to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Περί αμβλώσεων

Η δια-πάλη για το ζήτημα των αμβλώσεων στην Ιρλανδία, προσέλαβε χαρακτηριστικά μίας αντιθετικής περιεχομενικότητας


H επικράτηση του 'Ναι'1 στο δημοψήφισμα2 για την νομιμοποίηση των αμβλώσεων στη χώρα, συνιστά αποτέλεσμα συγκρότησης μίας ευρύτερης κοινωνικής συμμαχίας η οποία προσδιορίζεται από την ενεργό παρουσία νέων σε ηλικία υποκειμένων, ενσωματώνοντας παράλληλα την πολιτική 'πυκνότητα' αλλαγής των αστικών κέντρων και τον πρωτεϊκό δυναμισμό της Ιρλανδικής υπαίθρου3, με σημαίνον σημείο αναφοράς ακριβώς την κατανομή της ψήφου υπέρ του 'Ναι' στα αστικά κέντρα4 της χώρας..

Η δια-πάλη για το ζήτημα των αμβλώσεων στην Ιρλανδία, προσέλαβε χαρακτηριστικά μίας αντιθετικής περιεχομενικότητας, με την κάθε θέση να εκφράζει και να διαμεσολαβεί τον δικό της κοινωνιο-πολιτικό βιό-κοσμο, με τα κοινωνικά-πολιτικά μπλοκ δυνάμεων που δομήθηκαν να κινείται πέραν του αρχικού 'Ναι' και 'Όχι': σε αυτό το πλαίσιο, η εκπεφρασμένη θέση δύναται να αναπαράγει τις συν-δηλώσεις θέασης και πρόσληψης του θηλυκού-γυναικείου σώματος, διαμεσολαβεί τις εντάσεις και τις θεωρήσεις για την παρουσία και τον ρόλο που διαδραματίζουν στη σύγχρονη Ιρλανδική κοινωνία φορείς και μηχανισμοί όπως η Καθολική Εκκλησία5, άπτεται του ζητήματος των σεξουαλικών σχέσεων και της εμπρόθετης σεξουαλικότητας, υπό το πρίσμα της προσίδιας και έμφυλης μαρτυρίας: δύναται ή όχι μία γυναίκα να προχωρήσει στην άμβλωση; Σε ποιο σημείο της κύησης δύναται να λάβει χώρα η άμβλωση; Ποιες είναι οι ευρύτερες ηθικές και κοινωνικές προεκτάσεις της άμβλωσης; Τι ευρίσκεται πέραν του νόμου και της συνταγματικής επιταγής;..

Με αυτούς τους όρους, το σώμα και δη το γυναικείο σώμα6 καθίσταται δέκτης θέσεων, πολιτικών-ιδεολογικών θέσεων, με τους όρους της ηθικοποίησης, του τι είναι ορθό και τι όχι όσον αφορά το διακύβευμα της άμβλωσης και της διακοπής της κύησης, να διαπερνούν εγκάρσια το πεδίο του κοινωνικού..

Η ίδια η δια-πάλη που έλαβε χώρα, προσέλαβε όψεις μίας πολωτικής επιτελεστικότητας, αρθρώνοντας το γυναικείο σώμα σε 'μαρτυρία' και σε πεδίο αντανάκλασης της εθνικής-οικογενειακής 'εστίας', σε συμβολικό όρο δια-σφάλισης της ζωής και της Ιρλανδικής 'κανονικοποιημένης' γνώσης έτσι όπως δια-φαίνεται στην τροπολογία του Συντάγματος που καθιστά απαγορευτικές τις αμβλώσεις και υπό την νομολογία της επέκτασης του θανάτου..

Δύναται να αναφέρουμε πως, εν όψει του δημοψηφίσματος, αναδύθηκε η εγκάρσια τομή μεταξύ ενός κινηματικού φιλελευθερισμού που δίδει έμφαση στην 'κτήση' επί του σώματος και ενός 'πατερναλιστικού δομισμού' ο οποίος, με άξονα αναφοράς την Καθολική Εκκλησία της χώρας, εστιάζει στο και στα πλέγματα της άμβλωσης ως 'αδιαμαρτύρητο' θάνατο, απορρίπτοντας την κοινωνικά, αισθητικά και πολιτισμικά..

