Το ιστορικό: Όπως προκύπτει από προσχέδιο της Επιτροπής, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα την Πρωτοχρονιά, λίγο μετά την αποστολή της στα κράτη μέλη της Ε.Ε. η Κομισιόν επιδιώκει να εντάξει τις επενδύσεις σε σταθμούς φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας ως φιλικές προς το περιβάλλον, φυσικά υπό προϋποθέσεις. Oι επενδύσεις σε νέους πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής θα πρέπει να χαρακτηριστούν ως «πράσινες» με δύο προαπαιτούμενα:
Α) Αν τα πυρηνικά εργοστάσια πληρούν τα πιο πρόσφατα τεχνικά πρότυπα (πράγμα που σημαίνει ότι αυτομάτως η Γαλλία αποκτά το απόλυτο πλεονέκτημα στον τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) και το αργότερο μέχρι το 2050 υποβληθεί ειδικό σχέδιο για τη λειτουργία μονάδας διάθεσης ραδιενεργών αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας (πράγμα που σημαίνει ότι το κόστος για την αδρανοποίηση των πυρηνικών αποβλήτων κοινωνικοποιείται – αμοιβαιοποιείται, αλλά τα κέρδη μπορεί και να παραμείνουν ιδιωτικά).
Β) Οι νέες πυρηνικές εγκαταστάσεις πρέπει να λάβουν οικοδομική άδεια έως το 2045, όπως τονίζεται στο κείμενο, που δημοσιεύει το Der Spiegel.
Οι επενδύσεις σε νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο θα πρέπει επίσης να μπορούν να θεωρηθούν προσωρινά ως πράσινες υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, θα πρέπει να υπάρξουν όρια στα αέρια θερμοκηπίου που εκπέμπονται: Για εγκαταστάσεις που θα εγκριθούν μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2030, η πρόταση θα επιτρέπει μόνο έως και 100 γραμμάρια ισοδυνάμου CO2 ανά κιλοβατώρα ενέργειας.
Υποτίθεται ότι η προώθηση του σχεδίου από την Κομισιόν, έχει στόχο να δώσει τη δυνατότητα στους «επενδυτές» να στραφούν σε πιο βιώσιμες τεχνολογίες και εταιρείες και έτσι να συμβάλουν σημαντικά στην κλιματική ουδετερότητα της Ευρώπης έως το 2050.
Είχαν προηγηθεί κινήσεις προπαρασκευής σε αυτή την κατεύθυνση. Τον Οκτώβριο προηγήθηκε κοινό άρθρο στους Financial Times, δέκα υπουργών ενέργειας της ΕΕ. Ζητούσαν να ενταχθεί η πυρηνική ενέργεια στις πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και το οποίο δημοσιεύθηκε και σε μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες.
Πρόκειται για τους υπουργούς Βουλγαρίας, Κροατίας, Τσεχίας, Φινλανδίας, Γαλλίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Σλοβακίας και Σλοβενίας, οι οποίοι τόνισαν ότι η απεξάρτηση της ευρωπαϊκής οικονομίας από τους υδρογονάνθρακες προϋποθέτει «άμεση και βαθύτατη μετάβαση» σε καθαρές πηγές ενέργειας, γι’ αυτό «και είναι ανάγκη, να συμπεριληφθεί η πυρηνική ενέργεια στο ευρωπαϊκό πλαίσιο κατά της κλιματικής αλλαγής, μέχρι τα τέλη του 2021». Στην επιχειρηματολογία τους, οι 10 υπουργοί υποστηρίζουν πως:
Α) η τρέχουσα ενεργειακή κρίση της Ευρώπης αποτελεί πρόσθετο λόγο για να επανεξετάσει η Γηραιά Ήπειρος την πυρηνική ενέργεια, που «πρώτα απ’ όλα προστατεύει τους Ευρωπαίους καταναλωτές από την αστάθεια των τιμών και αυτή την ακρίβεια που αντιμετωπίζουμε τώρα με τις τιμές του φυσικού αερίου».
Β) η πυρηνική ενέργεια μπορεί να απεξαρτήσει τις ευρωπαϊκές χώρες από τους προμηθευτές τους.
Γ) επικαλούνται παράλληλα επιστημονικές έρευνες της Ε.Ε. που υποστηρίζουν πως η πυρηνική ενέργεια είναι ασφαλής.
