή μας εκλείπει η πίστη, απτή σε επίπεδο θρησκευτικό αλλά και σε επίπεδο τέχνης. Είναι αδύνατον ένας δημιουργός να μην πιστεύει απόλυτα σε κάτι εμμονικά. Και οι μεγάλοι δημιουργοί εμμένουν σε ένα θέμα που τους απασχολεί ξανά και ξανά καθώς είναι ανεξάντλητο. Το θέμα της πίστης είναι ανεξάντλητο. Γιατί όταν λέμε πίστη εννοούμε αμφιβολία. Ένας άνθρωπος που δεν έχει πίστη, δεν έχει αυτήν την εσωτερική βάσανο. Αυτό προσδίδει στο είναι του ανθρώπου μια βαθιά πνευματικότητα" καταλήγει ο Περικλής Μουστάκης.
Το «Μετά την πρόβα” που παρουσιάζεται σε νέα μετάφραση Χρήστου Μαρσέλλου, ανοίγει τον κύκλο στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων - Λευτέρης Βογιατζής με αφορμή τον παγκόσμιο εορτασμό για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Θα ακολουθήσουν τα έργα »Σχετικά με τις μαριονέτες και τη ζωή τους« σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου και το »Μπροστά σ' έναν κλόουν" σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα.
