Η επίκαιρη ερώτηση της Θεοπίστης (Πέτης) Πέρκα προς τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών με θέμα «Πανδημία Covid-19 και εταιρίες διαχείρισης αεροδρομίων – Γεγονός Ανωτέρας Βίας ή Δυσμενές Συμβάν;» συζητήθηκε στην Ολομέλεια της Βουλής, σήμερα, 20.6.2020. Ακολουθεί η τοποθέτηση της κ. Πέρκα:
«Κύριε Υπουργέ, είναι γεγονός και συμφωνούμε όλοι ότι κατά την υφιστάμενη υγειονομική κρίση, οι αερομεταφορές γενικότερα, αλλά και ειδικά οι εταιρίες διαχείρισης αεροδρομίων έχουν δεχθεί ιδιαίτερα ισχυρό πλήγμα. Αναφέρομαι στη Fraport, στην εταιρία «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών», αλλά και στην εταιρία κατασκευής του νέου αεροδρομίου στο Ηράκλειο και στις σχετικές επιστολές τους προς τα αρμόδια Υπουργεία, με τις οποίες ζητούσαν την εφαρμογή έκτακτων μέτρων και δη ενισχύσεων από το Ελληνικό Δημόσιο.
Εμείς κατ’ αρχάς συμφωνούμε ότι πρέπει να υπάρχει ενίσχυση του τομέα των αερομεταφορών, σημειώνουμε όμως ότι με βάση τις επιστολές των εταιριών, προκύπτει το εξής οξύμωρο: η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί «ανωτέρα βία» για το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας (ΔΑΑ) και για το Καστέλι, «δυσμενές συμβάν» για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια, ενώ ταυτόχρονα είναι αχαρακτήριστη για τα 23 κρατικά αεροδρόμια, τα οποία όμως πλήττονται ομοίως.
Οφείλει το Υπουργείο να δώσει μια απάντηση σ’ αυτό, διότι με βάση τις συμβάσεις παραχώρησης, δεν είναι δυνατό να ικανοποιηθούν τα αιτήματα όλων των παραχωρησιούχων. Τι κάνει λοιπόν η Κυβέρνηση; Ακολουθεί την προσφιλή της τακτική, αγνοεί δηλαδή τις συμβάσεις και προχωράει σε ΠΝΠ, μέσω της οποίας δίδεται αναστολή της καταβολής των ληξιπρόθεσμων οφειλών της Fraport προς το δημόσιο και συγκεκριμένα για το 2019.
Το πρώτο δηλαδή σοβαρό θέμα είναι ότι όταν το Δημόσιο υπογράφει μια Σύμβαση Παραχώρησης, η σύμβαση αυτή πρέπει να τηρείται κατά γράμμα. Επισημαίνω ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει παραβιάσει τη σύμβαση αυτή. Επειδή τη διαβάσαμε λεπτομερώς, κάνενα άρθρο της δεν καλύπτει την πανδημία. Σε κάθε περίπτωση, βασικό επιχείρημα υπέρ των συμβάσεων παραχώρησης ήταν μεταξύ άλλων και η ανάληψη από τον ιδιώτη ουσιαστικού μέρους του επιχειρηματικού ρίσκου, εδώ όμως δε γίνεται αυτό. Δηλαδή όταν η εταιρία είχε υπερκέρδη το 2019, ρεκόρ εσόδων, δεν τα μοιράστηκε με το δημόσιο. Τώρα που έρχεται μια κρίση όμως, πρέπει το δημόσιο να χρηματοδοτήσει τη ζημιά;
Στη σύμβαση υπάρχει φυσικά και το Άρθρο 45 για το Δυσμενές Συμβάν, η επίκλησή του όμως για την αναβολή των παραπάνω πληρωμών, δύναται να γίνει προς το τέλος εκάστου έτους παραχώρησης και όχι τώρα. Κυρίως όμως η Fraport με βάση το άρθρο αυτό δύναται να ζητήσει αναβολή πληρωμής τμήματος της εισφοράς προς τον Παραχωρητή, καθώς και αναβολή τμήματος της Αμοιβής Παραχώρησης «ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ του Δυσμενούς Συμβάντος». Ως γνωστόν, το 2019 δεν υπήρχε ούτε κορωνοϊός, ούτε «δυσμενές συμβάν» στην Ελλάδα και όπως ανέφερα ήδη, ήταν μια χρονιά με υπερκέρδη για την εταιρία, όπου έδωσε και μπόνους στα στελέχη της.