Το 'Ναι' στο δημοψήφισμα συνιστά μία 'ρηγμάτωση' στο καθεστώς ισχύος της Καθολικής Εκκλησίας7, νοηματοδοτεί δυνητικούς όρους ανα-διάταξης της θέσης κοινωνικών δυνάμεων και πολιτικών συσσωματώσεων, φέροντας με εκτατικό τρόπο στη δημόσια σφαίρα την θηλυκή γλώσσα, την 'οντοπολογία' εκ νέου διεκδίκησης της σεξουαλικότητας, υποσκάπτοντας παράλληλα τα θεμέλια της έμφυλης-σεξουαλικής βίας, της εγκυμοσύνης που προήλθε ύστερα από βιασμό, καθώς και την ιστορική ηθική της 'ιερότητας' της ζωής (και της μη-αποκοπής της), σε μία χώρα όπου οι πολύπλοκες και απεικονιστικές αντινομίες και αντιθέσεις μεταξύ απαγόρευσης των αμβλώσεων και πραγματοποίησης του γάμου μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών μετατοπίζουν περαιτέρω τα όρια του 'δικαιωματικού' φιλελευθερισμού και της 'δικαιωματικής' δράσης, προσιδιάζοντας προς το πλαίσιο διαμόρφωσης της ζώσας πολιτικής..

Στο κοινωνιο-περιβάλλον της δράσης και του προτάγματος και της περιεχομενικότητας της δράσης, το θηλυκό πρόσωπο τίθεται ενώπιον της ευρύτητας της «μη-αναπαραγωγής» που, με τα λόγια της Αθηνάς Αθανασίου, «αναπαριστάται όχι μόνο ως απεμπόληση ενός καθήκοντος προς την κοινωνική συλλογικότητα αλλά και ως επιζήμια, μη ορθολογική διαχείριση της ατομικής υγείας των γυναικών».8

Συμπληρώνοντας τους όρους και τις σημάνσεις της «μη-γυναικείας αναπαραγωγής»9 και της καθαυτό, από μηχανισμούς ιδεολογικής αισθητικής, αρνητικότητας της, θα αναφέρουμε πως, εντός του Ιρλανδικού πεδίου του κοινωνικού, η άμβλωση νοείται και εκ-φέρεται ως βία επί της επιβίωσης, ζωώδης βίας επί της ίδιας της ζωής που κυοφορείται, δομώντας και συγκρατώντας συνάμα την προσίδια βιο-πολιτικής της απαγόρευσης: με όρους εμπρόθετης ηθικότητας και 'τελειοποίησης' της ηθικής, (και συνταγματικής κανονικοποίησης), 'απαγορεύεται να θανατώσεις', ηθικά και ιατρικά, οικογενειακά εστιακά (και εθνικά), και για το παρόν και το μέλλον του 'καθεστώτος' της 'απαρασάλευτης' μητρότητας και του 'ιεροποιημένου' δικαιώματος στην κύηση και στη ζωή..

Όμως, το θηλυκό σώμα που τίκτει, 'προφέρεται' εκ νέου, δια-περνά τις εκφάνσεις της 'συμβολαιακής κατήχησης', με την σημαντικότητα και τα διακυβεύματα του Ιρλανδικού δημοψηφίσματος να άπτονται κοινωνικών, πολιτικών, ηθικών και πολιτισμικών αναπαραστάσεων, θέτοντας στο επίκεντρο το φέρων υποκείμενο το οποίο, δυνάμενο να φέρει την ζωή, επιδιώκει να αποκτήσει το δικαίωμα να αποφασίσει συνειδητά και ελεύθερα επί αυτής της ζωής, 'ομνύοντας' στην χρήση και στην περιώνυμη 'ιδιοκτησία'10 του σώματος.11

Δεν αξιολογείται η ζωή και το 'δικαίωμα' στη ζωή, αλλά η οντολογία της ζωής, ήτοι οι όροι που δύνανται να την διαμορφώσουν.. Επρόκειτο για τις επάλληλες όψεις αυτού ο Michel Foucault προσδιορίζει ως «πολιτική τεχνολογία του σώματος»12, οι οποίες εν όψει και ενώπιον του δημοψηφίσματος για την νομιμοποίηση ή όχι των αμβλώσεων, αντανακλούν στάσεις, έμφυλες προτεραιότητες και ιεραρχήσεις, προβάλλοντας την έκταση του 'ορθού, του εθνικά ηθικού, του ιατρικά δεοντολογικού..

