Ένα έργο του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου με τον πολύσημο τίτλο «Cock» (μτφρ.: κόκορας, κάνουλα, φαλλός κ.ά.), που κατέβηκε από τη θεατρική σκηνή του δήμου Σωτήρας πριν καν ανεβεί, έγινε αφορμή για μια μεγάλη συζήτηση στο νησί για τα όρια της τέχνης, αλλά και της λογοκρισίας, που επανέρχεται κάθε τόσο σε διάφορες μορφές.
Το «Cock», σε κείμενο Μάικ Μπάρτλετ και σκηνοθεσία Κώστα Σιλβέστρου, πραγματεύεται την περίπλοκη κατάσταση που δημιουργείται στην ερωτική σχέση δύο αντρών, όταν ο ένας συνάπτει σχέση και με μία γυναίκα. Το έργο, ανεβασμένο σε αφαιρετικά μη-σκηνικά, βασίζεται στους πολύ δυνατούς, συχνά χιουμοριστικούς και πάντως πολύ ρεαλιστικούς, διαλόγους των τεσσάρων πρωταγωνιστών, αρκετά συχνά με υβρεολόγιο και κάποτε και με παθιασμένα φιλιά μεταξύ του ζεύγους των ανδρών, όχι περισσότερο «προκλητικά» απ’ ό,τι σε άλλα έργα της εποχής και εν πάση περιπτώσει όχι έξω από την πραγματικότητα του 2017, που πασχίζει, στον Δυτικό κόσμο έστω, να αναγνωρίσει τα δικαιώματα της ΛΟΑΤ κοινότητας (η Κύπρος από το 2015 έχει θεσπίσει νομοθετικά τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης και μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου). Σύμφωνα με τους κριτικούς, το έργο επιτίθεται σε ένα κοινωνικό σύστημα αξιών που τραβά έντονες διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους ανθρώπους’ σύμφωνα με τους συντελεστές το έργο αφορά, πιο απλά, την αγάπη μεταξύ των ανθρώπων.
Νοήματα που μάλλον δεν συμμερίζονταν στην αγροτική κοινότητα της Σωτήρας Αμμοχώστου, δίπλα στην κοσμικότατη Αγία Νάπα, η οποία φημίζεται για τα εθνικόφρονα αισθήματα των πλείστων από τους 5.000 κατοίκους της και όπου λόγω της έντονης διαμαρτυρίας μερίδας του τοπικού κλήρου και άλλων πολιτών για το περιεχόμενο του έργου, η προγραμματισμένη για τις 6 Δεκεμβρίου παράσταση στο θέατρο της περιοχής ακυρώθηκε, υπό τον φόβο επεισοδίων, πυροδοτώντας έτσι έναν νέο κύκλο έντασης και συζητήσεων περί λογοκρισίας. Για τη σημειολογία, αξίζει να σημειωθεί ότι στο πρόσφατο παρελθόν ο ΘΟΚ έχει ανεβάσει παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράματος στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, χωρίς να εμποδιστεί από το κατοχικό καθεστώς.
Η «Σωτήρα» μας αφορά όλους
Άρθρο της Ελένης Μαύρου από το dialogos.com.cy
Η απόφαση του Δήμου Σωτήρας να ακυρώσει την παράσταση «Cock», που από κοινού με τον ΘΟΚ είχε προγραμματιστεί για την περασμένη Τετάρτη, ξεσήκωσε (δικαίως) θύελλα αντιδράσεων. Όχι μόνο από την κοινότητα ΛΟΑΤΙ αλλά από ένα ευρύ φάσμα της κοινωνίας μας. Αναμενόμενο, αφού η ουσία της παράστασης δεν έχει να κάνει με την ομοφυλοφιλία αλλά με τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου, την ελευθερία της βούλησης και την αποδοχή της διαφορετικότητας (ακόμα και αν ήταν αλλιώς βέβαια, γιατί να είναι μεμπτό;).
Προτού συνεχίσω, θέλω να σημειώσω δύο πράγματα.
Πρώτο: Το τι πραγματεύεται μια παράσταση ενδιαφέρει μόνο αυτούς που επιλέγουν να την παρακολουθήσουν. Όποιος αισθάνεται ότι θα ενοχληθεί μπορεί να κάτσει σπίτι του και εκείνοι που θα την παρακολουθήσουν μπορούν να τη χειροκροτήσουν ή να την επικρίνουν.