Θεωρούμε λοιπόν ότι η ρύθμιση αυτή είναι χαριστική, ότι είναι εκτός σύμβασης και φυσικά δεν προβλέπεται πουθενά κάποια ρήτρα απασχόλησης. Γνωρίζουμε όλοι ότι τελικά την κατακόρυφη πτώση στα έσοδα των αεροπορικών εταιριών λόγω της πανδημίας την πλήρωσαν κυρίως οι εργαζόμενοι.
Απ’ την άλλη πλευρά, έχουμε και το ‘Ελ. Βενιζέλος’, όπου στη Σύμβαση Ανάπτυξης Αεροδρομίου προβλέπεται ‘Γεγονός Ανωτέρας Βίας’. Αναφέρεται όμως ρητά ότι αν τα συναρμόδια Υπουργεία δεν έχουν απαντήσει μέσα σε 28 μέρες από τη λήψη της γνωστοποίησης Γεγονότος Ανωτέρας Βίας από την εταιρία, θεωρείται ότι έχουν αποδεχθεί το έγκυρο του ισχυρισμού της. Η προθεσμία αυτή έχει λήξει ήδη από τις 22 Απριλίου, οπότε αφού δεν έχει γίνει γνωστή κάποια ενέργεια της Κυβέρνησης, θεωρούμε ότι και πάλι η Κυβέρνηση δεν έχει κάποια πρόθεση να διαπραγματευτεί και η όποια ενίσχυση προς τη ΔΑΑ θα είναι αποτέλεσμα μιας ad hoc ρύθμισης, η οποία δε θα λαμβάνει υπόψη τη σχετική σύμβαση.
Δηλαδή την εποχή που και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ενισχύεται το επιχείρημα να μην υπάρχει μια κουλτούρα μη πληρωμών, την εποχή που έχουμε αναστολές συμβάσεων, που έχουμε τεράστια ζητήματα με τους εργαζομένους και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν πρόσβαση σε δανεισμό, έχουμε ταυτόχρονα και εταιρίες, οι οποίες χωρίς ρήτρα απασχόλησης και χωρίς περιορισμούς, τυγχάνουν ευνοϊκών όρων.
Ερωτώ επομένως κύριε Υπουργέ, πώς χαρακτηρίζει η Κυβέρνηση νομικώς την υφιστάμενη υγειονομική κρίση, γιατί αγνοούνται οι Συμβάσεις Παραχώρησης και τι θα γίνει με τα 23 κρατικά αεροδρόμια και ιδιαίτερα με το Ηράκλειο, το οποίο χρηματοδοτεί και το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι, γεγονός εξαιρετικά σοβαρό».
Στη δευτερολογία της η κ. Πέρκα απάντησε στα επιχειρήματα του Υφυπουργού Υποδομών και Μεταφορών και τοποθετήθηκε ως εξής:
«Κύριε Υπουργέ, βεβαίως και θα πρέπει να στηριχθούν, εγώ θα έλεγα, όλοι οι κλάδοι της οικονομίας. Τους όρους όμως συζητάμε. Από τη στιγμή που υπάρχουν Συμβάσεις Παραχώρησης, πρέπει να ακολουθούμε τα άρθρα των συμβάσεων αυτών. Αν θέλετε να πάμε με άλλο τρόπο, αφού μιλάμε για γεγονότα πρωτόγνωρα, όπως είναι η πανδημία, γιατί τότε δεν ακολουθείτε τα παραδείγματα άλλων χωρών στην Ευρώπη και στην Αμερική, όπου για να βοηθηθούν οι αεροπορικές εταιρίες από το κρατικό πρόγραμμα στήριξης του κλάδου, το δημόσιο λαμβάνει μετοχές των εταιριών αυτών; Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα μεγάλων αεροπορικών εταιριών, όπως η Alitalia, η Air-France/KLM, η Lufthansa, αλλά και στην Αμερική, όπου ακολουθείται η τακτική ότι όταν δίδεται ‘ζεστό χρήμα’, ακόμα και με τη μορφή δανείων με εγγύηση του δημοσίου, το κράτος αναλαμβάνει μερίδιο στις εταιρίες, ενώ παράλληλα αποκτά και θέσεις στο Διοικητικό Συμβούλιο των εταιριών με δικαίωμα βέτο, για να έχει έλεγχο, διότι δεν μπορεί από τη μια πλευρά να δίδεται κρατική ενίσχυση και απ’ την άλλη να δίδονται μπόνους στα στελέχη.