Το θέμα της πυρηνικής ενέργειας, αποτελεί αντικείμενο διαμάχης στους κόλπους της Ε.Ε., με τη Γαλλία επικεφαλής των δέκα χωρών, να υποστηρίζει πως πρέπει να αναγνωριστεί ως καθαρή πηγή ενέργειας και τη Γερμανία μαζί με άλλες τέσσερις χώρες-μέλη (Δανία, Αυστρία, Λουξεμβούργο και Ισπανία) να εναντιώνονται, επικαλούμενες ζητήματα ασφάλειας, αλλά και το πρόβλημα της διάθεσης των ραδιενεργών αποβλήτων.
Μάλιστα. Όλοι λοιπόν νοιάζονται για το καλό μας, ως απλοί εργαζόμενοι και καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Εμάς βάζουν μπροστά.
Πίσω από την κουρτίνα
Η πραγματικότητα βέβαια είναι εντελώς διαφορετική, αν την δούμε με τα μάτια του κεφαλαίου και των ανταγωνισμών του. Η Γαλλία αυτή την στιγμή διαθέτει 58 πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που παράγουν το 78% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας και εξαιτίας αυτού, είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, και έχει το χαμηλότερο επίπεδο εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Στα 50 χρόνια λειτουργίας τους δεν έχει σημειωθεί κανένα ατύχημα, είναι πρωτοπόρος την πυρηνική τεχνολογία, την οποία μάλιστα εξάγει (πρόσφατα εγκατέστησε τέτοια μονάδα στην Φινλανδία). Επιπλέον το 60% της κοινής γνώμης στην Γαλλία τάσσεται υπέρ της χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικά σε αντίθεση με την Γερμανία. Ακόμη και το πρόγραμμα ITER παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την πολύ πιο ακίνδυνη πυρηνική σύντηξη, πραγματοποιείται στην Νότια Γαλλία.
Αν λοιπόν περάσει αυτό το σχέδιο, ανατρέπονται οι ισορροπίες εντός της ΕΕ. Η Γαλλία θα οδηγεί την κούρσα της οικονομίας στο μέλλον, και όχι η Γερμανία που, πρόσφατα έκλεισε και τον τελευταίο της σταθμό, και έχει μείνει πολύ πίσω στην τεχνολογία. Αυτό θα δώσει την δυνατότητα επανεκλογής του Μακρόν, (χαϊδεύοντας τα αφτιά των Γάλλων εθνικιστών) αλλά και την μεταφορά της πολιτικής ισχύος προς στην Γαλλία η οποία διαθέτει επίσης και ισχυρή στρατιωτική βιομηχανία και τον τέταρτο ισχυρότερο στρατό. Αυτή είναι η βαθύτερη αιτία της σφοδρής αντίδρασης της Γερμανίας. Η απώλεια οικονομικής και πολιτικής ισχύος. Η πρόταση για την χρήση του φυσικού αερίου είναι απλώς για να μετριάσει την σφοδρότητα της Γερμανικής αντίδρασης και όχι επειδή είναι πραγματικά «μεταβατικό καύσιμο».
Οι κίνδυνοι για την εργασία και την Αριστερά
Αν το σχέδιο περάσει, οι νεοφιλελεύθεροι κύκλοι θα τρίβουν τα χέρια τους. Το επόμενο βήμα θα είναι να περάσει κάτι αντίστοιχο και στον ΟΗΕ, με τροποποίηση της συνθήκης του Παρισιού. Πολλές χώρες, ακόμη και η Ιαπωνία, ενδιαφέρονται ισχυρά να επαναφέρουν την πυρηνική ενέργεια, και φυσικά να την «πρασινίσουν». Επίσης πολλές μεγάλες εταιρείες, χρηματοδοτούν τα προγράμματα πυρηνικής σύντηξης. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2045, η οικονομική εκμετάλλευση της σύντηξης θα είναι γεγονός. Λόγω του πολύ μεγάλου μεγέθους των εγκαταστάσεων σύντηξης, σε σχέση με αυτές της πυρηνικής σχάσης, μόνο κολοσσοί όπως η Google, Amazon, Microsoft, Tesla, Toyota, κλπ ή συμπράξεις μικρότερων θα μπορούν να γίνουν κάτοχοι πατέντας και να αδειοδοτηθούν. Αν συμβεί αυτό, τότε ο πλανητάρχης θα είναι το αφεντικό κάθε τέτοιας εταιρείας. Θα ελέγχουν απόλυτα της ηγεσίες των G8 και όχι μόνο.
