to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

20:46 | 24.06.2018

Νίκος Ξυδάκης

πηγή: Αυγή

Διεθνή

Οι εκλογές στην Τουρκία ενδιαφέρουν την Ελλάδα

Καμία εκλογική αναμέτρηση στην Τουρκία, καθ’ όλη την πρόσφατη ιστορία, δεν παρακολουθείται με τέτοιο ενδιαφέρον από τις ευρωπαϊκές και τις όμορες χώρες όσο η αναμέτρηση αυτής της...


Καμία εκλογική αναμέτρηση στην Τουρκία, καθ’ όλη την πρόσφατη ιστορία, δεν παρακολουθείται με τέτοιο ενδιαφέρον από τις ευρωπαϊκές και τις όμορες χώρες όσο η αναμέτρηση αυτής της Κυριακής.

Οι λόγοι πολλοί, αλλά κυρίως δύο: ο ένας ονομάζεται Ερντογάν. Με την εκλογή αυτή επιχειρεί όχι μόνο να εδραιωθεί ως παντοδύναμος εκτελεστικός Πρόεδρος, αλλά κυρίως να μετασχηματίσει το πολίτευμα της Τουρκίας και την ιδεολογική - πολιτική της φυσιογνωμία: να κλείσει τον κύκλο του κεμαλισμού, που σφράγισε τον 20ό αιώνα της τουρκικής εθνικής ολοκλήρωσης, και να επιβάλει τον ερντογανισμό του 21ου αιώνα, ακόμη και χωρίς τον ίδιο.

Συναρτώμενος με την ερντογανική ολοκλήρωση είναι ο άλλος λόγος ενδιαφέροντος: ότι η Τουρκία θα τοποθετηθεί ως περιφερειακή δύναμη στις συνεχιζόμενες αναδιατάξεις της Μέσης Ανατολής, ως στρατηγικός παίκτης, ως σουνιτική δύναμη και ως συνδιαμορφωτής των ενεργειακών και εμπορικών δρόμων.

Είναι επίσης σημαντικό να παρακολουθούμε τις κινήσεις της Τουρκίας στην ανατολική και νοτιοανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και στα Βαλκάνια, σε σχέση με τη διαφαινόμενη επαναπόλωση Δύσης - Ανατολής, την κλιμακούμενη αντίθεση Ιράν - Ισραήλ, την πολυδιαίρεση του αραβικού κόσμου, αλλά και την εμπορική - πολιτική πίεση της κυβέρνησης Τραμπ στη Γερμανία.

Είναι άρα ζωτικής σημασίας το ενδιαφέρον της Ελλάδας για τις εξελίξεις στην Τουρκία. Και είναι εξίσου προφανής η διαρκώς επείγουσα σημασία του να παρακολουθούμε, να μελετάμε και να αναλύουμε τα τεκταινόμενα στο εσωτερικό της Τουρκίας, πολύ πέραν των εκλογών· κυρίως τους βαθείς πολιτικούς, πολιτειακούς και κοινωνικούς μετασχηματισμούς, βασιζόμενοι σε δικά μας αναλυτικά εργαλεία, από τη δική μας γεωπολιτική σκοπιά και με γνώμονα τα εθνικά μας συμφέροντα.

Η πορεία της χώρας μας εξαρτάται, υπό το πρίσμα της ασφάλειας και της σταθερότητας, πολύ πιο δραστικά από τις εξελίξεις και την περιφερειακή συμπεριφορά της Τουρκίας, ίσως πιο δραστικά και από τις εξελίξεις στην Ευρώπη. Η σύνδεσή μας στο ευρωπαϊκό ολοκλήρωμα, οικονομικά και νομισματικά, φαίνεται ότι δεν αρκεί για να αποκρούσει αποφασιστικά τις επιθετικές ή επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας, πράγμα που φάνηκε καθαρά κατά τη συνεχιζόμενη κρίση του προσφυγικού.

Λαϊκισμός και ισλάμ

Όλοι οι δυτικοί παρατηρητές, αλλά και η πλειονότητα της τουρκικής κοινής γνώμης πιστεύουν ότι εκλογές γίνονται υπό τη βαριά σκιά της απολυταρχίας μετά το αποτυχόν πραξικόπημα, αλλά και της οικονομικής αστάθειας. Οι κύριοι στόχοι του Ερντογάν, να αιφνιδιάσει και να αποδυναμώσει τους αντιπάλους του στις εκλογές, σε κάποιο βαθμό επετεύχθησαν.

Το φιλοκουρδικό ΗDP αγωνίζεται να περάσει το κατώφλι αντιπροσώπευσης του 10%, με τον προικισμένο ηγέτη του Ντεμιρτάς στη φυλακή χωρίς καν κινητό τηλέφωνο. Πολλοί πολιτικοί και βουλευτές στην Ευρώπη συμπαραστέκονται στον Ντεμιρτάς, με επικεφαλής τους Πράσινους της Γερμανίας και τον ηγέτη τους Τουρκογερμανό Οζντεμίρ, αλλά οι Κούρδοι στην Τουρκία είναι διασπασμένοι. Αν, παρά ταύτα, το ΗDP εισέλθει στη Βουλή, μπορεί να είναι ο απρόσμενος ρυθμιστής.

Το ακροδεξιό εθνικιστικό ΜΗΡ του Μπαχτσελί, συμμάχου του Ερντογάν, αδυνάτισε από την αποσκίρτηση της Μεράλ Ακσενέρ, που σχημάτισε το επίσης ακροδεξιό Iyi. Ο κίνδυνος όμως εμφανίστηκε από τους αποδυναμωμένους κεμαλιστές του CHP: ο νέος ηγέτης Μουαρέμ Ιντζέ λανσάρει ένα αναπάντεχο πρόσωπο, έναν κοσμικό λαϊκισμό που μάχεται τον λαϊκοϊσλαμιστή Ερντογάν με τα ίδια του τα όπλα.

