Λίγα λόγια εισαγωγικά. Στις 19 Ιουνίου 2017, η εφημερίδα "The New York Times" διαπίστωνε πρωτοσέλιδα ότι με τη διεθνή υποχώρηση των ΗΠΑ, ήταν η ώρα της Ε.Ε. να κινηθεί πιο δυναμικά. Η έγκυρη αμερικανική εφημερίδα, που ασκεί έντονη κριτική στην κυβέρνηση Τραμπ, χαρακτήριζε σχετικά ανώδυνο για την Ε.Ε. το Brexit και θετικές τις πρωτοβουλίες Μακρόν.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ζητείται από την Ευρώπη να αφυπνιστεί και να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Παρόμοιες ελπίδες είχαν γεννηθεί το 1991, με τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, αλλά τότε δυστυχώς, με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, οι κυρίαρχες δυνάμεις της Ε.Ε. επέλεξαν τον νεοφιλελευθερισμό και τον ευρωατλαντισμό. Την ίδια χρονιά διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση και έλαβε τέλος το εγχείρημα της περεστρόικα, που συνοδευόταν και από τη ριζοσπαστική ιδέα οικοδόμησης του Κοινού Ευρωπαϊκού Σπιτιού. Συνέπεια της αρνητικής αυτής εξέλιξης ήταν και η μετατόπιση δεξιότερα της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας.
Πολλά χρόνια μετά (2008) ξέσπασε η πρωτόγνωρη διεθνής οικονομική κρίση, που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, βρίσκοντας και πάλι οικονομικά και κοινωνικά ευάλωτη και ανοχύρωτη την Ε.Ε., με τραγικές συνέπειες πρωτίστως για την Ελλάδα. Ωστόσο, από τη χώρα μας γεννήθηκε η ελπίδα για ριζικές αλλαγές στην Ε.Ε., αφού «η λιτότητα σκοτώνει την Ευρώπη», όπως διακήρυξε ο Αλέξης Τσίπρας στις ευρωεκλογές του 2014.
Η ιστορική νίκη του κόμματός μας στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 κατέστησε πιο ρεαλιστικές τις ελπίδες για προοδευτικές αλλαγές στην Ε.Ε., με τη μάχη της διαπραγμάτευσης, παρά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου, να δονεί τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ακολούθησε νέα νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, που ενίσχυσε τις διαδικασίες μετατόπισης προς τα αριστερά ορισμένων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, με πρώτο εκείνο της Πορτογαλίας, το οποίο σχημάτισε κυβέρνηση με τη στήριξη του Μπλόκου της Αριστεράς και του Πορτογαλικού Κ.Κ. Η συνέχεια είναι γνωστή, με το φαινόμενο Κόρμπιν στη Βρετανία και το Podemos στην Ισπανία.
Τι πρέπει να κάνουν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΕΑ
Το γεγονός ότι ο Αλέξης Τσίπρας ανέλαβε πρωτοβουλία (2016) για τη συνεργασία των μεσογειακών χωρών - μελών της Ε.Ε., ενίσχυσε παραπέρα τον ρόλο της Ελλάδας και στο διακυβερνητικό επίπεδο, αφού η εν λόγω διαδικασία καθιερώθηκε με διαδοχικές συναντήσεις σε Λισσαβώνα, Μαδρίτη και Ρώμη, από τις οποίες προέκυψαν προτάσεις και για το μέλλον της Ε.Ε. Προτάσεις που κινούνται παράλληλα με εκείνες του Μακρόν και αν υιοθετηθούν, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι «ο Νότος θα αλλάξει την Ευρώπη».
Από την άλλη, στη Μασσαλία ξεκίνησε, με πρωτοβουλία του ΚΕΑ, η διαδικασία του Φόρουμ των Προοδευτικών Δυνάμεων της Ε.Ε. (Νοέμβριος 2017), που, παρά την όχι και τόσο ευρεία συμμετοχή, αποφασίστηκε να αποκτήσει επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα.