Και η υπερψήφιση του 'Ναι' σηματοδοτεί την και 'από τα κάτω' στηλίτευση του 'καθεστώτος' της 'ιεροποιημένης' ηθικής και του συνακόλουθου 'φετιχοποιημένου' θηλυκού σώματος, την κριτική στους όρους της πατριαρχικής ετερο-κανονικότητας, με το ίδιο το κοινωνικό κίνημα που έδρασε μεταφέροντας την πίεση στο κομματικό13-πολιτικό σύστημα της χώρας, να αναδεικνύει και να οξύνει αντιθέσεις και ζώσες αντιφάσεις, καθιστώντας τες 'πλαίσιο' δράσης-κινητοποίησης, σε ένα πεδίο «καταστατικά συγκρουσιακό» που, όπως επισημαίνει η Αθηνά Αθανασίου, «διέπεται από εγγενείς παραδοξότητες και ετερολογίες».14

Το δημοψήφισμα ανέδειξε λεπτές σημάνσεις, αλληλεπιδρώντας, θα μπορούσαμε να πούμε, με την πρακτική εξόδου από την χώρα για την πραγματοποίηση αμβλώσεων.. Η πραγμάτωση και ο Μαρξικός15 ‘αυτό-σπαραγμός’ καθίστανται εκ νέου διακύβευμα.. Οι όροι της ‘μήτρας’ επενεργούν..

Η δια-πάλη για την νομιμοποίηση των αμβλώσεων και η υπερψήφιση του 'Ναι' στο Ιρλανδικό δημοψήφισμα, επι-φέρει διακυμάνσεις στην ίδια την θεώρηση περί πολιτικής και περί σώματος. Η ανάλυση της Chantal Mouffe γύρω από το πλέγμα των αμβλώσεων και του τι νοείται ως ηθικό και θεμιτό και τι όχι, διατηρεί την επικαιρική-συγχρονική της διάσταση: «Όπως φαίνεται καθαρά και από τις πρόσφατες διαμάχες γύρω από το ζήτημα της άμβλωσης, πλουραλισμός δεν σημαίνει ότι όλες οι συγκρουόμενες αντιλήψεις του αγαθού συνυπάρχουν ειρηνικά χωρίς να προσπαθούν να παρέμβουν στη δημόσια σφαίρα, και η οροθέτηση του δημοσίου και του ιδιωτικού δεν είναι δεδομένη άπαξ και διά παντός, αλλά κατασκεύασμα που διαρκώς μετατοπίζεται. Επιπλέον, μπορεί ανά πάσα στιγμή να προκύψουν ανταγωνισμοί από τους κόλπους «ιδιωτικών» υποθέσεων, με αποτέλεσμα να τις πολιτικοποιήσουν. Η «εύτακτη κοινωνία» του Rawls βασίζεται συνεπώς στον εξοβελισμό αυτής τούτης της ιδέας του πολιτικού».16

Η διεκδίκηση της νομιμοποίησης των αμβλώσεων προβάλλει τις διαρκείς μετατοπίσεις του κοινωνικού και του πολιτικού στοιχείου, πολιτικοποιώντας την εν-σώματη δράση.

1 Βλέπε σχετικά, ‘Πρωθυπουργός Ιρλανδίας για τις αμβλώσεις: «Φαίνεται ότι θα γράψουμε ιστορία», Ενημερωτική-Δημοσιογραφική Ιστοσελίδα ‘TVXS’, 26/05/2018, http://tvxs.gr/news/eyropi-eop/prothypoyrgos-irlandias-gia-tis-ambloseis-fainetai-oti-tha-grapsoyme-istoria.