Η Αριστερά και η οικολογία έχουν εγκλωβιστεί ανάμεσα σε τρία ναρκοπέδια:
Α) Έχουν αποδεχτεί σιωπηρά την πατέντα και τώρα δεν υπάρχει ο συσχετισμός δύναμης να την ανατρέψουν. Εκτός από το οικονομικό κόστος, και την αύξηση της πολιτικής ισχύος του κεφαλαίου, η εργασία πληρώνει με εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές, πράγμα που συνειδητοποιήσαμε ήδη με τις πατέντες για τα εμβόλια. Πλήρης απελευθέρωση από κάθε πατέντα πρέπει να είναι σύνθημα της Αριστεράς και της οικολογίας παγκόσμια. Προσωπικά θα αποδεχόμουν την ηλεκτρική ενέργεια από σύντηξη δευτερίου – τριτίου, μόνο εάν δεν υπήρχε καμία περίπτωση εμπορευματοποίησης της τεχνολογίας αυτής. Αλλά με τον υπάρχοντα συσχετισμό δεν τολμώ καν να το θέσω.
Β) Αποδέχτηκε την συζήτηση για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΜΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗ ΠΗΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. Η αιολική και η ηλιακή, περιορίζονται από τις σπάνιες γαίες, που απαιτούν οι τεχνολογίες παραγωγής και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Μέσα σε 100 χρόνια, όλα τα αποθέματα σπανίων γαιών θα εξαντληθούν. Άρα δεν θα είναι δυνατή η συντήρηση τους. Η εξοικονόμηση και η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας είναι μονόδρομος.
Γ) Αποδέχτηκε το πλαίσιο που επιβλήθηκε με την συνθήκη του Κιότο, την ενδιάμεση συμφωνία της Ντόχα και την τελική συμφωνία του Παρισιού. Υποτίθεται ότι ο στόχος είναι να μην αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη περισσότερο από 1,5 βαθμούς Κελσίου, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα έως το 2050 και 2 βαθμούς έως το 2100. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι (τουλάχιστον στην συμφωνία του Κιότο) μιλάει καθαρά για οικονομίες της αγοράς, και προσπαθεί να συμβιβάσει την εμπορευματοποίηση της ενέργειας με την «αειφόρο ανάπτυξη» και την εμπορευματοποίηση των ρύπων, μετατοπίζοντας το οικονομικό κόστος της ρύπανσης από τις αναπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Το όλο πλαίσιο είναι σε λάθος κατεύθυνση. Ενισχύει την ασυδοσία του κεφαλαίου και επιβάλλει με μαθηματική ακρίβεια την κλιματική καταστροφή. Η εκτίμηση Αριστεράς και Οικολογίας ότι, είναι στην σωστή κατεύθυνση, αλλά, πρέπει να βελτιωθεί, μόνο ως κρύο ανέκδοτο μπορεί να εκληφθεί, για όποιον κάνει τον κόπο, να διαβάσει τα 20 πρώτα άρθρα της συμφωνίας. Φαίνεται γελοίο να πληρώνει η Ελλάδα πρόστιμα και να μην πληρώνει η Γερμανία που είναι ασύλληπτα μεγαλύτερος ρυπαντής. Αλλά δεν είναι καθόλου έτσι. Οι συμφωνίες το επέβαλλαν και φυσικά αιτία είναι η πολιτική ισχύς του Βορρά έναντι του Νότου.
Φυσικά απάντηση της Αριστεράς αυτή την στιγμή δεν υπάρχει. Η οικολογική διάσταση, εξαντλείται σε κάποιες παραγράφους των προγραμμάτων και των διακηρύξεων της. Στο πρόσφατο κείμενο των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ για το 3ο του συνέδριο αυτό αλλάζει και διαπνέει όλο το πρόγραμμα. Αλλά δεν είναι αρκετές οι θέσεις και οι διακηρύξεις. Αυτή την στιγμή δεν υπάρχει ένα χειροπιαστό πολιτικό σχέδιο, που να πείθει ότι η Αριστερά μπορεί να τα επιβάλλει αυτά.
*Ο Αντώνης Βασιλείου είναι μέλος της ΟΜ Χερσονήσου, πρώην μέλος της ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ
