“Ζω χωρίς αυταπάτες.
Γνωρίζω καλά πως δεν θα έχω τις ίδιες ευκαιρίες
και τα ίδια δικαιώματα,
ούτε θα μπορώ να συνυπάρχω δημιουργικά σε μία κοινωνία,
σε μία πολιτεία που το διαφορετικό το Φοβάται”…
Αντώνης Ταστάνης-Ποιητής
Χθές 3 Δεκεμβρίου ήταν η Παγκόσμια Ημέρα αφιερωμένη στους ανθρώπους με αναπηρία..
«Παγκόσμια ημέρα είναι το τέλος της προηγουμένης χρονικής περιόδου και η αρχή της επόμενης. Είναι το σημείο "μηδέν" που όλοι οι πολίτες και κυρίως η πολιτεία κάνουν τον απολογισμό τους για το τι έχουν πράξει, το τι έχουν αλλάξει για να κάνουν καλύτερη, ποιοτικότερη και ισότιμη τη ζωή των ανθρώπων με αναπηρία», ακόμα και ο προσδιορισμός της ημέρας θα μπορούσε να ήταν πιο ευαίσθητος και πιο ανθρώπινος.
Εχουμε να κάνουμε με ανθρώπους-ανδρες, γυναίκες παιδιά- και όλοι εμείς οι αρτιμελείς πρέπει να φιλοσοφούμε και να σεβόμαστε πως ακόμα και οι απλές καθημερινές κινήσεις και ευκολίες για κάποιους είναι όνειρο ζωής» Γιώργος Γκούντας
“Είναι γνωστό ότι η γυναίκα µε αναπηρία αντιµετωπίζει διακρίσεις εις το τετράγωνο. Μια φορά ως γυναίκα και εις το τετράγωνο ως ανάπηρη γυναίκα. Βρίσκεται σε κοινωνική αποµόνωση λόγω προκαταλήψεων και δυσκολιών πρόσβασης στην αγορά εργασίας, ενώ σε περιόδους οικονοµικής κρίσης αποτελεί το πρώτο θύµα της φτώχειας. Ξέρω, όµως, τη δύναµη, το πείσµα, την επιµονή, τη γενναιοδωρία και την αποφασιστικότητα των γυναικών µε αναπηρία”. (Θεανώ Φωτίου)
Οι γυναίκες με αναπηρία βιώνουν διπλή διάκριση, λόγω φύλου και λόγω αναπηρίας, καθώς και πολλαπλή διάκριση όταν σε αυτές τις δύο ιδιότητες έρχονται να προστεθούν και άλλες, όπως το να είναι μετανάστριες, πρόσφυγες, αιτούσεςς άσυλο κ.α. Κατά συνέπεια, αναφερόμαστε σε μια ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη, η οποία έρχεται αντιμέτωπη με πολλαπλά εμπόδια και κινδύνους, και υφίσταται πολλαπλές διακρίσεις και αποκλεισμούς
Οι γυναίκες με αναπηρία δεν είναι μόνο άνθρωποι που δεν έχουν την ικανότητα να κάνουν ορισμένα πράγματα· πάνω από όλα είναι γυναίκες, πάνω από όλα είναι άνθρωποι. Όταν αναφερόμαστε στις γυναίκες αυτές, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι αναφερόμαστε σε πολίτες, σε γυναίκες πολίτες, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να ορίζονται από την αναπηρία τους, όταν μάλιστα αυτό δεν το θέλουν ούτε και οι ίδιες.
Κάθε μέρα, οι γυναίκες αυτές αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις και έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τις άλλες γυναίκες· είναι φίλες, κόρες, μητέρες, σύζυγοι και εργαζόμενες. Πρέπει να εκπληρώσουν διάφορους ρόλους, όπως κάθε γυναίκα. Είναι ταλαντούχες από πολλές απόψεις, καταρτισμένες και εμπλουτίζουν την κοινωνία μας, αυξάνοντας έτσι την πολυμορφία της. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να εξεταστεί, να εκτιμηθεί και να προωθηθεί η θετική αυτή συμβολή, καθώς και να διασφαλιστεί επίσης ότι τα σχέδια αυτών των γυναικών για τις ζωές τους λαμβάνονται εξίσου υπόψη και έχουν τις ίδιες πιθανότητες να πραγματοποιηθούν με τα σχέδια των γυναικών χωρίς αναπηρία.
Το δικαίωμα των γυναικών με αναπηρία να ζουν με βάση τις προσωπικές τους αποφάσεις και ιδέες θα πρέπει να είναι κατοχυρωμένο, όπως συμβαίνει και με τις άλλες γυναίκες.
Για να διευκολυνθεί αυτό, πρέπει να μειωθούν τα κοινωνικά εμπόδια και πρέπει να δημιουργηθεί μια θετική αντίληψη για την πολυμορφία. Οι γυναίκες με αναπηρία μπορούν να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή, τόσο σε προσωπικό όσο και σε γενικότερο επίπεδο, με τη βοήθεια πολλών και διαφόρων (συμπληρωματικών) μέτρων.
Τα μέτρα αυτά αφορούν τον τομέα της προσβασιμοτητας όλων αυτών των ανθρώπων στις πόλεις της χώρας τους και στο εξωτερικό. Τη δυνατότητα πρόσβασης σε ηλεκτρονικό και όχι μόνο περιεχόμενο, την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και στο εργασιακό περιβάλλον, την αντιμετώπιση της γυναικείας σεξουαλικότητας και της μητρότητας κατά τρόπο ώστε να μην εισάγονται δυσμενείς διακρίσεις.
Οι αλλαγές και οι προκλήσεις στα στάδια της ζωής των γυναικών έχουν ιδιαίτερη σημασία: παιδική ηλικία, εφηβεία, ανακάλυψη της σεξουαλικότητας, μητρότητα, εμμηνόπαυση και τρίτη ηλικία.
Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην παιδική ηλικία και την εφηβεία των γυναικών με αναπηρία, διότι στις ηλικίες αυτές υπάρχει η δυνατότητα να τεθούν τα θεμέλια για μια σειρά από θετικές εξελίξεις στην ενήλικη ζωή τους.
Η θέσπιση προγραμμάτων συνεκπαίδευσης τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να υποστηριχθούν και να διευκολυνθούν, μειώνει τους κοινωνικούς φραγμούς και αυξάνει την εμπιστοσύνη.
Το ζήτημα της βίας και του αποκλεισμού, όπως αποτυπώνεται στη γλώσσα και στα μέσα ενημέρωσης, πρέπει οπωσδήποτε να τεθεί στα σχολεία, ώστε τα παιδιά και οι νέοι ενήλικες να μπορέσουν να αναπτύξουν μια γλώσσα δικαιοσύνης και ισότητας.
Είναι αποδεδειγμένο ότι οι γυναίκες με αναπηρία, σε σύγκριση με τις άλλες γυναίκες, κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν θύματα βίας και μάλιστα, στις πατριαρχικές κοινωνίες ο κίνδυνος αυτός είναι εμφανώς μεγαλύτερος. Η βία μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους: εξαναγκασμός σε σεξουαλική πράξη και βιασμός, αναγκαστική διαβίωση σε ιδρύματα κοινωνικής μέριμνας, εγκλεισμός, παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, αναγκαστική στείρωση, αναγκαστική αντισύλληψη, αναγκαστική άμβλωση, είναι μόνο μερικοί από αυτούς.
Γενικά, η συμμετοχή των ανθρώπων με αναπηρία και στη δημιουργία νέων προτύπων θα πρέπει να εδραιωθεί, διότι μόνο με τον τρόπο αυτόν μπορούμε να ενεργούμε μαζί με ανθρώπους με αναπηρία και όχι σε βάρος αυτών.
Ένταξη σημαίνει να έχει κάποιος τη δυνατότητα να ζει ελεύθερα σε μια κοινωνία και να συμβάλλει σε αυτήν· είναι επιτακτική η ανάγκη διατήρησης και διασφάλισης ελάχιστων προτύπων στους τομείς των δικαιωμάτων των πολιτών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου, ένας σαφής ορισμός της αναπηρίας που δεν εισάγει διακρίσεις έχει θεμελιώδη σημασία, και συνιστάται ιδιαίτερα η χρήση του ορισμού της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τις αναπηρίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η θέση των γυναικών με αναπηρία προσδιορίζεται από πολλούς παράγοντες –ένας εκ των οποίων είναι και η αναπηρία– και ότι οι γυναίκες αυτές πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ίσες και ικανότατες πολίτες και άνθρωποι.
Το ακριβώς αντίθετο, ωστόσο, συμβαίνει στους τομείς του πολιτισμού και των μέσων ενημέρωσης, όπου οι γυναίκες με αναπηρία σπανίως προβάλλονται, παρόλο που μια τέτοια προβολή θα συνέβαλε στην κατάρριψη εμποδίων, ορίων και των εικονικών προτύπων.
Η αντιμετώπιση της αναπηρίας ως μειονεκτήματος, εκτός του ότι είναι εσφαλμένη, οδηγεί και σε έναν μονοδιάστατο τρόπο σκέψης, ο οποίος πρέπει να αποτρέπεται.
Η πολυμορφία αποτελεί τη βάση κάθε σύγχρονης κοινωνίας· μπορεί και πρέπει να επιδιώκεται.
Στο πλαίσιο ιδίως της στήριξης των αναπτυσσόμενων χωρών, οι ανάγκες και απαιτήσεις των ανθρώπων με αναπηρία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, καθώς στις χώρες αυτές απουσιάζει ακόμα και ο σεβασμός των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι γυναίκες με αναπηρίες, οι οποίες αποτελούν το 16 % του συνολικού πληθυσμού των γυναικών και το 60 % του συνολικού πληθυσμού των ατόμων με αναπηρίες στην ΕΕ, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολλαπλές και διατομεακές διακρίσεις σε όλους τους τομείς της ζωής. Μόνο το 20,7 % των γυναικών με αναπηρίες απασχολούνται πλήρως, σε σύγκριση με το 28,6 % των ανδρών με αναπηρίες[10]. Το ποσοστό οικονομικής αδράνειας των γυναικών με αναπηρίες υπερβαίνει τα δύο τρίτα του συνολικού πληθυσμού των γυναικών σε ηλικία εργασίας (16-64 ετών).
Οι γυναίκες με αναπηρία στις αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν ειδικά εμπόδια τα οποία συχνά οδηγούν σε „διαρθρωτική“ βία.
Το πρόβλημα της διαρθρωτικής βίας πρέπει να εξεταστεί μεμονωμένα και συνιστά ένα πεδίο στο οποίο οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ασκούν μεγάλη επιρροή: στο ευρωπαϊκό επίπεδο των νομικών εργασιών για τη θέσπιση προτύπων.
Η διαρθρωτική βία σε βάρος των γυναικών με αναπηρία μπορεί να καταπολεμηθεί με «ήπια μέσα», όπως π.χ. με προγράμματα κατάρτισης, πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης και γενικότερες ενημερωτικές εκστρατείες με στόχο να αποτραπεί η επέκταση των προκαταλήψεων και να αυξηθεί η κατανόηση απέναντι στα προσωπικά βιώματα των γυναικών με αναπηρία.
Καθίσταται επιτακτική η ανάγκη να εφαρμοστεί άμεσα η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ώστε να καταστεί η κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους μια πραγματικότητα.
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι/ες με την πρόκληση της ενεργούς ένταξης των γυναικών με αναπηρία στην κοινωνία και της ενθάρρυνσης της συμμετοχής τους σε ισότιμη βάση. Το 15 % του ευρωπαϊκού πληθυσμού αποτελείται από άτομα με αναπηρία· ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους έχει στην οικογένειά του ένα μέλος με αναπηρία. Οι αριθμοί αυτοί καταδεικνύουν πόσο σημαντικό είναι να φανούμε αντάξιοι των υψηλών μας προσδοκιών και να δημιουργήσουμε ένα εξίσου φιλικό περιβάλλον για κάθε πολίτη στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δέσποινα Σαγγανά
Msc Πολ.Επιστημών
Πηγές:
Εφημ.ΕΘΝΟΣ
Ευρωπαϊκή Επιτροπή-Κοινωνικές Υποθέσεις
