to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Περί επιδοματικής πολιτικής

Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή: το καλύτερο σύστημα στήριξης για τους πολίτες που βρίσκονται σε δυσκολία να ζήσουν αξιοπρεπώς θα ήταν ένα εγγυημένο εισόδημα για το ξεπέρασμα μιας προσωρινής κρίσης (ατομικής ή του νοικοκυριού) με μοναδικό γνώμονα την επάρκεια αυτής της βοήθειας στην κάλυψη πραγματικών αναγκών.


Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή: το καλύτερο σύστημα στήριξης για τους πολίτες που βρίσκονται σε δυσκολία να ζήσουν αξιοπρεπώς θα ήταν ένα εγγυημένο εισόδημα για το ξεπέρασμα μιας προσωρινής κρίσης (ατομικής ή του νοικοκυριού) με μοναδικό γνώμονα την επάρκεια αυτής της βοήθειας στην κάλυψη πραγματικών αναγκών. Αυτό προϋποθέτει ένα εξαιρετικά δίκαιο, κλιμακούμενης ανάλογα με τα εισοδήματα συνεισφοράς, διαφανές και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα. Και η Ελλάδα δεν το διαθέτει – ακόμη.

Ταυτόχρονα, η λύση δεν μπορεί να είναι η διαρκής επιδοματική στήριξη. Απαιτούνται κυρίως θέσεις εργασίας. Της χώρας της λείπουν – μετά από μια παρατεταμένη πολύπλευρη κρίση , μόλις τώρα ανασαίνουμε και κοιτάμε ψηλά, μόλις προ ολίγου η ανεργία άρχισε να κάμπτεται.

Οι ανάγκες όμως υπάρχουν και είναι πιεστικές. Υπολογίζαμε ότι το 1/3 του πληθυσμού της χώρας βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Με τη διανομή του κοινωνικού μερίσματος το Δεκέμβριο 2017, ήλθε και η επιβεβαίωση : περίπου 3,3 εκατομμύρια πολίτες που συναπάρτιζαν κάπου 1.350.000 νοικοκυριά έλαβαν το μέρισμα. Τμήμα αυτού αριθμού, περίπου 700.000 άνθρωποι 300.000 νοικοκυριών ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, το είχαμε εντοπίσει ήδη από το 2015.

Γι' αυτό και μετά το πρόγραμμα άμεσης ανάσχεσης της ανθρωπιστικής κρίσης το 2015-2016 με την Κάρτα Αλληλεγγύης (σίτισης), το δωρεάν ρεύμα και την επιδότηση του ενοικίου κατοικίας, περάσαμε στην εφαρμογή του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Το ΚΕΑ, υπό τις συνθήκες οικονομικής ασφυξίας του μνημονίου, δεν μπορεί να είναι το ζητούμενο επαρκές εισόδημα για μια αξιοπρεπή ζωή. Συγκρατεί τους δικαιούχους του να μην κατρακυλήσουν σε πολύ κακές συνθήκες. Αλλά, ακριβώς γιατί έχουμε επίγνωση του ελλείμματος, ενεργοποιήσαμε χωρίς καθυστέρηση και τους άλλους δυό πυλώνες του προγράμματος . Το λεγόμενο δεύτερο : μια σειρά παροχών και υπηρεσιών όπως τρόφιμα και άλλα βασικά είδη από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα ειδικής στήριξης (ΤΕΒΑ), δωρεάν νερό από την ΕΥΔΑΠ στην Αττική και ειδικά τιμολόγια σε άλλους Δήμους, Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο από τους παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος με πολύ μεγάλες εκπτώσεις, για πρώτη φορά εξασφάλιση θέσεων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς για τα παιδιά των νοικοκυριών του ΚΕΑ, κατεύθυνση του προγράμματος των ζεστών σχολικών γευμάτων στα σχολεία των περιοχών που αποτελούν θύλακες φτώχειας και ανεργίας – τις περιοχές των δικαιούχων του ΚΕΑ.

Αλλά ο πυλώνας που μαγνητίζει την προσοχή μας είναι ο τρίτος : η εξασφάλιση συνθηκών απασχόλησης στο μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανέργων δικαιούχων του ΚΕΑ. Ηδη έχουμε εξασφαλίσει σε κάθε είδους πρόγραμμα (κατάρτιση, κοινωνφελή εργασία, προγράμματα για τον ιδιωτικό τομέα) θέσεις για περίπου το 10% των ανέργων δικαιούχων του ΚΕΑ και θέλουμε το ταχύτερο να το ανεβάσουμε στο 15 και στο 20%. Στόχος είναι να κινητοποιήσουμε τον απελπισμένο άνεργο, να ξαναμπεί στην κοινωνική ζωή, να θυμηθεί ότι η ζωή είναι αγώνας ατομικός και συλλογικός.

ΠΡΟΝΟΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Μετά από αυτά, ίσως αρχίζει να γίνεται κατανοητός ο τρόπος εφαρμογής της προνοιακής επιδοματικής πολιτικής από το Υπουργείο μας. Ανάμεσα στο επίδομα και στη θέση εργασίας είμαστε φανατικά υπέρ της δεύτερης. Στο μείγμα των παροχών, ανάμεσα στο επίδομα σε μετρητά και σε παροχές σε είδος (λ.χ. υπηρεσίες), προτιμάμε υψηλότερη αναλογία για τις δεύτερες.

Υπάρχει λόγος και για αυτό. Παρά τη διαδεδομένη αντίληψη σε πολύ κόσμο (και δυστυχώς, σε πολιτικούς, ερευνητές και δημοσιογράφους) ότι οι κοινωνικές δαπάνες, ειδικά για την κοινωνική πρόνοια, είναι το «σπρώξιμο» πόρων σε μια μαύρη τρύπα, η αλήθεια είναι διαφορετική. Μελέτες στηρίζουν την άποψη ότι οι λεγόμενες κοινωνικές μεταβιβάσεις σε είδος έχουν έναν δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή στο ΑΕΠ της χώρας που κυμαίνεται μεταξύ 1,03 και 1,68 ενώ ο πολλαπλασιαστής για τις αντίστοιχες μεταβιβάσεις σε χρήμα κυμαίνεται μεταξύ 0,59 και 1,20. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα των σχολικών γευμάτων ενισχύει τις δημόσιες δαπάνες, αυξάνει τη ρευστότητα στη αγορά, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας στις εταιρείες τροφοδοσίας, τονώνει (αν δεν επαναφέρει στη ζωή) τις τοπικές αγορές για την αγορά των πρώτων υλών.

ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΣΤΟΧΕΥΣΗ

Μια σειρά επιδομάτων κατευθύνεται στη καταπολέμηση της φτώχειας. Της ακραίας, της παιδικής, των ηλικιωμένων (π.χ. των ανασφάλιστων). Μια σειρά άλλων εξυπηρετούν σκοπούς πολύ ευρύτερους, εκκινώντας πάντα από τα κάτω προς τα πάνω του πίνακα διαθέσιμων εισοδημάτων. Αυτή είναι η περίπτωση της πρόσφατης μεταρρύθμισης στο οικογενειακό επίδομα που συνδέεται και με την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας. Το επίδομα οικογένειας μετατράπηκε σε επίδομα παιδιού για να δοθεί η έμφαση που θέλουμε στην τρέχουσα πολιτική μας για καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας, της νεανικής ανεργίας και της επισφαλούς εργασίας των νέων. Αλλαγή για τη οποία έγινε πολύς λόγος για τα «περιφερειακά» της κι όχι για την ουσία της: υπερδιπλάσια κάλυψη των φτωχότερων οικογενειών με παιδιά, ουσιαστική στήριξη στις οικογένειες 1 και 2 παιδιά, συγκράτηση της βοήθειας στα λιγότερο φτωχά νοικοκυριά, συνολική καλυτέρευση για πάνω από το 90% των 800.000 οικογενειών που έπαιρναν τα οικογενειακά επιδόματα. Αλλά ακόμη και για εκείνο το περίπου 10%, ειδική μέριμνα για πρόσβαση στο ΚΟΤ και το φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα.

Ο ευρύτερος σκοπός για τον οποίο δίνονται κάποια επιδόματα είναι απολύτως φανερός και στα επιδόματα αναπηρίας. Εδώ δεν υπάρχουν καν εισοδηματικά κριτήρια, επειδή τα επιδόματα και οι παροχές προς τους ανάπηρους πολίτες καλύπτουν τις αυξημένες ανάγκες τους σε σχέση με τους λοιπούς, τυπικής ανάπτυξης, πολίτες.

Ο περιορισμός του διαθέσιμου χώρου δεν επιτρέπει την παρουσίαση της ευρύτερης κοινωνικής πολιτικής που πλαισιώνει την πολιτική επιδομάτων. Γιατί είναι γνωστό πια ότι το λεγόμενο προνοιακό κράτος της Ελλάδας δεν χαρακτηριζόταν μόνο από ατάκτως ερριμμένα επιδόματα, από διαφορετικούς φορείς και σύμφωνα με τη δύναμη κάθε ομάδας πίεσης. Το δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό του ήταν ένα σύστημα προνοιακών ιδρυμάτων που λειτουργούσε με πλήρη αδιαφάνεια και επίσης πελατειακή λογική. Οι παρεμβάσεις που ήδη επιχειρούμε και σε αυτό το πεδίο είναι σε εξέλιξη. Αλλά περί αυτών, προσεχώς.

_______________________________________________

Μια αναγκαία διευκρίνιση ως υστερόγραφο: θεωρήσαμε σωστό να μη φορτώσουμε το κείμενο με αριθμούς. Υπάρχουν ακριβή στοιχεία, διαθέσιμα σε πρώτη ζήτηση, για όλα όσα αναφέρονται σε αυτό.

Δημήτρης Καρέλλας είναι Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

 

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)