Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Αλέξης Τσίπρας, παρεμβαίνοντας την 21η Δεκέμβρη στη Βουλή, σημείωσε: «…νομίζω ότι το θέμα της δημοκρατίας είναι κρισιμότερο. Πιστεύω ότι αυτό που συμβαίνει με την κοινοβουλευτική διαδικασία –και όχι μόνο με την κοινοβουλευτική διαδικασία– υπερβαίνει τα όρια. Και δεν αναφέρομαι, επαναλαμβάνω, μονάχα στο παρόν νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα με τις λεγόμενες “χριστουγεννιάτικες τροπολογίες”. Αναφέρομαι ιδιαίτερα στον τρόπο και στη μέθοδο που έχει επιλέξει η κυβέρνηση για να νομοθετεί όχι μόνο παραμονές Χριστουγέννων, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια, ιδιαίτερα μετά την έναρξη της πανδημίας, σαν τον κλέφτη. Εκμεταλλεύεται η κυβέρνηση την κατάσταση της πανδημίας, το γεγονός ότι η Βουλή λειτουργεί υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης, ... και ψηφίζει κρίσιμες παρεμβάσεις δίχως διαβούλευση και δίχως δημοσιότητα. Εξυπηρετήσεις συμφερόντων, θα πω εγώ, που σε άλλες περιπτώσεις όχι απλά δεν θα μπορούσαν, λόγω της αντίδρασης των ίδιων των βουλευτών της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, να κατατεθούν επισήμως και να ψηφιστούν εδώ, αλλά ούτε από το καφενείο της Βουλής δεν θα πέρναγαν…»
Μπορώ να αντιληφθώ ότι η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη επιδιώκει να περάσει, όσο γίνεται αθόρυβα, όλα εκείνα τα μέτρα που επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία της. Έτσι, αντιλαμβάνομαι την έκπτωση στην κοινοβουλευτική λειτουργία, σαν συστατικό στοιχείο της προσπάθειας της ΝΔ, για υπερψήφιση σχεδίων νόμου, με τις λιγότερες δυνατές αντιδράσεις σε όλα τα επίπεδα (μεταξύ αυτών και στο κοινοβουλευτικό).
Η υποβάθμιση της λειτουργίας του Κοινοβουλίου πάει χέρι-χέρι (δύο όψεις του ίδιου νομίσματος) με την εξαγορασμένη επικοινωνιακή προστασία της ΝΔ και του κ. Μητσοτάκη προσωπικά. Θα αναφερθώ μόνο στο τελευταίο σχέδιο νόμου. Η κυβέρνηση, με αφορμή κάποια μέτρα για την πανδημία, έφερε πλήθος διατάξεων που αφορούν πέρα από το Υπ. Υγείας, και τα Υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης, Άμυνας, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Δικαιοσύνης, Εργασίας-Κοινωνικών Υποθέσεων, Εξωτερικών, Ναυτιλίας, Μετανάστευσης, Περιβάλλοντος, Πολιτισμού, Οικονομικών, Τουρισμού, Υποδομών - Μεταφορών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Γιατί; Αλήθεια, πόσοι βουλευτές είχαν τον χρόνο να εξετάσουν και «γνωρίζουν» σε βάθος τι ψήφισαν τη Δευτέρα, 21 Δεκεμβρίου, την ώρα που ολοκληρωνόταν η λειτουργία του Κοινοβουλίου για το 2020;
Η αντιμετώπιση της πανδημίας και η εφαρμογή των υγειονομικών πρωτοκόλλων, όχι μόνο δεν αντιπαρατίθεται, ίσα-ίσα μάλιστα, μπορεί και πρέπει να γίνεται με σεβασμό στη δημοκρατία και τους κανόνες της. Σε αυτήν την κατεύθυνση, κινούνται και οι προτάσεις που ακολουθούν για την κοινοβουλευτική λειτουργία.
1. ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ
Ο αριθμητικός περιορισμός στη συμμετοχή των βουλευτών στις συζητήσεις, ως ένα βαθμό τούς αποκλείει από την επεξεργασία των σχεδίων νόμου που κατατίθενται για ψήφιση. Η επιστολική ψήφος ουσιαστικά επιτρέπει την αδικαιολόγητη απουσία των βουλευτών από την ψηφοφορία. Η ταυτόχρονη λειτουργία επιτροπών, σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκών, κατά τα υγειονομικά πρωτόκολλα, χώρων, ουσιαστικά δρα αποτρεπτικά στην παρουσία των βουλευτών στις συζητήσεις.
Η εφαρμογή των υγειονομικών πρωτοκόλλων επηρέασε σοβαρά την πρώτη και κύρια υποχρέωση του βουλευτή, που είναι η διά ζώσης συμμετοχή του στο κοινοβουλευτικό έργο. Με τις «εκπτώσεις» στην παρουσία των βουλευτών στο Κοινοβούλιο, δεν είναι υπερβολή, νομίζω, να πούμε ότι η προσαρμοσμένη σε συνθήκες καραντίνας κοινοβουλευτική λειτουργία κινείται στα όρια παραβίασης βασικών δημοκρατικών αρχών. Με την εμπειρία του τελευταίου δεκαμήνου, θεωρώ ότι πρέπει να γίνουν διορθωτικές παρεμβάσεις:
1α. Η λειτουργία των κοινοβουλευτικών επιτροπών να ορίζεται έτσι ώστε σε όλες να κατοχυρώνεται η σύμφωνη με τα υγειονομικά πρωτόκολλα, αυτοπρόσωπη παρουσία όποιου βουλευτή το επιθυμεί.
