Επίκαιρο θέμα συζήτησης αποτελούν είναι τα «εθνικά θέματα», με ειδική αναφορά στο Δίκαιο της Θάλασσας και κατ’ επέκταση στο δικαίωμα παράκτιων κρατών ανακήρυξης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
Η ιστορία της θέσπισης κανονισμών αποκλειστικής εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πόρων των θαλασσών αρχίζει κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν οι ευρωπαϊκές κοινότητες αναγνώρισαν την αποκλειστικότητα της εκμετάλλευσης των ιχθυαποθεμάτων μπακαλιάρου στην Ισλανδία, τερματίζοντας τις πολύχρονες διενέξεις με το ΗΒ, γνωστές, συλλήβδην, σαν «ο πόλεμος του μπακαλιάρου». Οι πρωτοβουλίες που λήφθηκαν και οι διεθνείς διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν οδήγησαν στην υπογραφή της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, UNCLOS όπως έχει καθιερωθεί, το 1982. Η πλειοψηφία των κρατών μελών του ΟΗΕ έχε υπογράψει και επικυρώσει την συμφωνία, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Αίγυπτος και η ΕΕ. 14 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και Λιβύη, ενώ έχουν υπογράψει την συνθήκη, ουδέποτε την επικύρωσαν. Η Τουρκία αλλά και το Ισραήλ, ούτε υπέγραψαν, ούτε βέβαια, ποτέ, επικύρωσαν την συμφωνία. Παρ΄ όλα αυτά, και οι ΗΠΑ και η Τουρκία έχουν, de facto, αναγνωρίσει τις προβλέψεις της συμφωνίας, επεκτείνοντας και τα χωρικά τους ύδατα στα δώδεκα μίλια και εφαρμόζοντας τις διατάξεις της αποκλειστικότητας, οι μεν ΗΠΑ σε όλες τις νησιωτικές κτήσεις τους, ενώ η Τουρκία στην θαλάσσια περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Οι διατάξεις της συνθήκης λόγω της γενικευμένης αποδοχής τους αποτελούν πλέον γενικά παραδεδεγμένους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και δεσμεύουν όλες τις χώρες.
Η διεθνής συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας προβλέπει την δυνατότητα ανακήρυξης χωρικών υδάτων μέχρι 12 μίλια , την ύπαρξη υφαλοκρηπίδας στα νησιά που μπορούν να «συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση» και την αποκλειστική οικονομική εκμετάλλευση τόσο των αλιευμάτων σε όλη την θαλάσσια στήλη, όσο και των πλουτοπαραγωγικών πηγών του βυθού και της υφαλοκρηπίδας. Επίσης επιτρέπει την εγκατάσταση εντός των ορίων της ΑΟΖ τεχνητών νησίδων και πλωτών εξεδρών και την εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Τα κυρίαρχα παράκτια κράτη εκτός από τα δικαιώματα στον θαλάσσιο πλούτο, υποχρεούνται να διατηρήσουν την καλή κατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, να καταπολεμούν την θαλάσσια ρύπανση και να προστατεύουν την βιοποικιλότητα.
Η ενάσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στις ΑΟΖ προϋποθέτει σχέσεις καλής γειτονίας, αποφυγή διενέξεων , διμερών και περιφερειακών διασκέψεων για τον καθορισμό της ΑΟΖ και των ορίων αυτής, μέσα στο πλαίσιο σεβασμού των διεθνών συνθηκών και των αποφάσεων των διαιτητικών οργάνων.
Οφείλει, λοιπόν, η κυβέρνηση να συνεχίσει την πολύπλευρη εξωτερική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, κερδίζοντας νέους συμμάχους στην περιοχή, να επικυρώσει τις διεθνείς συνθήκες προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος που ακόμα δεν έχουν επικυρωθεί, ώστε, απρόσκοπτα, να εξασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.
*Η Χαρά Καφαντάρη είναι βυλευτής ΣΥΡΙΖΑ Δυτικού Τομέα Αθήνας, Αν. Τομεάρχης Περιβάλλοντος ΣΥΡΙΖΑ