Και οι φράχτες. Και τα κάγκελα, κάγκελα παντού. Η Ευρώπη γίνεται «φυλακή», κλείνεται στο καβούκι της, όχι για να αντιμετωπίσει, αλλά για να κλείσει απέξω την προσφυγική κρίση στην οποία έβαλε και αυτή το... χεράκι της. Και όπως έκανε τα «στραβά μάτια», αν δεν υποδαύλιζε τον εμφύλιο στη Συρία, τώρα κάνει τα στραβά μάτια και στις συνέπειές του. Εθελοτυφλεί και... στρουθοκαμηλίζει, αδύναμη να διαχειριστεί μια πρωτοφανή ανθρωπιστική καταστροφή, που δοκιμάζει την όποια συνοχή της και απειλεί κάθε έννοια ανθρωπισμού, πολιτισμού και αλληλεγγύης.
Δεν τα χωράει ανθρώπου νους όσα συμβαίνουν τους τελευταίους μήνες στη θάλασσα και στα νησιά του Αιγαίου. Εκατομμύρια άνθρωποι κατακλύζουν τα τουρκικά παράλια περιμένοντας μια ευκαιρία να ξεφύγουν από τη φρίκη του πολέμου στη Συρία. Χιλιάδες από αυτούς συνωστίζονται στα σαπιοκάραβα των δουλεμπόρων και, παίζοντας τη ζωή τους κορώνα - γράμματα, αναζητούν μια καλύτερη τύχη στην Ευρώπη. Πολλοί δεν καταφέρνουν να φτάσουν καν στην Ελλάδα. Μόνο μέσα σε δύο ημέρες αυτή την εβδομάδα δεκάδες άνθρωποι ανασύρθηκαν νεκροί, ανάμεσά τους τουλάχιστον δέκα παιδάκια, δεκάδες άλλα νοσηλεύονται και εκατοντάδες πρόσφυγες διασώθηκαν σε επτά ναυάγια δουλεμπορικών στο Αιγαίο.
Πώς να δεθεί η Μεσόγειος με σκοινιά…
Η περίπτωση του μικρού Αϊλάν, που συγκλόνισε την υφήλιο, έδωσε «πρόσωπο» στην τραγωδία και έγινε σύμβολο της κρίσης. Δυστυχώς, όμως, ο Αϊλάν και οι άλλοι Αϊλάν δεν ήταν οι μοναδικές παιδικές ψυχούλες που έσβησαν στα παγωμένα νερά του Αιγαίου. Ούτε θα είναι οι τελευταίες όσο η Ευρώπη αρνείται να ακούσει την εκκωφαντική βουή της κρίσης, όσο επιδιώκει απλά να μην την αγγίξει το πρόβλημα, όσο... δείχνει να συγκινείται αλλά να μην... κινείται και όσο αρκείται να στήνει συρματοπλέγματα στα χερσαία σύνορα των χωρών της. Γιατί τα τείχη μπορεί να ανακόπτουν προσωρινά τα κύματα των προσφύγων, όμως ποια τείχη μπορεί να υψώσει κανείς στη θάλασσα; "Πώς να... δεθεί η Μεσόγειος με σκοινιά;", που λέει και ο ποιητής. Το αποτέλεσμα είναι χιλιάδες εξαθλιωμένοι πρόσφυγες να εγκλωβίζονται στην οικονομικά εξαθλιωμένη Ελλάδα και να δημιουργείται έτσι ένα εκρηκτικό μείγμα πόνου, απόγνωσης και οργής, που, αν δεν εκτονωθεί σύντομα, θα σαρώσει και τους φράχτες και τα σύνορα. Άλλωστε, και το Τείχος του Βερολίνου ένας «φράχτης» ήταν, αλλά κατέρρευσε μέσα σε 24 ώρες, κλείνοντας παλιά και ανοίγοντας νέα κεφάλαια στην Ευρωπαϊκή Ιστορία.
Σε αντίθεση με την κοινή γνώμη, που συνταράσσεται από το δράμα των προσφύγων, οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης και η ηγεμονεύουσα Γερμανία αντιμετωπίζουν την προσφυγική κρίση περίπου όπως αντιμετώπισαν και την οικονομική. Με τις ίδιες ιδεοληψίες, τις ίδιες φοβίες και την ίδια σκληρότητα. Χωρίς όραμα, χωρίς ορίζοντες και χωρίς αλληλεγγύη. Ας δούμε τι κάνει και τι δεν κάνει η Ευρώπη:
ΠΡΩΤΟΝ: Δεν κάνει αλλά και δεν λέει τίποτε για να σταματήσει την «πηγή» του προβλήματος που προκαλεί την προσφυγική κρίση, τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Δεν κάνει σχεδόν τίποτε για να συγκρατηθούν οι προσφυγικές ροές στην Τουρκία. Και αντί να πιέσει με κάθε τρόπο την Άγκυρα να ελέγξει τα καραβάνια των προσφύγων, η Ευρώπη έχει εμπλακεί σε ένα «ανατολίτικο παζάρι» με το καθεστώς Ερντογάν για τα... αργύρια και τα ανταλλάγματα.
ΤΡΙΤΟΝ: Δεν κάνει τίποτα για να ελέγξει τη μαφία των δουλεμπόρων, οι οποίοι, με την ανοχή των επίσημων αρχών, λύνουν, δένουν και... θησαυρίζουν στοιβάζοντας εκατοντάδες πρόσφυγες στα σαπιοκάραβα του θανάτου.
ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Δεν κάνει τίποτε, εκτός από ευχές και συμπάθεια, για να δώσει ανάσες στην Ελλάδα, η οποία εν μέσω οικονομικής κρίσης, δέχεται επιπρόσθετη τρομακτική πίεση από τα κύματα των προσφύγων που κατακλύζουν τα νησιά του Αιγαίου. Και όχι μόνο δεν χαλαρώνει τα δεσμά των Μνημονίων, αλλά κάποιοι εκ των «εταίρων» χρησιμοποιούν εκβιαστικά την προσφυγική κρίση σαν μοχλό πίεσης προκειμένου να επιβάλουν ακόμα πιο σκληρά μέτρα.
ΠΕΜΠΤΟΝ: Δεν έκανε και δεν κάνει τίποτε για να διαμορφώσει μια ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου και μια κοινή προσφυγική πολιτική βασισμένη στις αρχές του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης και της αμοιβαιότητας.
Ξυπνούν... φαντάσματα από το παρελθόν
Όλα αυτά δεν τα κάνει η Ευρώπη. Όμως, είναι χειρότερα αυτά που κάνουν κυρίως κάποιες χώρες του σκληρού πυρήνα της κεντρικής Ευρώπης. Το χειρότερο όλων είναι ότι παλιοί αλλά και... νεόκοποι ευρωπαϊστές κλείνουν την Ευρώπη στα εθνικά της «καβούκια», υψώνουν τείχη και φράγματα στα σύνορά της και επιστρατεύουν τη βία για να αντιμετωπίσουν τους χιλιάδες ζωντανούς... Αϊλάν που χτυπούν την πόρτα της. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ξυπνούν φαντάσματα του παρελθόντος, ενισχύονται φοβίες και ανασύρονται ρατσιστικές θεωρίες περί φυλετικών, εθνικών και θρησκευτικών διαφορών και κινδύνων. Και ανεξαρτήτως προθέσεων, οι χώρες αυτές γίνονται θερμοκήπια όπου εκκολάπτεται το νέο αυγό του φιδιού που απειλεί να πνίξει και πάλι την Ευρώπη.
Η μετάλλαξη της Ευρώπης
Ο κίνδυνος δεν είναι θεωρητικός. Είναι εδώ και μας χτυπά την πόρτα. Φαίνεται σε χώρες όπως η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Αυστρία, όπου ενισχύονται ακροδεξιές κινήσεις και κόμματα, υπάρχει πάντα στο σταθερό προβάδισμα της ακροδεξιάς στη Γαλλία, καταγράφηκε πρόσφατα με τη νίκη των Ευρωσκεπτικιστών στην Πολωνία. Τελευταία τον νιώθει και η ίδια η Γερμανία, όπου η Άνγκελα Μέρκελ, λόγω του προσφυγικού, δέχεται μεγάλη πίεση από τα δεξιά του κόμματός της και βλέπει την πολιτική της κυριαρχία να απειλείται.
Τίποτε δεν είναι τυχαίο. Ούτε έρχεται από τον ουρανό η μετάλλαξη και η στροφή της Ευρώπης σε υπερδεξιές και ακροδεξιές κατευθύνσεις. Είναι αποτέλεσμα των κυρίαρχων πολιτικών που θόλωσαν το ευρωπαϊκό όραμα, υποβάθμισαν στο όνομα της ελευθερίας των αγορών, την ελευθερία των ανθρώπων και έβαλαν σε δεύτερη μοίρα τις αρχές της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής.
Άλλωστε -ιστορικά- η Ευρώπη, από τον Μεσαίωνα και την Ιερά Εξέταση μέχρι τον Σόιμπλε και την... ιερά τρόικα, πορευόταν μέσα από μια διαρκή σύγκρουση μεταξύ των μαύρων «φαντασμάτων» και των φωτεινών περιόδων. Που άλλοτε τη βύθιζαν στο σκοτάδι, στον φασισμό και στην αιματοχυσία και άλλοτε στην Αναγέννηση, στον Διαφωτισμό και στο κράτος πρόνοιας.
Και όταν, μετά τον Πόλεμο, οι κυρίαρχες πολιτικές ελίτ εμπνεύστηκαν ή -αν προτιμάτε- επινόησαν το όραμα της πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης, η Ευρώπη κατάφερε να μετατραπεί από πεδίο βίαιης επίλυσης των καπιταλιστικών αντιθέσεων σε πεδίο άσκησης της τέχνης των συμβιβασμών και της συνεννόησης. Αυτή η διαδικασία διακόπηκε βίαια όταν εμφανίστηκε η κρίση και όταν στο τιμόνι των κυρίαρχων κρατών της Ευρώπης βρέθηκαν οι πιο ακραίες δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού. Σταδιακά το φιλόδοξο και ελπιδοφόρο εγχείρημα της ενωμένης Ευρώπης άρχισε να θολώνει. Η Ευρώπη δεν αρέσει πια. Και όχι μόνο δεν αρέσει, αλλά δεν τη χρειάζονται καν αυτή την Ευρώπη οι λαοί και οι κοινωνίες. Και οφείλουν να την αλλάξουν. Τώρα. Αύριο θα είναι αργά.