2 «Με βάση τη μέχρι στιγμής καταμέτρηση, το 67,4% των ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ της φιλελευθεροποίησης της νομοθεσίας περί αμβλώσεων». Βλέπε σχετικά, Στάικος Απόστολος, ‘Δημοψήφισμα στην Ιρλανδία: «Ναι» από το 66,4% στις αμβλώσεις’, ‘Euronews’, 26/05/2018, http://gr.euronews.com/2018/05/26/irlandia-nai-apo-to-66-ton-politon-sto-dikaioma-ton-ginaikon-stis-amvloseis.

3 Επρόκειτο για ένα κοινωνικό-ταξικό μπλοκ δυνάμεων με κοινό παρονομαστή την δυνατότητα της μεταβολής και της εν-συναίσθησης προς.. Ένα κοινωνικό ‘μάγμα’ που επέφερε εγκάρσιες τομές.

4 «Όπως προβλεπόταν περιοχές υποστήριξαν σε μεγαλύτερα ποσοστά το δικαίωμα στην άμβλωση, με το συνολικό ποσοστό να ανέρχεται σε μόλις πάνω από 70%, ενώ όμως και η ύπαιθρος υποστήριξε το «Ναι», ψηφίζοντας σε ποσοστό γύρω στο 60 με 63% υπέρ της κατάργησης της 8ης τροπολογίας του Συντάγματος». Βλέπε σχετικά, ‘Πρωθυπουργός Ιρλανδίας για τις αμβλώσεις…ό.π.

5 Το όλο ζήτημα δύναται να τεθεί και με όρους εμβάθυνσης της κοινωνικής, πολιτικής και γνωσιακής εκκοσμίκευσης.

6 Εστιάζοντας στο γυναικείο σώμα ως σημαίνον μέρος του δημοψηφίσματος, δεν το προσδιορίζουμε στατικά και μηχανιστικά.. Αντιθέτως, η αναφορά στο γυναικείο σώμα ως δέκτη θέσεων, τείνει να αναδεικνύει την κινησιολογία, τα όρια του αρθρωμένου πολιτικού λόγου επί του ζητήματος, την ίδια την διαπραγμάτευση της μετωνυμίας της άμβλωσης σε ‘φόνευση’ και σε ‘απο-λύτρωση’ συνάμα. Η ηθικότητα καθίσταται εμφανής και στις δύο πλευρές. Προσεγγίζουμε εννοιολογικά το θηλυκό υποκείμενο και σώμα με όρους αυτού που η Ελένη Παπαγαρουφάλη ονομάζει «τρόπους προσοχής».

7 Η Ελένη Παπαγαρουφάλη εμβαθύνει στο ζήτημα της αμοιβαίας σχεσιακότητας και σχάσης, τονίζοντας: «Ο οποιοσδήποτε θεσμός μιας κοινωνίας δεν ‘’εγγράφεται’’ απλώς στα ‘’σώματα’’ των μελών της ‘’από τα πάνω’’ αλλά ‘’συν-γράφεται’’ καθώς συν-βιώνεται από όλα τα μέλη της κοινωνίας, ειδικούς και μη, άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους και μη, υγιείς, μελλοθάνατους και πεθαμένους, με σιωπηρούς ή κινητικούς ή λεκτικούς, πάντως πολιτισμικά επεξεργασμένους, σωματοποιητικούς τρόπους προσοχής». Βλέπε σχετικά, Παπαγαρουφάλη Ελένη, ‘Δώρα ζωής μετά θάνατον: Πολιτισμικές εμπειρίες’, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2022, σελ. 332-333.