Ο Ιντζέ υπόσχεται να επαναφέρει το κράτος δικαίου και την ελευθεροτυπία, να σταματήσει τον πόλεμο κατά των Κούρδων. Παρ' ότι κεμαλιστής, όμως, δεν προτίθεται να απαγορεύσει τη μαντίλα ούτε να κλείσει τα ισλαμικά σχολεία· αυτό ήδη δείχνει πόσο βαθιά έχει επηρεάσει ο νεοϊσλαμισμός του ερντογανικού ΑΚΡ την πολιτική σκηνή εις βάρος του κοσμικού κεμαλισμού.

Ο Ιντζέ μιλάει όπως ο πρωτοεμφανισθείς Ερντογάν, το παιδί του λαού, ενάντια στον τωρινό σουλτάνο Ερντογάν. Λέει: «Είμαι ένας από εσάς», «ο αντίπαλός μου ζει σε παλάτι και πίνει ακριβό τσάι, εγώ πίνω ίδιο τσάι με σας», «δεν φοβάμαι κανέναν, ούτε τον ισχυρότερο άνθρωπο της χώρας». Αυτό δείχνει αφενός ότι ίσως αρχίζει να δύει το άστρο της λαοφιλίας του Ερντογάν, αφετέρου, ότι ο λόγος του και η συμπεριφορά του «σουλτάνου» έχουν ήδη διαμορφώσει ένα νέο κυρίαρχο έθος στην Τουρκία: έναν σουνιτικό λαϊκισμό, που ενσωματώνει και τα εθνικιστικά τουρκικά χαρακτηριστικά.

Πάντως το 70% των ψηφοφόρων και ένας στους δύο των ψηφοφόρων του AKP θεωρούν ότι τα ΜΜΕ είναι μεροληπτικά και το 56% ότι δεν καν ελεύθερα. Επί του πεδίου των μεγάλων ΜΜΕ: μόνο δύο εφημερίδες στήριξαν τον αντιπολιτευόμενο Ιντζέ, η “Τζουμχουριέτ” και η “Σοζτζού”, ενώ από από τα τρία τηλεοπτικά δίκτυα των εκλογών του 2015 το ένα έκλεισε ως γκιουλενικό και το άλλο εξαγοράστηκε από τον φιλοερντογανικό όμιλο Ντεμιρορέν.

Τι περιμένουμε

Ακόμη κι αν δεν επικρατήσει καθαρά στις εκλογές, η νέα πολιτική κουλτούρα του Ερντογάν θα είναι κυρίαρχη την επόμενη μέρα. Ο πολιτειακός μετασχηματισμός θα ολοκληρωθεί. Όλοι σχεδόν οι αντίπαλοί του έχουν μεταλλαγεί σε ευσεβείς μουσουλμάνους, ηπιότερους ή ακραιφνείς, και όλοι πλην του ΗDP ενσωματώνουν έναν επιθετικό εθνικισμό.

Η οικονομία θα επηρεάσει σοβαρά τον μεγαλοϊδεατισμό του Ερντογάν. Η στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ είναι δύσκολη, αλλά δεν έχει τελεσιδικήσει. Με την Ευρώπη και τη Γερμανία οι δεσμοί είναι ισχυροί λόγω οικονομικής αμοιβαιότητας.

Απέναντι στην Ελλάδα θα εξακολουθήσουν να είναι απαιτητικοί και αναθωρητικοί. Τα ενεργειακά κοιτάσματα και οι δρόμοι στη ΝΑ Μεσόγειο, η Κύπρος και το Αιγαίο θα εξακολουθούν να είναι πεδία τριβών.

Erdoganomics

Ο Ερντογάν επιβλήθηκε ως λαϊκός ηγέτης υποσχόμενος στοιχειώδη ευημερία στα πολυπληθή κατώτερα στρώματα. Το 2002 στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του υπενθύμιζε ότι στην Τουρκία πουλήθηκαν 1.088 εκατομμύρια ψυγεία -ήταν ένας δείκτης ευημερίας που υποσχόταν να βελτιώσει. Το έκανε. Το 2018 πωλούνται 3 εκατ. ψυγεία.

Όμως το οικονομικό ράλι δείχνει σημεία έντονης κόπωσης και οι αναλυτές μιλούν ακόμη και για κραχ. Η διαρκής πτώση της λίρας φέτος ανάγκασε τον Ερντογάν να αυξήσει τα επιτόκια τρεις φορές σε έναν μήνα. Ο ίδιος μιλάει για συμπαιγνία ξένων δυνάμεων και ιδρύει τουρκικούς οίκους αξιολόγησης, μοιράζει προεκλογικά επιδόματα στους συνταξιούχους και παρατείνει την εξόφληση των χρεών.

Εντούτοις η ανεργία αυξάνεται διαρκώς από το 2012: μόνο ένας στους τρεις Τούρκους έχει πλήρη και μόνιμη εργασία. Και τα φτωχά στρώματα που ψηφίζουν ΑΚΡ είδαν την αγοραστική τους δύναμη να απομειώνεται κατά το ένα τέταρτο μέσα σε ένα χρόνο. Οι πλούσιοι φυγαδεύουν τα χρήματά τους στις χώρες του Κόλπου, στον Καναδά και την Αυστραλία.

* Ο Νίκος Ξυδάκης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στη Β’ Αθηνών, πρώην αν. υπουργός Εξωτερικών

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)