Δεύτερο: Κακώς εντοπίζουμε το πρόβλημα (γενικά και αόριστα) στη Σωτήρα ή και στην ευρύτερη περιοχή. Αμέσως π.χ. υπήρξε δημόσια διαφωνία με την απόφαση από το ΑΚΕΛ Σωτήρας και το ΑΚΕΛ Δερύνειας, ενώ, ομόφωνα προς τιμήν του, ο Δήμος Δερύνειας εξέφρασε την ετοιμότητα να φιλοξενήσει την παράσταση.
Η αλήθεια είναι πως ό,τι έγινε με την παράσταση «Cock» έβγαλε στην επιφάνεια σύνδρομα, τα οποία αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε ή δεν θέλουμε να παραδεχτούμε. Την άγνοια, το συντηρητισμό μας, την επιρροή που κάποιοι επιτρέπουν ακόμα, στον 21ο αιώνα, να έχει η Εκκλησία στην εξέλιξη της κοινωνίας μας.
Γιατί μας παραξενεύουν «οι ιδιαίτερες ευαισθησίες των τοπικών κοινωνιών» όταν κάποια κανάλια κατ’ επανάληψη επιτρέπουν (ή επιδιώκουν) τις απαράδεκτες ομοφοβικές δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου; Γιατί αγανακτούμε με τη στάση του Δήμου Σωτήρας όταν ο Γενικός Εισαγγελέας έχει κληθεί επανειλημμένα να εφαρμόσει τη νομοθεσία για τη ρητορική μίσους χωρίς καμιά απάντηση;
Η λογοκρισία και οι απαγορεύσεις στην τέχνη είναι πρακτικές που παραπέμπουν σε σκοτεινές εποχές. Η υπεράσπιση της παράστασης είναι καθήκον, γιατί έτσι προστατεύουμε την ελευθερία του λόγου και τη δημοκρατία, γιατί έτσι προστατεύουμε τα δικαιώματα, όχι μόνο της πλειοψηφίας, αλλά του κάθε ανθρώπου. Και όχι, δεν είναι «κυρίαρχο δικαίωμα ενός Δήμου να διαχειρίζεται όπως αυτός κρίνει ορθότερα τις υποθέσεις που τον αφορούν» όπως ισχυρίζεται η Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως. Ούτε είναι θέμα των «ιδιαίτερων ευαισθησιών των τοπικών κοινωνιών». Ούτε είναι απλώς μια υποχρέωση που έχουμε επειδή είμαστε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το πιο σημαντικό όμως, όταν προκύπτουν τέτοια θέματα, είναι η στάση της πολιτείας:
- Δεν μπορεί μια τοπική αρχή να συμβιβάζεται με το σκοταδισμό επικαλούμενη «την τήρηση της τάξης» (συνηθισμένη πρακτική σκοταδιστικών καθεστώτων).
- Δεν ξοφλά ο αρμόδιος Υπουργός Παιδείας (με χορηγία του Υπουργείου του κατασκευάστηκε το θέατρο) με μια ανάρτηση στην οποία εκφράζει απλά… τη λύπη του! Η προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων απαιτεί ξεκάθαρες θέσεις από την πολιτεία.
- Το κυβερνών κόμμα τα βόλεψε διαφορετικά. Ο ΔΗΣΥ με μια ανακοίνωση δικαιολόγησε τη λανθασμένη απόφαση του Δήμου επικαλούμενος τις «ιδιαίτερες ευαισθησίες των τοπικών κοινωνιών» και με μια δεύτερη «δεσμεύεται» να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των πρακτικών θεμάτων που επικαλείται ο Δήμος!
- Ο απόλυτος εξευτελισμός όμως είναι για εκείνους που εδώ και μέρες δεν βρήκαν τίποτα να πουν.
Η ουσία είναι αν ως κοινωνία έχουμε τη βούληση να έρθουμε σε ρήξη με τη συντήρηση. Όχι μόνο ενάντια στην ομοφοβία αλλά και ενάντια στην καταπίεση των γυναικών, το ρατσισμό, την περιθωριοποίηση των αναπήρων, την αδικία… Και η αλήθεια είναι ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας ωσότου καταστούμε μια σύγχρονη, ανοιχτόμυαλη και δημοκρατική κοινωνία.