8 Βλέπε σχετικά, Αθανασίου Αθηνά, ‘Η πειθαρχία της συνέχειας: Χρόνος, σώμα και βιοπολιτική στη σύγχρονη Ελλάδα’, στο: Αθανασίου Αθηνά, (επιμ.), ‘Ζωή στο όριο. Δοκίμια για το σώμα, το φύλο και τη βιοπολιτική’, Εκδόσεις Εκκρεμές, Αθήνα, 2007, σελ. 86. Η ίδια συγγραφέας αναφέρει: «Η εμπέδωση της συνάρθρωσης «φύλο-σεξουαλικότητα-αναπαραγωγή-συγγένεια» ως παράγοντα καθοριστικού στην οροθέτηση του ανθρώπινου και του πολιτικού-της ιδιότητας του πολίτη και της ιδιότητας του ανθρώπου- είναι κρίσιμης σημασίας στην ιστορικο-πολιτισμική συγκρότηση των πολλαπλών όψεων της βιοπολιτικής: του πληθυσμού, της δημόσιας υγείας, των βιοτεχνολογιών, της διευθέτησης των αξιακών ορίων μεταξύ ατομικού και πολιτικού σώματος». Στο ίδιο, σελ. 96.

9 Το σώμα ως «κίνητρο» βίου..

10 Την ‘ιδιοκτησία’ ως προς το τι σημαίνει σώμα και το πως αναπαρίσταται και ‘ασκείται’ επί του σώματος. Εδώ ο όρος παραπέμπει και στη ‘ρηγμάτωση’ της εντροπίας και του φόβου.

11 Εντός των συν-δηλώσεων του δημοψηφίσματος στην Ιρλανδία, αναδεικνύεται η αμφισημία του όρου και της χρήσης του σώματος. Το ‘καταστατικά μητρικό’ σώμα, σε αυτή την περίπτωση διεκδικεί το πέραν της ‘αυτούσιας’ ζωής: την έγκληση του στην ορατότητα διαμέσου της προσωπικής απόφασης και της «από-συνταγματοποίησης» της συνειδητότητας (και της απόφασης άμβλωσης) και του προσδιορισμού της μίας και μοναδικής ‘ορθής’ ηθικής..

12 Αναφέρεται στο: Αθανασίου Αθηνά, ‘Η πειθαρχία της συνέχειας…ό.π., σελ. 87.

13 Τα δύο κεντροδεξιά κόμματα της χώρας δεν έλαβαν μία κεντρική απόφαση υπέρ ή κατά των αμβλώσεων, εκεί όπου δια-φαίνονται οι εσωτερικές ρήξεις και δια-ρρήξεις και η διάρκεια των αντινομιών, η ένταση του περιεχομένου και των περιεχομένων του δημοψηφίσματος σε μία κοινωνική ολότητα που τίθεται ενώπιον του ‘κατόπτρου’, του ‘spectrum’. Βλέπε σχετικά, ‘Διχάζει την Ιρλανδία το δημοψήφισμα για τις αμβλώσεις’, ‘Σκάι’, 24/05/2018, http://www.skai.gr/news/world/article/374434/dihazei-tin-irlandia-to-dimopsifisma-gia-tis-amvlwseis/.

14 Βλέπε σχετικά, Αθανασίου Αθηνά, ‘Η πειθαρχία της συνέχειας…ό.π., σελ. 90.

15 Όπως τονίζει με αναλυτική ενάργεια ο Κωστής Μοσκόφ, «πολλοί μαρξιστές τείνουν να αποξεχάσουν πως βασικός νόμος της διαλεκτικής που αφορά τον τρόπο ύπαρξης της ύλης τόσο στην νοητική διεργασία όσο και στην έξω πραγματικότητα είναι η διαρκής ανάπτυξη, η καθολική διασύνδεση και αλληλεπίδραση των στοιχείων του γίγνεσθαι σε ένα διαλεκτικό όλο». Βλέπε σχετικά, Μοσκόφ Κωστής, ‘Εισαγωγικά στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης. Η διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα’, Θεσσαλονίκη, 1979, σελ. 15.

16 Βλέπε σχετικά, Mouffe Chantal, ‘Rawls: Πολιτική φιλοσοφία χωρίς πολιτική’, Μετάφραση: Ανανιάδης Γρηγόρης, Περιοδικό ‘Σύγχρονα Θέματα’, Τεύχος 80, 2002, σελ. 35.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)