Διεισδύει στις στρώσεις της πληβιοποιημένης κληρονομιάς. Φιλόσοφος, συμπαντικός, εισηγητής της έννοιας της σημειολογίας, ιστορικός αναλυτής, μυθοπλάστης, ο Ουμπέρτο Έκο ήταν το ψηφιδωτό της ενόργανης ύλης της σύγχρονης σκέψης. Ο ίδιος όριζε τον εαυτό του ως εξής: «Είμαι κατά βάση φιλόσοφος, που γράφει μυθιστορήματα τα σαββατοκύριακα».

Γεννήθηκε στην Αλεσσαντρία του Πιεμόντε το 1932. Σπούδασε και διακόνησε σε όλη του τη ζωή, μεσαιωνική φιλοσοφία και φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Τορίνο. Κατείχε την έδρα της Σημειωτικής στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια, ενώ ήταν ιδρυτής του τμήματος Επικοινωνίας του πανεπιστημίου του Σαν Μαρίνο. Πολλές φορές ειδικοί και μη, τον ρωτούσαν γιατί αγάπησε τόσο πολύ τον Μεσαίωνα και αν βρίσκει ομοιότητες με την σημερινή Ευρώπη. Ο Έκο ισχυριζόταν, πως είναι απαράδεκτο να αγνοήσουμε μια περίοδο στην ανθρώπινη κατάσταση που κράτισε χίλια χρόνια και κατασκεύασε συνειδήσεις. Ενώ για την «επικαιροποίηση» του Μεσαίωνα σήμερα, απαντούσε με το γνωστό του χιούμορ: «Δώστε μου 50 δολάρια και σας βρίσκω δεκάδες ομοιότητες απ’όλες τις περιόδους της Ιστορίας».

O Έκο μπόλιασε την τρέχουσα κουλτούρα με την κληρονομιά της πνευματικής ιστορίας. Κάτοχος μιας θηριώδους βιβλιοθήκης, ευρυμαθής από τους λίγους, υπήρξε τροποντινά ένας από τους εισηγητές του μεταμοντερνισμού. Στο περίφημο «Εκκρεμές του Φουκώ», έκανε ακριβώς αυτό. Στο «Όνομα του Ρόδου» ή στο «Μπαουντολίνο», γυρίζει στις απαρχές των πολιτισμικών κριμάτων της Δύσης. Την κτητική της μανία, για παράδειγμα. Για να αναφερθούμε σε δύο πολύ διάσημα έργα του. Στα νιάτα του υπηρέτησε και ως μέλος της Καθολικής νεολαίας. Γρήγορα την παράτησε, βλέποντας την συντηρητική ιεραρχία να οδηγείται προς ολοκληρωτικές απόψεις. «Πολλοί άνθρωποι ψάχνουν το νόημα της ζωής, κατασκευάζοντας ένας προσωπικό Θεό. Κατά την γνώμη μου, η θρησκεία παράγει τον Θεό και ποτέ το αντίθετο». Ήταν μέλος της περίφημης κολλεκτίβας καλλιτεχνών «Ομάδα 63». Οι οποίοι πρωταρχικός τους στόχος ήταν η επανάσταση κατά των παγιωμένων συνηθειών. Σαλγκάρι, Τζόυς, Μπαλζάκ, Τόμας Μαν και άλλοι, αναλύονταν στη βάση των πολιτικών και δομικών τους εκτάσεων. Εκείνη την εποχή της «όρεξης», η γνωριμία του με τον Ρολάντ Μπαρτ ήταν καθοριστική. Ο Έκο επηρεασμένος από την γνωριμία, θα προχωρήσει ουσιαστικά στην αποδόμηση της αριστοτελικής αναπαράστασης, κρατώντας την λειτουργικότητα της δραματουργικής ανάγκης του μύθου.

Ο Ιταλός φιλόσοφος, κατηγορήθηκε αρκετές φορές για ομογενοποίηση ανόμοιων θεμάτων, χάρη εντυπωσιασμού. Ο ίδιος απαντούσε πως ο Όργουελ έγραψε και κόμικς και μανιφέστα κατά του καπιταλισμού. Το ζήτημα είναι για κάποιους, έλεγε ο Έκο, να μην μαγαριστεί την βιτρίνα των ακαδημαϊκών «μαγαζιών». Ήδη από το πρώτο του έργο «The open work» (1962), έβλεπε την τέχνη σαν ένα δίκτυο ενδείξεων-συμβόλων. Το φάσμα που ανέπτυξε η σημειωτική θεωρία (1976) για το αν υπάρχει αντικειμενισμός στην αλήθεια, προκάλεσε σάλο στις μέρες του, διότι προσπαθούσε να ριγματώσει τα «αυτονόητα». Όμως ο Έκο, δεν λάμβανε υπ’όψη του την αλήθεια ως εκπομπή μιας πηγής αιτίων. Αλλά ως ένα πλέγμα αλληλοεπιδρούμενων ενώσεων της προσωπικής και κοινωνικής ιστορίας. Κατά βάθος ο Έκο ήθελε να γεννά ιστορίες και χαρακτήρες, διότι έτσι έκανε την δική του προσπάθεια να εξηγήσει τον κόσμο. Κι επειδή όπως υποστήριζε στην τέχνη όλα τέλειωσαν με το μαύρο τετράγωνο του Μάλεβιτς και την ηχητική σιωπή του Κέιτζ, η διανόηση θα πρέπει να ξαναβρεί το νήμα της στάθμης μέσα από την παράδοση και την μεταφορά. Από την πρώτη στιγμή βρέθηκε απέναντι στον Μπερλουσκόνι και τις πρακτικές του. Υποστήριξε την πληροφοριακή δύναμη των ηλεκτρονικών δικτύων, υπήρξε όμως αντίθετος στον φετιχισμό τους και την «απόλυτη» αλήθεια την οποία φέρουν, που δεν είναι κάτι άλλο παρά μια φενάκη. Κι επειδή η περισσότεροι άνθρωποι θέλουν τις εύκολες απαντήσεις, ο Έκο έβλεπε ως καθήκον να κάνει τις δύσκολες ερωτήσεις. Ένας πολυπράγμων διανοητής που εκπροσωπούσε το αδάμαστο πνεύμα της αναζήτησης του 20ου αιώνα. Ο Ουμπέρτο Έκο, ήταν η άλως της Ιστορίας. Της έρευνας που περνά από τη μνήμη, για να προκόψει ο άνθρωπος.