to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Το Ολοκαύτωμα, η μνήμη και ο φόβος

Στην περιοχή του παλιού Σιδηροδρομικού Σταθμού, σε ένα ιστορικό τοπόσημο μνήμης για τον εβραϊκό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, τέθηκαν στα τέλη του 2017 τα θεμέλια ανέγερσης του Μουσείου Ολοκαυτώματος.


Πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο συλλογικό έργο ιστορικής, κοινωνικής, πολιτικής, πολιτιστικής, και όχι μόνο, σημασίας.  Ένα όραμα που μετουσιώνεται σε πράξη, για τη διαφύλαξη και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς και παράδοσης. Ένα  ζωντανό μουσείο μνήμης, ένα σύμβολο κατά του φασισμού και του πολέμου, του φανατισμού, του αντισημιτισμού  και της μισαλλοδοξίας, αλλά και μια υπόσχεση ελευθερίας για τις επόμενες γενιές. Είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής σε όλους εκείνους που ξεριζώθηκαν, εκτοπίστηκαν, φυλακίστηκαν και εξοντώθηκαν, αλλά και σε εκείνους που επέζησαν και ξεκίνησαν μια νέα ζωή μέσα από τα συντρίμια.

Στον  μαρτυρικό αυτό τόπο  που  εκτυλίχθηκε η πιο σκοτεινή πτυχή της ιστορίας  για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, τα αποτυπώματα μνήμης παραμένουν νωπά και οι πληγές ανοιχτές. Εκεί, που για δεκαετίες δέσποζε η εικόνα εγκατάλειψης, θα ορθώνεται πλέον ένα επιβλητικό Μουσείο αντάξιο της μεγάλης ιστορίας του  εβραϊκού λαού.   Στο εξής από το σημείο αυτό  η ιστορία, το ζοφερό παρελθόν, θα συνδιαλέγεται με το παρόν και το ευοίωνο μέλλον, η μνήμη με τη λήθη και η ζωή με τον θάνατο.

  Από τη δυτική πλευρά της πόλης, εκεί που πριν από 75 χρόνια ξεκινούσαν οι συρμοί με τα σφραγισμένα ξύλινα βαγόνια του θανάτου για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Μπίργκεναου και στο Άουσβιτς, «επιβιβάστηκαν» 46.000 Θεσσαλονικείς Εβραίοι και επέστρεψαν ζωντανοί  μόλις οι 1.950. Η πολυπληθέστερη κοινότητα είχε πλέον αποδεκατιστεί, σχεδόν αφανιστεί.  Όσοι  έμειναν πίσω ή επέζησαν από τις ναζιστικές θηριωδίες  βρήκαν κατεστραμμένες και λεηλατημένες τις περιουσίες τους, τα σπίτια, τα καταστήματα, τις συναγωγές, τα σχολεία και τα νοσοκομεία, τις οικογένειές τους εκτοπισμένες και διαλυμένες, το νεκροταφείο ρημαγμένο. Γνωστά όλα αυτά, ίσως σκεφθεί κάποιος. Γιατί να τα επαναλαμβάνουμε; Μα, γιατί η σιωπηρή γνώση και επίγνωση της θηριωδίας γίνεται φόβος, που διαπερνά κάθε άνθρωπο.

 Λιγοστοί και εξουθενωμένοι, δεν υποτάχθηκαν και δεν παραδόθηκαν. Μπόρεσαν να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να διατηρήσουν ζωντανή την παρουσία τους στην πόλη. Επέζησαν με κλονισμένη την υγεία τους, χωρίς καθόλου χρήματα και βοήθεια και ξεκίνησαν την προσπάθεια ανασυγκρότησης και επανένταξης. Η ιστορία των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη, παραμένει έτσι συνεχής και  αδιάλειπτη. Ξεκινά από τα βάθη των αιώνων, ήδη από τον 3ο αιώνα π.Χ. και φθάνει μέχρι σήμερα.  Η διαδρομή τους,  η ζωή τους, η «ταραχώδης» πορεία τους  με τις έντονες διακυμάνσεις και τις αμφίρροπες σκληρές  μάχες, η άλλοτε ειρηνική κι άλλοτε ταραγμένη συνύπαρξή τους με τον υπόλοιπο πληθυσμό, η αδιαμφισβήτητη προσφορά τους στα γράμματα, στις τέχνες, στο εμπόριο, οι θρύλοι και οι παραδόσεις για τις οικογένειες τους, αποτελούν ζωντανό κομμάτι της ιστορίας. Διασώθηκε από τους ιστορικούς μελετητές, την προφορική παράδοση, αλλά και μέσα από την τέχνη.

Ο φετινός εορτασμός της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος (27 Ιανουαρίου)  αποκτά διαφορετικό νόημα για την πόλη της Θεσσαλονίκης. Χάρη στο νέο ιστορικό ορόσημο η ένοχη σιωπή  για τις γενοκτονίες του παρελθόντος γίνεται  ζωντανή φωνή διεκδίκησης και αγώνα.  Ένα χρέος εκπληρώθηκε -σε έναν βαθμό. Όσα είχαν μείνει για δεκαετίες ολόκληρες στο σκοτάδι,  πλέον φωτίζονται. Οι αφανείς ήρωες της ιστορίας που φονεύθηκαν στα στρατόπεδα του Γ’ Ράιχ δεν περιέπεσαν στην λήθη της ιστορίας. Έγιναν σύμβολα ηρωισμού ενάντια σε κάθε μορφή  ρατσιστικών διώξεων και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Η συγκεκριμένη μέρα είναι καίρια αφορμή υπενθύμισης αυτών των δεινών.

Ο νέος φορέας μνήμης, παγκόσμιου βεληνεκούς, αποτελεί έμπρακτο δείγμα του σεβασμού στην μνήμη όσων εκτελέστηκαν. Ήταν μια ιδέα πολλών αφανών ή γνωστών, όπως ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης κ. Δ. Σαλτιέλ και ο δήμαρχος κ. Γιάννης Μπουτάρης. Η κυβέρνηση την ενστερνίστηκε αμέσως και έμπρακτα. Το έργο αυτό το 2019 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και να παραδοθεί προς χρήση.  Οι μελέτες σταδιακά προχωρούν και τα χαρακτηριστικά του έχουν ευρύτερα δημοσιοποιηθεί.

Για την πόλη της Θεσσαλονίκης, για την Ευρώπη και για όλο τον πολιτισμένο κόσμο το Μουσείο του Ολοκαυτώματος θα αποτελέσει την πιο φωτεινή αχτίδα ζώσας μνήμης  ενάντια στην φρίκη του πολέμου. 

 

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)