1β. Κανένας αριθμητικός περιορισμός στη διαδικτυακή συμμετοχή των βουλευτών στις συζητήσεις. Είτε αφορά τις συνεδριάσεις των επιτροπών (αναφέρομαι σε βουλευτές που δεν είναι μέλη τους) είτε τις συνεδριάσεις της ολομέλειας.
1γ. Να μην υπάρχει χρονικός περιορισμός και ασφυκτικά χρονικά περιθώρια στην ψήφιση των σχεδίων νόμου. Ο χρονικός σχεδιασμός να προσαρμόζεται στην διαθεσιμότητα τοποθέτησης από την πλευρά των Βουλευτών.
1δ. Καμιά ονομαστική ψηφοφορία με επιστολική ψήφο. Φυσικά εξαιρούνται όσοι βρίσκονται σε αποστολές του Κοινοβουλίου. Κάθε ονομαστική ψηφοφορία να διαρκεί όσο χρόνο χρειάζεται, ώστε χωρίς να παραβιάζονται τα υγειονομικά μέτρα, να εξασφαλίζεται η δια ζώσης παρουσία-συμμετοχή κάθε βουλευτή σε αυτήν.
2. ΑΠΡΟΣΚΟΠΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ
Τα υγειονομικά πρωτόκολλα επηρεάζουν τη συλλογική δραστηριότητα στο σύνολό της. Οι κοινωνικοί φορείς έχουν να αντιμετωπίσουν, εκτός των άλλων, και το πρόβλημα της συλλογικής επεξεργασίας των θεμάτων για τα οποία καλούνται σε ακρόαση. Επομένως, η προσαρμοσμένη στα πρωτόκολλα κοινοβουλευτική λειτουργία, επηρεάζει ως ένα βαθμό όχι μόνο τον αριθμό των συμμετεχόντων κοινωνικών φορέων, αλλά και την ποιότητα των παρεμβάσεων τους. Το θέμα αυτό πρέπει να τύχει ευρείας διαβούλευσης. Με κριτήριο την απρόσκοπτη συμμετοχή των κοινωνικών φορέων στην επεξεργασία του νομοθετικού έργου, πρέπει να δούμε τα χρονικά περιθώρια που τους παρέχονται για την ουσιαστική παρέμβασή τους στο κοινοβουλευτικό έργο.
3. ΟΧΙ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΤΙΚΕΣ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ
Από τις όχι και τόσο μακρινές «επείγουσες τροπολογίες κατ’ επιταγή της τρόικα» και τις προεκλογικές του 2014, μέχρι τις πρόσφατες «Χριστουγεννιάτικες», που ανέφερε ο Αλέξης Τσίπρας, το θέμα ανακύπτει επαναλαμβανόμενο πολλές φορές. Πέρα από τις τελευταίες μεθοδεύσεις της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη, το ζήτημα των τροπολογιών της «τελευταίας στιγμής» ταλανίζει τη λειτουργία του Κοινοβουλίου διαχρονικά.
Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι το πρόβλημα θα διαιωνίζεται και θα αναπαράγεται, όσο η λειτουργία του Κοινοβουλίου επιτρέπει να κατατίθενται τροπολογίες που δεν τις γνωρίζουν ούτε οι εισηγητές των κομμάτων. Η λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι απλή. Κάθε τροπολογία, υπουργική ή βουλευτική, συζητείται στην ολομέλεια, μόνον εφ’ όσον έχει κατατεθεί, το αργότερο, στην τελευταία συνεδρίαση στις επιτροπές που προηγούνται. Να απαγορεύεται η συζήτηση οποιασδήποτε υπουργικής ή βουλευτικής τροπολογίας που παρουσιάζεται για πρώτη φορά μετά τη λήξη των συνεδριάσεων των αντίστοιχων επιτροπών. «Τροπολογία Εκπρόθεσμη» ή «τι να κάνουμε, δίκιο έχετε που φωνάζετε, αλλά υπάρχει επείγον ζήτημα», καθώς και όλες οι δικαιολογίες που ακούγονται, δεν έχουν θέση. Τροπολογία που δεν κατατέθηκε στις επιτροπές, δεν συζητείται. Ιδού ο δρόμος για όσους θέλουν να σταματήσουν τις όποιες αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις. Αναμφίβολα, το θέμα αφορά και τον ίδιο τον Κανονισμό της Βουλής και μια συζήτηση που ίσως μας φέρει ενώπιον ομόφωνης απόφασης της ολομέλειας.
Η δημοκρατική παράταξη έχει την υποχρέωση να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα για την εμβάθυνση της δημοκρατίας σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, σε όλη την πυραμίδα της διοίκησης. Με αυτό το κριτήριο πρέπει να σταθούμε και στην αποτίμηση των μέτρων που αφορούν την εφαρμογή των υγειονομικών πρωτοκόλλων και τις επιπτώσεις στην κοινοβουλευτική λειτουργία.
Οι βουλευτές της Αριστεράς, εκπρόσωποι της δημοκρατικής παράταξης, ανυποχώρητοι στις αρχές μας, με τη λειτουργία της κοινοβουλευτικής μας ομάδας και τη γενικότερη στάση μας, οφείλουμε να διαφυλάξουμε την ισότιμη συμμετοχή όλων των βουλευτών στο κοινοβουλευτικό έργο.