Το πρόβλημα βέβαια είναι χρόνιο. Όμως εδώ και μέρες σε 13 -και τώρα με την προσθήκη των φυλακών Χίου έγιναν 14- φυλακές της χώρας οι εργαζόμενοι κρατούμενοι απεργούν διεκδικώντας αιτήματα και απραγματοποίητες υποσχέσεις χρόνων.
Σε πολλές από αυτές δεν διανέμεται συσσίτιο καθόλου, γεγονός που πολύ απλά σημαίνει ότι οι κρατούμενοι δεν τρώνε εάν δεν έχουν χρήματα να αγοράσουν από τον πανάκριβο μπακάλη. Ακόμα και άρρωστοι κρατούμενοι -είχαμε παράδειγμα στη φυλακή Τρικάλων άλλωστε- δεν έχουν πρόσβαση σε φαγητό, αφού οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι ρίχνουν την ευθύνη στους απεργούντες εργαζόμενους κρατούμενους και οι διευθύνσεις των φυλακών αρνούνται να αποδεχθούν ότι η σίτιση των κρατουμένων αποτελεί υποχρέωσή τους.
Ακολουθείται και εδώ, βλέπετε, η γνωστή τακτική «διαίρει και βασίλευε»... Οι κρατούμενοι είναι άλλωστε μια κοινωνική ομάδα εύκολα χειραγωγήσιμη...
Τα αιτήματα των κρατουμένων σήμερα, λοιπόν, αφορούν την άμεση αποσυμφόρηση των φυλακών, σε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης (καθαριότητα, συσσίτιο, θέρμανση κ.λπ.), στην καθημερινή παρουσία γιατρού και την ουσιώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, που σήμερα ούτε η στοιχειώδης δεν είναι -σε περισσότερα μεροκάματα και τη διευκόλυνση μεταγωγής κρατουμένων σε αγροτικές φυλακές.
Ζητούν επίσης να μοιράζονται σε τακτική βάση είδη πρώτης ανάγκης από την κοινωνική υπηρεσία, την κατάργηση του φόρου κατανάλωσης κατά την αγορά προϊόντων από τον μπακάλη, αλλά και να μετατραπεί το όριο για την υφ' όρων απόλυση για τις ποινές κάθειρξης στα 3/7 από τα 3/5 που είναι τώρα, να αντιμετωπίζεται ως ποινή φυλάκισης αυτή που επιβάλλεται μέχρι 10 έτη ανεβάζοντας το όριο των 5 ετών, να καταργηθεί το άρθρο 108 ΠΚ και να συγχωνεύεται η νέα ποινή με την προηγούμενη.
Ως ΣΥΡΙΖΑ, η τελευταία καταγεγραμμένη επεξεργασία και κατάθεση θέσεων που διαθέτουμε για το Σωφρονιστικό (της Επιτροπής Δικαιωμάτων, όπως είχαν εγκριθεί από την Πανελλαδική Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ) είναι το 2009. Όχι ότι έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα από τότε μέσα στις φυλακές -τα ίδια είναι, που απλώς βαίνουν προς το χειρότερο, όπως άλλωστε και η έξω κοινωνία μας. Άλλωστε η φυλακή καθρέφτης της είναι...
Θεωρώ όμως πως χρειάζεται να ξαναδούμε ορισμένα σημεία και εντοπίζω αμέσως παρακάτω κάποια από αυτά, ξεκινώντας με ένα από τα σημαντικότερα κατ’ εμέ, την υποβάθμιση των αγροτικών φυλακών. Μιλάμε λοιπόν -και πολύ σωστά- για επέκταση και εφαρμογή εναλλακτικών κυρώσεων (διοικητικές ποινές, κοινωφελής εργασία κ.ά.) και εναλλακτικών τρόπων έκτισης ποινής (αγροτικές φυλακές, ημιελεύθερη διαβίωση, κοινωφελής εργασία κ.λπ.).
Ξεχνάμε όμως ή παραβλέπουμε το γεγονός ότι οι αγροτικές φυλακές της χώρας που θα μπορούσαν -εάν λειτουργούσαν σωστά και μπορούσαν να δεχτούν πολύ περισσότερους κρατούμενους- να είναι όχι μόνο διατροφικά αυτάρκεις, αλλά να προσφέρουν και στο κοινωνικό σύνολο με διάφορους τρόπους (π.χ. θα μπορούσαν να τροφοδοτούν νοσοκομεία, σχολεία κ.ά.), προσφέροντας ταυτόχρονα διέξοδο στους μέχρι τώρα έγκλειστους κρατούμενους, σήμερα φυτοζωούν για μια σειρά από αιτίες που δεν είναι του παρόντος να τις αναλύσουμε.