Με τον «τυφώνα Τραμπ» να απειλεί την Ευρώπη και τον κόσμο, η προώθηση της διαδικασίας αυτής προς όφελος της πολιτικής συνεργασίας των ευρύτερων προοδευτικών δυνάμεων αποκτά επείγοντα χαρακτήρα. Όμως, για να καρποφορήσει, θα πρέπει να στηριχθεί όχι μόνο σε γενικά συνθήματα, π.χ. αλλαγή στην Ε.Ε., αλλά σε ποικιλία κοινωνικών και πολιτικών μετώπων. Οι απαιτούμενες προγραμματικές συγκλίσεις δεν θα προκύψουν αυτομάτως μέσω συναντήσεων αλληλοενημέρωσης και διαλόγου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να εντοπίσει τα επείγοντα και αναγκαία μέτωπα και να προτείνει αντίστοιχες δράσεις τόσο στο ΚΕΑ, αλλά και στις δυνάμεις των σοσιαλιστών και των Πράσινων της Ε.Ε. Προτείνω λοιπόν:
1. Να σταθεροποιήσουμε και να διευρύνουμε τις σχέσεις μας με τις προαναφερθείσες δυνάμεις, στην Ε.Ε. σε πρώτη φάση, αλλά και στο σύνολο της Ευρώπης.
2. Να επιδιώξουμε τη συνάντηση μαζί τους, δρώντας και σε κινηματικές δομές ευρωπαϊκής εμβέλειας, πρωτίστως στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, που πρέπει να επανενεργοποιηθεί.
3. Υπάρχουν, όμως, και άλλα φόρα για διάφορα διεθνή προβλήματα, π.χ. η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Κοινωνικών ΜΚΟ, ο αντιρατσιστικός συνασπισμός United, και η ICAN, δηλαδή, ο τιμηθείς με Νόμπελ Ειρήνης 2017 διεθνής αντιπυρηνικός συνασπισμός. Υπενθυμίζω ότι το πρωτοφανές σε μαζικότητα ευρωπαϊκό αντιπυρηνικό κίνημα των δεκαετιών 1970 και 1980 αποτέλεσε χώρο συνάντησης των κομμουνιστών, κυρίως των ευρωκομμουνιστών, με τους σοσιαλδημοκράτες, ενώ το ίδιο κίνημα λειτούργησε και ως κοιτίδα του πολιτικού κινήματος των Πράσινων.
4. Σήμερα, πιο έντονα στο προσκήνιο βρίσκονται δύο απειλές που δεν ήταν τόσο μεγάλες κατά τις προαναφερθείσες δεκαετίες. Πρόκειται για την άνοδο του εθνικισμού και του ρατσισμού στην Ευρώπη, καθώς και για την καταστροφική κλιματική αλλαγή. Στα δύο αυτά πεδία, που συνδέονται άμεσα και με το προσφυγικό-μεταναστευτικό, υπάρχει έδαφος ευρύτατων δημοκρατικών, κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών.
5. Πολύ σημαντικό μέτωπο, που έχει υποτιμηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και το ΚΕΑ, είναι αυτό της ειρήνης και του αφοπλισμού, πυρηνικού και συμβατικού. Δεδομένης της σημασίας της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής για το ίδιο το μέλλον της Ευρώπης, το ΚΕΑ θα έπρεπε ήδη να είχε εκπονήσει και προτείνει ένα πρόγραμμα ειρήνης της Ε.Ε. για τη Μέση Ανατολή-Μεσόγειο. Μπορούμε και στο έδαφος αυτό να συναντηθούμε προγραμματικά και με ευρύτερες προοδευτικές δυνάμεις.
Το παραπάνω κείμενο, σχεδόν στο σύνολό του, κατατέθηκε και διαβιβάστηκε στα μέλη της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ με την ευκαιρία της πρόσφατης συνεδρίασής της (19-20.1.2018).
