Η θέση των πόλων δεν είναι σταθερή

Ο βόρειος και ο νότιος γεωγραφικός πόλος είναι τα σημεία από τα οποία διέρχεται ο άξονας περιστροφής της Γης. Αντίθετα από ό,τι θα φανταζόταν κάποιος, η θέση των πόλων δεν είναι σταθερή, αλλά εξαρτάται από μεταβολές στην κατανομή της μάζας του πλανήτη.

Ακόμα, μεγάλες συγκεντρώσεις μάζας όπως οι οροσειρές είναι γνωστό ότι προκαλούν τοπικές παραμορφώσεις στο γήινο βαρυτικό πεδίο. Αντίθετα, η απώλεια μάζας σε μικρές περιοχές μιας περιστρεφόμενης σφαίρας όπως η Γη οδηγεί σε μετατόπιση του άξονα περιστροφής προς το σημείο της απώλειας.

Ο κυριότερος παράγοντας που επηρεάζει τις θέσεις των πόλων είναι η επίδραση των ωκεανών και της ατμόσφαιρας. Στην πορεία του χρόνου μεταβάλλονται διάφοροι παράγοντες, όπως η κατανομή της βροχής και του χιονιού, με αποτέλεσμα ο άξονας περιστροφής να εκτελεί μια περίπλοκη ταλάντωση, με περίοδο περίπου επτά ετών. 

Υπάρχουν όμως κι άλλες μετατοπίσεις του άξονα ανεξάρτητες από αυτή τη φυσική ταλάντωση. Από τις αρχές του περασμένου αιώνα, οι μετρήσεις στην Ανταρκτική δείχνουν ότι ο νότιος πόλος μετατοπιζόταν κατά 10 εκατοστά το χρόνο προς τα δυτικά, μια μετατόπιση που δεν σχετίζεται με την περιοδική ταλάντωση και αποδίδεται στην αναπήδηση των εδαφών που παρέμεναν συμπιεσμένα κάτω από τον πάγο κατά την τελευταία περίοδο των παγετώνων.

Μετατόπιση κατά 1,2 μέτρα

Η κατάσταση άλλαξε το 2005, όταν ο νότιος πόλος έπαψε να κινείται προς τα δυτικά και άρχισε να μετατοπίζεται προς τα ανατολικά. Η συνολική μετατόπιση από το 2005 ως σήμερα φτάνει τα 1,2 μέτρα.

Η νέα μελέτη αποδίδει αυτή την απότομη μεταβολή στην απώλεια πάγου στη Γροιλανδία και στην Ανταρκτική, αναφέρει το περιοδικό «New Scientist», το οποίο παρακολούθησε το συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Εταιρείας όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα. Η ομάδα του Ζιανλί Τσεν στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν χρησιμοποίησε δεδομένα της αποστολής GOCΕ της NASA που χαρτογραφεί το βαρυτικό πεδίο.

«Ένοχο» το λιώσιμο των πάγων

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι σημαντικότεροι παράγοντες είναι το λιώσιμο των πάγων στη Γροιλανδία, η οποία χάνει 250 γιγατόνους τον χρόνο, η τήξη των ορεινών παγετώνων, που φτάνει τους 194 γιγατόνους, και η τήξη των πάγων στην Ανταρκτική (απώλεια περίπου 180 γιγατόνων τον χρόνο).

Η μελέτη δείχνει μάλιστα να επιβεβαιώνει προηγούμενη μελέτη της ίδιας ομάδας η οποία εξέταζε την αντίστοιχη μετατόπιση στον βόρειο γεωγραφικό πόλο.

Οι ερευνητές εκτιμούν μάλιστα ότι η μετατόπιση του άξονα περιστροφής μπορεί να αποτελέσει για τους επιστήμονες έναν αξιόπιστο δείκτη της παγκόσμιας θέρμανσης.