Αυτό που χρειάζεται επειγόντως όμως να πούμε, κατά την άποψή μου πάντα, είναι ότι οι αγροτικές φυλακές της χώρας χρειάζεται να αναβαθμιστούν, να εκσυγχρονιστούν και να μεγαλώσουν, μικραίνοντας έως και εξαφανίζοντας, εάν αυτό είναι δυνατό, τις υπόλοιπες κλειστές φυλακές του τόπου.
Ένα άλλο σημείο που θέλω να σχολιάσω και να προτείνω την αλλαγή του είναι η προφυλάκιση, η οποία προτείναμε τότε να περιοριστεί στους 12 μήνες για κάθε αδίκημα. Η προφυλάκιση θα πρέπει, αν όχι να μηδενιστεί, τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθεί στους τρεις μήνες. Σκεφτείτε μόνο ότι υπήρξαν πολλές περιπτώσεις προφυλακισμένων κρατούμενων που στο δικαστήριο αθωώθηκαν ή έφυγαν «ατιμώρητοι», απλώς επειδή το δικαστήριο δεν τολμούσε να παραδεχτεί ευθέως ότι επί 12 ή και 18 μήνες, κρατούνταν αναίτια. Αλλά και σε κάθε περίπτωση, το να είσαι προφυλακισμένος 12 και 18 ολόκληρους μήνες χωρίς να ξέρεις τι μέλλει γενέσθαι, είναι επιεικώς ένα ψυχολογικό βασανιστήριο.
Σε άλλο σημείο επίσης αναφέρουμε: "Κατάργηση εφεξής της ποινής της φυλάκισης και άμεση αποφυλάκιση όλων των εξαρτημένων ατόμων που δεν έχουν τελέσει έγκλημα βίας (π.χ. ληστεία, ανθρωποκτονία κ.λπ.)». Εδώ θεωρώ ότι χρειάζονται διευκρινίσεις σχετικά με τη διακίνηση και εμπορία μεγάλων ποσοτήτων ναρκωτικών ουσιών. Είναι πολύ λεπτό το ζήτημα...
Φυσικά ο εξαρτημένος χρήστης θα διακινήσει όποια ποσότητα βρεθεί μπροστά του προκειμένου να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα για τον εαυτό του. Όμως από την άλλη τίθεται και ένα ζήτημα ηθικό, που λέει πολύ απλά ότι «επειδή εσύ είσαι χρήστης, δεν σημαίνει πως πρέπει και μπορείς να δημιουργείς γύρω σου εξαρτημένους ανθρώπους σωρηδόν»...
Στο ίδιο κομμάτι επίσης, του εξαρτημένου κρατούμενου δηλαδή, μιλάμε -πολύ σωστά πάλι- για «δημιουργία μονάδων απεξάρτησης». Το ερώτημά μου είναι: Εντός ή εκτός των τειχών; Γιατί, αν εννοούμε εντός, δεν θα ήταν καλύτερα ο κατηγορούμενος χρήστης να έχει την ευκαιρία να πάει σε κανονική, εξωτερική δομή απεξάρτησης;
Θεωρώ πολύ καλή τη δουλειά που γίνεται με τα ελάχιστα μέσα και τις ελάχιστες δυνάμεις του ΚΕΘΕΑ μέσα στις φυλακές, ωστόσο πιστεύω ότι καθαρά για λόγους ψυχολογικούς ο χρήστης είναι καλύτερα να είναι σε μια κανονική κοινότητα και όχι σε μια της φυλακής. Η πολύ σημαντική δουλειά των προγραμμάτων απεξάρτησης μπορεί να περιοριστεί στα πλαίσια της «ελεύθερης κοινωνίας», εφόσον οι φυλακές δεν θα τη χρειάζονται πλέον.
Θα είχα πολλά ακόμα να πω, αλλά για την οικονομία του χώρου δεν θα το κάνω σε αυτό το κείμενο. Απλώς μια τελευταία παρατήρηση θα ήθελα να κάνω: Στην παρουσίαση του προγράμματός μας προεκλογικά η Σοφία Σακοράφα μίλησε για «τη συνταγματική θωράκιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και της διάκρισης των εξουσιών».
Σωστό και πάλι, αλλά θα έλεγα να προσέξουμε λίγο την πολλή «ανεξαρτησία της δικαιοσύνης»... «Η δικαιοσύνη είναι σαν τα φίδια, δαγκώνει μόνο τους ξυπόλητους» γράφει στον τοίχο ένα από τα συνθήματα αναρχικών. Και οι περισσότεροι κρατούμενοι είναι όντως ξυπόλητοι...
* Η Ελ. Ανδριοπούλου είναι υπεύθ. του τμ. Δικαιωμάτων της Ν.Ε. του ΣΥΝ Λάρισας και μέλος της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων
