Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΥΠΠΕΘ) και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, συνδιοργάνωσαν ημερίδα με θέμα «ΦΥΛΟ και ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ», η οποία πραγματοποιήθηκε στις 2/12/2017 στην αίθουσα «Γαλάτεια Σαράντη» του ΥΠΠΕΘ.

Στόχος της ημερίδας υπήρξε η ανάδειξη του τομέα της εκπαίδευσης ως καίριος μηχανισμός παραγωγής γνώσης, αλλά και ως βασικός πυλώνας προαγωγής της ισότητας των φύλων, στο πλαίσιο μιας ολιστικής και διεπιστημονικής προσέγγισης.

Η Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, Φωτεινή Κούβελα, αναφέρθηκε εξ’ αρχής στη βαρύτητα που αποδίδει το έργο της ΓΓΙΦ στον τομέα της εκπαίδευσης, εκφράζοντας παράλληλα την πεποίθησή της ότι η εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντικός αρωγός στην πάταξη των έμφυλων ανισοτήτων. Σε αυτό το πλαίσιο, η κα Κούβελα τόνισε ορισμένες από τις δράσεις της ΓΓΙΦ προς αυτή την κατεύθυνση, με σημαντικότερες:

• Την υπογραφή Συμφώνου Συνεργασίας με το Υπουργείο Παιδείας, το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας, με στόχο την ευαισθητοποίηση/επιμόρφωση στελεχών και εκπαιδευτικών της Προσχολικής και της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε ζητήματα ισότητας των φύλων και έμφυλων διακρίσεων και τη μέχρι σήμερα επιμόρφωση περισσοτέρων των 300 στελεχών σε θέματα ισότητας από το ΕΚΔΔΑ

• Τη θεματική «Εκπαίδευση, Κατάρτιση, Πολιτισμός, Αθλητισμός και ΜΜΕ» ως αυτοτελή άξονας προτεραιότητας στο «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την ισότητα των Φύλων 2016-2020 της ΓΓΙΦ

• Τις συχνές επισκέψεις σχολικών τμημάτων στα γραφεία της ΓΓΙΦ καθώς και τις επισκέψεις εξειδικευμένων στελεχών της Γραμματείας σε σχολικές μονάδες για την επιμόρφωση μαθητών και μαθητριών σε θέματα έμφυλων ρόλων, στερεοτυπικών συμπεριφορών και έμφυλης βίας

• Τη συνέχιση της υλοποίησης του προγράμματος «Ευαισθητοποίησης Μαθητών/Μαθητριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα Αναπαραγωγικής και Σεξουαλικής Υγείας» από την ΓΓΙΦ, σε συνεργασία με το Γραφείο Αγωγής Υγείας του ΥΠΠΕΘ και με το Νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου»

• Την επιτυχή ολοκλήρωση τεσσάρων Πανελληνίων Μαθητικών και Φοιτητικών Διαγωνισμών γύρω από θέματα που άπτονται της ισότητας των φύλων και της εξάλειψης των έμφυλων στερεοτύπων και την προκήρυξη νέου πανελλήνιου διαγωνισμού μαθητικής δημιουργίας για τους μαθητές και τις μαθήτριες του Νηπιαγωγείου

• Τη συμμετοχή της ΓΓΙΦ στο «Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους» , το οποίο φέτος τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας

• Τη στήριξη της ΓΓΙΦ στην ένταξη του άξονα των έμφυλων ταυτοτήτων στη Θεματική Εβδομάδα, με τίτλο «Σώμα και Ταυτότητα», που υλοποιήθηκε για πρώτη φορά την περσινή σχολική χρονιά στα Γυμνάσια της χώρας

• Την ενεργό συμμετοχή της ΓΓΙΦ στις διασκέψεις του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών UNESCO

Περαιτέρω, Η Γενική Γραμματέας τόνισε την ανάγκη για:

• την κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης

• τη μελέτη, το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ανάδειξης της συντροφικότητας ανάμεσα στα φύλα, με ταυτόχρονη παραγωγή σχετικών εκπαιδευτικών πακέτων και ευρύτερου εκπαιδευτικού υλικού

• τη διαμόρφωση σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού, που θα περιλαμβάνει τη διάσταση του φύλου

• την αντιμετώπιση του Ψηφιακού Χάσματος σε όλες τις βαθμίδες και μορφές εκπαίδευσης, μέσω της παροχής κινήτρων για την αύξηση της ενασχόλησης των κοριτσιών με ΤΠΕ (Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνίας)

Επιπλέον, η κα Κούβελα δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην ανάγκη υπέρβασης όλων των εκείνων των δυσαρμονιών που καθιστούν «αόρατο» το θηλυκό γένος, όπως αυτό αποτυπώνεται στα αναλυτικά προγράμματα, στα διδακτικά εγχειρίδια, στις διδακτικές πρακτικές, στη χρήση της σεξιστικής γλώσσας, στην υποεκπροσώπηση των γυναικών εκπαιδευτικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και στα συνδικαλιστικά όργανα.

Τέλος, η Γενική Γραμματέας δήλωσε ότι: «Η διαμόρφωση ενός αξιακού συστήματος που προωθεί την έμφυλη ισότητα και τον αμοιβαίο σεβασμό δεν μπορεί παρά να διαχέεται πρωτίστως μέσα από τις εκπαιδευτικές μονάδες, γεγονός που απαιτεί τη στήριξη εκ μέρους όλων των εκπαιδευτικών και των αρμόδιων φορέων. Σε αυτό το πλαίσιο, καλούμε σύσσωμη την εκπαιδευτική κοινότητα εν γένει να λειτουργήσει ως αρωγός στη δημιουργία μιας κοινωνίας που θα ενισχύει και θα αξιοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό της, ανεξαρτήτως φύλου, με όρους αλληλεγγύης και δημοκρατίας για όλους και όλες».

Χαιρετισμός της ΓΓΙΦ στην Ημερίδα «Φύλο και Εκπαίδευση», 2/12/2017

Κυρίες και Κύριοι,

Με χαρά βρίσκομαι σήμερα ανάμεσα σε εσάς, τους και τις εκπροσώπους της εκπαιδευτικής κοινότητας, σε μία ημερίδα που με τον τίτλο της και μόνο αναγνωρίζει την πολύπλευρη και άξια διερεύνησης σχέση φύλου και εκπαίδευσης. Το σχολείο, βασικός φορέας αγωγής και παράγοντας διαμόρφωσης της αντίληψης των παιδιών για τον κόσμο, μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας ισότητας, συντροφικότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα στα φύλα. Από την άλλη πλευρά όμως, μπορεί εξίσου να συντελέσει στη διαιώνιση στερεοτυπικών αντιλήψεων που σηματοδοτούν και συντηρούν εξουσιαστικές σχέσεις.

Πλείστα στοιχεία αλλά και η πολύτιμη εκπαιδευτική εμπειρία, την οποία εσείς, οι εκπαιδευτικοί κομίζετε, αποτυπώνουν την ύπαρξη έμφυλων διαχωρισμών στο χώρο της εκπαίδευσης. Έτσι, παρατηρείται ότι η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού φοιτητικού πληθυσμού των ανθρωπιστικών επιστημών είναι γυναίκες, ενώ στις πολυτεχνικές σχολές, για παράδειγμα, το ποσοστό των γυναικών παραμένει χαμηλό, αν και έχει αυξηθεί. Αυτή η κατά φύλο επιλογή κατεύθυνσης σπουδών καταδεικνύει ότι τα παραδοσιακά έμφυλα στερεότυπα παραμένουν ισχυρά, κατευθύνουν τις μαθήτριες και τους μαθητές στην επιλογή του κλάδου σπουδών και συνεπώς συντελούν στην αναπαραγωγή της έμφυλης διάκρισης των επαγγελμάτων στην αγορά εργασίας.

Μάλιστα αυτοί οι έμφυλοι καταμερισμοί αποτελούν ένα μόνο αποτέλεσμα των διχοτομικών προσλήψεων που διαχέονται σε όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Δεν μπορώ παρά να αναφερθώ στα αναλυτικά προγράμματα, τα διδακτικά εγχειρίδια, τις διδακτικές πρακτικές, τη χρήση της γλώσσας που καθιστά συνήθως «αόρατο» το θηλυκό γένος, αλλά και την υποεκπροσώπηση των γυναικών εκπαιδευτικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στα συνδικαλιστικά όργανα, λαμβάνοντας μάλιστα υπ’όψιν τη γυναικεία αριθμητική υπεροχή στον συγκεκριμένο εργασιακό χώρο.

Είναι γεγονός ότι οι έμφυλες ανισότητες έχουν αμβλυνθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο η διασύνδεση της Ισότητας των Φύλων και της Εκπαίδευσης παραμένει ένα ζήτημα ανοιχτό και πιστεύουμε πως είναι αναγκαία και δυνατή η χάραξη μιας εκπαιδευτικής πολιτικής που θα ενισχύει την έμφυλη ισότητα, αίροντας τις οποιεσδήποτε διακρίσεις.

Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων ως αρμόδιος φορέας για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση των πολιτικών ισότητας των φύλων, και έχοντας επίγνωση του δομικού, παραγωγικού και αναπαραγωγικού, ρόλου που διαδραματίζει η εκπαίδευση στην προώθηση της έμφυλης ισότητας, έχει θέσει την εκπαίδευση ως βασικό άξονα προτεραιότητας του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΕΣΔΙΦ 2016-2020).

Βασικές επιδιώξεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων είναι:

• ο εκσυγχρονισμός του θεμελιακού ρόλου που διαδραματίζει η εκπαίδευση

• η αξιοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην καταπολέμηση των στερεοτυπικών αντιλήψεων,

• η προώθηση της ισόρροπης συμμετοχής των φύλων στην εκπαίδευση, την επιστήμη και την έρευνα,

• η ενίσχυση και αξιοποίηση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού και

• η παράλληλη εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων λόγω φύλου

Στο πλαίσιο αυτό έχουμε ήδη αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και δράσεις. Ενδεικτικά αναφέρω μερικές μόνο:

• Υπογράψαμε Σύμφωνο Συνεργασίας με το Υπουργείο Παιδείας, το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας, με στόχο την ευαισθητοποίηση / επιμόρφωση στελεχών και εκπαιδευτικών της Προσχολικής και της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε ζητήματα ισότητας των φύλων και έμφυλων διακρίσεων

• Πάνω από 300 στελέχη και εκπαιδευτικοί, γυναίκες και άνδρες, της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης επιμορφώθηκαν μέχρι σήμερα σε θέματα ισότητας και φύλου από το ΕΚΔΔΑ. Η επιμόρφωση συνεχίζεται.

• Πραγματοποιήσαμε σε συνεργασία με το Γραφείο Αγωγής Υγείας του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και με το Νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου» το «Πρόγραμμα Ευαισθητοποίησης Μαθητών/Μαθητριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα Αναπαραγωγικής και Σεξουαλικής Υγείας»

• Πραγματοποιούνται επισκέψεις σχολικών τμημάτων στη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, όπου οι μαθητές /μαθήτριες ενημερώνονται για ζητήματα που άπτονται της έννοιας της ισότητας των φύλων, ενώ αντίστοιχα έμπειρα εξειδικευμένα στελέχη της Γραμματείας επισκέπτονται σχολικές μονάδες επιμορφώνοντας μαθητές και μαθήτριες σε θέματα έμφυλων ρόλων, στερεοτυπικών συμπεριφορών και έμφυλης βίας.

• Υλοποιούμε ημερίδες ευαισθητοποίησης και επιμορφωτικά προγράμματα πανελλήνιας εμβέλειας

• Προκηρύξαμε τέσσερις Πανελλήνιους Διαγωνισμούς που αφορούν και τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα το σχολικό έτος 2015-16 ολοκληρώθηκαν δύο Πανελλήνιοι Διαγωνισμοί Δημιουργίας Αφίσας, μαθητικός και φοιτητικός με θέμα την εξάλειψη των έμφυλων στερεοτύπων, ενώ το σχολικό έτος 2016-17 συνδιοργανώθηκαν με την «Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση» δύο διαγωνισμοί ψηφιακής δημιουργίας για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Για την τρέχουσα σχολική χρονιά έχουμε προκήρυξη νέο πανελλήνιο διαγωνισμό μαθητικής δημιουργίας, αυτή τη φορά για τους μαθητές και τις μαθήτριες του Νηπιαγωγείου.

• Συμμετέχουμε ενεργά στις διασκέψεις του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών UNESCO

• Συμμετέχουμε στο « Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους» το οποίο φέτος τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας

• Στηρίξαμε την ένταξη του άξονα των έμφυλων ταυτοτήτων στη Θεματική Εβδομάδα με τίτλο “Σώμα και Ταυτότητα” που υλοποιήθηκε για πρώτη φορά την περσινή σχολική χρονιά στα Γυμνάσια της χώρας. Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων υποδέχθηκε με ικανοποίηση την ενσωμάτωση του πυλώνα του φύλου στην καινοτόμα δράση της Θεματικής Εβδομάδας, ως μια αναγνώριση της αναγκαιότητας διάχυσης της διάστασης του φύλου στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Στο πλαίσιο αυτό, αποστείλαμε στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής τεκμηριωτικό υλικό και υπήρξαμε βασικός φορέας απεύθυνσης. Στελέχη της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων αλλά και των Συμβουλευτικών Κέντρων, ως εποπτευόμενοι φορείς της ΓΓΙΦ, πραγματοποίησαν εκπαιδευτικές παρεμβάσεις από την οπτική του φύλου, με στόχο την ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση μαθητών, μαθητριών και γενικά της εκπαιδευτικής κοινότητας. Οι παρεμβάσεις αυτές είχαν τη μορφή βιωματικών εργαστηρίων ή εισηγήσεων- παρουσιάσεων και έτυχαν ιδιαίτερα θετικής ανταπόκρισης από τους μαθητές και τις μαθήτριες, που απέδειξαν ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από πλευράς τους για ενημέρωση σε θέματα που άπτονται της έννοιας του φύλου. Τέτοια ζητήματα είναι μεταξύ άλλων οι έμφυλες ταυτότητες, τα στερεότυπα, η σεξουαλική αγωγή και η έμφυλη βία, για τα οποία ελάχιστος λόγος γίνεται στο σχολείο. Ως Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων θεωρούμε πολύ σημαντική και προς τη θετική κατεύθυνση τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και πιστεύουμε ότι τέτοιες δράσεις δεν πρέπει να έχουν ευκαιριακό χαρακτήρα, αλλά να ενταχθούν οργανικά σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Κυρίες και κύριοι,

Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων επιδιώκει τη συνέχιση και περαιτέρω διεύρυνση της συνεργασίας που ήδη υπάρχει με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την εκπαιδευτική κοινότητα και έχει προβεί στην κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων προς τους αρμόδιους φορείς, που αφορούν την ένταξη της διάστασης του φύλου στην εκπαίδευση.

 

Ενδεικτικά προτείνουμε:

• Κατάρτιση ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης, με τη συνδρομή της μεγάλης εμπειρίας που διαθέτουν πλέον τα ΑΕΙ, στο πλαίσιο των οποίων αναπτύχθηκαν οι Γυναικείες Σπουδές/ Σπουδές Φύλου τα τελευταία χρόνια, αλλά και της πλούσιας σχετικής ευρωπαϊκής και διεθνούς εμπειρίας.

Το Σχέδιο περιλαμβάνει:

• εμπλουτισμό του αναλυτικού προγράμματος με την οπτική του φύλου, των σχολικών εγχειριδίων στο σύνολό τους και ανεξαρτήτως γνωστικού αντικειμένου, του λοιπού παιδαγωγικού υλικού και των λοιπών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων

• προγράμματα επιμόρφωσης-ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών αναφορικά με ζητήματα που άπτονται της ισότητας των φύλων

• ανάλογα προγράμματα επιμόρφωσης-ευαισθητοποίησης στελεχών της εκπαίδευσης (προϊσταμένων, συμβούλων κ.λ.π)

 

• Μελέτη, σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ανάδειξης της συντροφικότητας ανάμεσα στα φύλα με ταυτόχρονη παραγωγή σχετικών εκπαιδευτικών πακέτων και ευρύτερου εκπαιδευτικού υλικού. Σκοπός μας είναι να ενσωματωθεί με τον αρτιότερο επιστημονικό τρόπο το μάθημα της «σεξουαλικής εκπαίδευσης» τόσο στην πρωτοβάθμια, όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

• Διαμόρφωση σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού που θα περιλαμβάνει τη διάσταση του φύλου. Βιβλία εκπαιδευτικών με υποδείγματα έμφυλων διδακτικών παρεμβάσεων και παρεμβατικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας. Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού υλικού – και ιδιαίτερα των σχολικών εγχειριδίων – αναφορικά με τη διαμόρφωση ταυτότητας φύλου αποτελεί αντικείμενο πολυετούς έρευνας στις περισσότερες χώρες και στην Ελλάδα.

• και την αντιμετώπιση του Ψηφιακού Χάσματος σε όλες τις βαθμίδες και μορφές εκπαίδευσης μέσω παροχής κινήτρων για αύξηση ενασχόλησης κοριτσιών με ΤΠΕ(Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνίας) και σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού

Κυρίες και Κύριοι,

Κλείνοντας, επιτρέψτε μου να επισημάνω την ιδιαίτερη βαρύτητα που αποδίδει η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων στην Εκπαίδευση, όσον αφορά στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας ισότητας και σεβασμού των φύλων, απαλλαγμένης από διακρίσεις και αντιλήψεις που οδηγούν σε στερεοτυπικούς έμφυλους ρόλους. Η διαμόρφωση ενός τέτοιου αξιακού συστήματος που προωθεί την έμφυλη ισότητα δεν μπορεί παρά να περνάει μέσα από το σχολείο και να απαιτεί στήριξη από εσάς, τους εκπαιδευτικούς, άνδρες και γυναίκες, και τους αρμόδιους φορείς, από όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, την οποία καλούμε ως αρωγό στην προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινωνίας που θα ενισχύει και θα αξιοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό της, ανεξαρτήτως φύλου με όρους αλληλεγγύης και δημοκρατίας.