Πιστεύω πάντως πως το σωστό είναι όλα να αντιμετωπίζονται στο πλαίσιο των συμβάσεων. Όταν μιλάμε για συμβάσεις παραχώρησης, υπάρχει όπως είπαμε και το επιχειρηματικό ρίσκο. Είδαμε όμως και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης αυτό να μην αναλαμβάνεται από τις εταιρίες. Ή αντίστοιχα τώρα στην πανδημία, ο ‘Μορέας’ έλαβε πάλι 11 εκ. ενίσχυση. Δηλαδή, κάποια στιγμή πρέπει ως κράτος να μελετήσουμε τελικά τι μας έχουν στοιχίσει αυτές οι συμβάσεις παραχώρησης. Είναι καλό εργαλείο, αλλά πρέπει να τηρούνται και οι όροι των συμβάσεων αυτών.
Όσον αφορά στη ρήτρα απασχόλησης, υπάρχουν δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι η Air-France σχεδιάζει να βγάλει σε εθελουσία έξοδο περίπου 8.300 εργαζομένους της. Η Fraport, η οποία έχει τη διαχείριση πολλών αεροδρομίων παγκοσμίως, για παράδειγμα στην Αττάλεια, στην Αγία Πετρούπολη, στη Φρανκφούρτη, σχεδιάζει επίσης την περικοπή έως και 4.000 θέσεων εργασίας στο αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης. Οπότε μιλάμε για μια εταιρία που στη χώρα μας τυγχάνει μιας ευνοϊκής μεταχείρισης, χωρίς όμως να έχουν εξασφαλιστεί οι θέσεις εργασίας.
Σημειωτέον ότι στα παραχωρηθέντα αεροδρόμια, οι βασικότερες λειτουργίες (πύργος ελέγχου, ραδιοβοηθήματα, αερολιμενικός έλεγχος κ.α), παρέχονται δωρεάν από τους υπαλλήλους της ΥΠΑ και της ΑΠΑ για τον παραχωρησιούχο.
Σε κάθε περίπτωση, πιστεύω κύριε Υπουργέ ότι πρέπει οι όποιες ρυθμίσεις να γίνονται πιο προσεκτικά, να τηρούνται οι συμβάσεις και αν λόγω πρωτόγνωρων καταστάσεων δεν ακουλουθούνται οι συμβάσεις, υπάρχει η λύση που αναφέραμε πριν με την απόκτηση μετοχών των εταιριών από το Ελληνικό Δημόσιο, για να υπάρχει μια εγγύηση. Εντωμεταξύ, με τα έσοδα από την αμοιβή παραχώρησης της Fraport, συντηρούνται τα υπόλοιπα αεροδρόμια. Μας είπε ο κ. Σταϊκούρας στη Βουλή ότι η εταιρία εξόφλησε τις οφειλές της στο Δημόσιο και ότι η αναστολή αφορά μόνο στο ΤΑΙΠΕΔ. Επαναλαμβάνω όμως και κλείνω μ’ αυτό ότι και το ΤΑΙΠΕΔ δημόσιο ταμείο είναι, οπότε αν η Fraport χρωστάει στο ΤΑΙΠΕΔ, στην ουσία χρωστάει στο Ελληνικό Δημόσιο».
