Πριν τρία χρόνια, πάλι εν μέσω θέρους, η Κυβέρνηση της Δεξιάς, στην αρχή της θητείας της, κατέθεσε το περίφημο νομοσχέδιο για το «επιτελικό κράτος». Τότε προειδοποιούσαμε για όλα όσα θα επακολουθούσαν. Στην ομιλία μου στην Βουλή, έλεγα προς τη Νέα Δημοκρατία: «Εγκαθιδρύετε μια νεοφιλελεύθερη – νεοθατσερική δομή και λειτουργία του κράτους, μάλιστα έντονα αστυνομοκρατικού όπως θα φανεί και το επόμενο διάστημα, και με στόχο να επιβληθούν όλα τα βασικά χαρακτηριστικά απαξίωσης του Δημοσίου σε όφελος του Ιδιωτικού και των Λίγων».
Δυστυχώς η εμπειρία της τριετίας μας επιβεβαίωσε. Στην ίδια ακριβώς πολιτική κατεύθυνση κινείται και το τελευταίο νομοσχέδιο για τα Πανεπιστήμια. Εικόνα και ομοίωση του Πανεπιστημίου και της κοινωνίας που θέλει η Δεξιά, συνεπής στην ιδεοληπτική εμμονή της ΝΔ στη νεοφιλελεύθερη πολιτική, ο τελευταίος νόμος προωθεί:
- Την απαξίωση του δημόσιου χαρακτήρα του Πανεπιστήμιου σε όφελος του Ιδιωτικού και των Λίγων.
- Τη μετατροπή του Δημόσιου Πανεπιστημίου σε μια νεοφιλελεύθερη δομή στην υπηρεσία των επιχειρηματικών ομίλων.
- Τη δημιουργία μιας δομής, με έντονα αστυνομοκρατικά χαρακτηριστικά, στον κατεξοχήν χώρο ελευθερίας και δημοκρατικών διαδικασιών.
Με τις νέες διατάξεις εγκαθιδρύεται μια ολιγαρχική δομή εξουσίας με εξω-πανεπιστημιακούς και επιχειρηματικούς παράγοντες και με ισχυρό κίνδυνο διαπλοκής. To Συμβούλιο Διοίκησης θα συγκροτείται από εσωτερικά και εξωτερικά μέλη που μπορούν και να μη διαθέτουν ακαδημαϊκή ιδιότητα. Ένα τμήμα μπορεί πλέον να καταργείται ή να συγχωνεύεται χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου, αρκεί να το επιθυμεί το Υπουργείο Παιδείας, χωρίς ίχνος διαβούλευσης. (άρθρο 5). Εν ολίγοις, η Δεξιά θίγει ολοφάνερα το αυτοδιοίκητο.
Εισάγονται στα Συμβούλια Διοίκησης εξωτερικά μέλη, ενώ προωθούνται επιχειρηματικά και βιομηχανικά διδακτορικά ακόμη και μεταπτυχιακά, επώνυμες έδρες, ίδρυση ή συμμετοχή πανεπιστημιακών στην υπηρεσία των μεγάλων ιδιωτικών εταιρειών και πολυεθνικών. Ο ιδιώτης είναι στο επίκεντρο που μπορεί να «παραγγέλνει» την έρευνα που θέλει εκείνος να διεξάγεται στα Πανεπιστήμια. Επιπλέον επιτρέπεται να παίρνει δωρεάν τις ιδέες, τις πατέντες και τις καινοτομίες του πανεπιστημίου. Αντί η έρευνα να είναι ελεύθερη να ακολουθήσει τον δρόμο της με βάση τα δικά της συμπεράσματα, υποχρεώνεται να ακολουθεί τις επιταγές και τις ανάγκες της αγοράς.
Το νέο μοντέλο που επιχειρεί να εφαρμόσει η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, που με περίσσεια πολιτικού θράσους ονομάζει «νέους ορίζοντες», αντικατοπτρίζει τη βούληση της κεντρικής εξουσίας να ελέγξει και να υποβάλλει σε σιδερένια «αστυνομοκρατούμενη» πειθαρχία τον χώρο των Πανεπιστημίων. Όσο για την αστυνομοκρατία, αξίζει να αναφερθεί μόνο το εξής: Το Εθνικό Καποδιστριακό και το Αριστοτέλειο λαμβάνουν φέτος τακτική επιχορήγηση 26,9 εκατ. €, ενώ μόνο το κόστος του εξοπλισμού ασφάλειας (π.χ. κάμερες) για τα Πανεπιστήμια υπολογίζεται συνολικά σε πάνω από 30 εκατ. Το Υπουργείο Παιδείας, αρνείται να δώσει συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημα: Πόσο στοιχίζει η αστυνόμευση στα Πανεπιστήμια (Ειδικοί Φρουροί, φύλαξη, όλο το προσωπικό και ο εξοπλισμός και η συντήρηση του) και πόσα χρήματα διατίθενται από το κράτος, στην έρευνα στα Πανεπιστήμια; Μια ειλικρινής απάντηση θα ξεκαθάριζε το τοπίο.
Η αστυνομοκρατία στην πραγματικότητα διευκολύνει την είσοδο εξω-θεσμικών παραγόντων σε ένα χώρο που θα έπρεπε να είναι άβατο για ανάλογους εξω-πανεπιστημιακούς παράγοντες. Πλέον ένοπλοι αστυνομικοί σαν να είναι μια κοινή αστυνομική επιχείρηση, θα μπαίνουν μέσα στα πανεπιστήμια χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα ο Πρύτανης και η Σύγκλητος να σταθμίζει και να αποφασίζει.
Φυσικά, είδαμε την δράση της αστυνομίας (οι φοιτητές την ένιωσαν στα σώματά τους) στην προσπάθεια τάχα μου του πρύτανη του ΑΠΘ, για την δημιουργία βιβλιοθήκης. Κόπτεται η ΝΔ υποτίθεται για τις βιβλιοθήκες των Πανεπιστημίων, αλλά στο νομοσχέδιο η συγκρότηση των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών δεν περιλαμβάνεται υποχρεωτικά στις οργανωτικές μονάδες του Πανεπιστημίου. Η μόνη αναφορά σε πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες γίνεται στο άρθρο 223 του προσχεδίου νόμου όπου δίνεται η δυνατότητα να καθοριστούν «οι κανόνες οργάνωσης και λειτουργίας των βιβλιοθηκών» στον Εσωτερικό Κανονισμό του κάθε πανεπιστημίου».
Με πρωτοστάτη τον κ. Μητσοτάκη που μίλησε για σχέδιο νόμου που «επιτέλους τα πτυχία θα αποκτήσουν αξία», η Δεξιά καλλιεργεί σκόπιμα την αντίληψη ότι δήθεν τα πτυχία των δημόσιων Πανεπιστημίων μας δεν έχουν αξία. Με αυτά τα πτυχία όμως διαπρέπουν οι Έλληνες στο εξωτερικό και μας κάνουν υπερήφανους.
Δεν είναι λοιπόν τα πτυχία, είναι η ίδια η αγορά που έχει το πρόβλημα. Και το κύρος των πτυχίων υπονομεύεται από το παρόν νομοσχέδιο. Τι δεν μας λέει η ΝΔ; Ότι οι Έλληνες που διαπρέπουν στο εξωτερικό είναι απόφοιτοι του ΕΚΠΑ, του Αριστοτέλειου, του Πολυτεχνείου, του Παντείου. Όσοι διαφημίζουν την Ελλάδα στο εξωτερικό είναι απόφοιτοι των δημόσιων πανεπιστημίων της χώρας.
Ο ακαδημαϊκός χώρος πρέπει να είναι χώρος ελεύθερης διακίνησης των ιδεών και οχυρό αντίστασης απέναντι στην κατευθυνόμενη έρευνα και απέναντι σε κάθε απόπειρα πολιτικής χειραγώγησης. Χώρος απρόσκοπτης πρόσβασης της νεολαίας στις κατακτήσεις του ανθρώπινου μυαλού και όχι πεδίο για να κλείνουν οι πόρτες σε όσα παιδιά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, όπως προτείνει η ΝΔ. Και ο δρόμος που ανοίγει η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είναι δυστυχώς απελπιστικά σκοτεινός.
Η Κυβέρνηση προχώρησε μόνη της στην ψήφιση. Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξης Τσίπρας από το βήμα της Ολομέλειας έθεσε το διακύβευμα: «η δική μας δέσμευση είναι να θέσουμε στην κρίση του ελληνικού λαού, στην εκλογική αναμέτρηση, όποτε και αν στηθούν κάλπες, την κατάργηση αυτού του νομοσχεδίου». Με άλλα λόγια, είναι δέσμευσή μας να καταργήσουμε κάθε προσπάθεια κατάλυσης του αυτοδιοίκητου και της ακαδημαϊκότητας, και τη μετάλλαξη του δημόσιου Πανεπιστημίου σε Πανεπιστημιακή Ανώνυμη Εταιρία. Για εμάς είναι καθαρό: Αυτός ο κατήφορος δεν θα κρατήσει πολύ. Ένας τέτοιος αντι-δημοκρατικός, αντι-επιστημονικός νόμος πολύ απλά θα καταργηθεί από ένα μέτωπο συστράτευσης προοδευτικών, δημοκρατικών, κοινωνικών δυνάμεων και από την Κυβέρνηση που με βασική συνιστώσα τον ΣΥΡΙΖΑ έρχεται να εκφράσει τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Όσο κι αν προσπαθεί ο κ. Μητσοτάκης και η Δεξιά να το καθυστερήσει, η ώρα αυτή δεν θα αργήσει!
* Ο Νίκος Ηγουμενίδης είναι Βουλευτής Ηρακλείου ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Νέα Κρήτη», Σάββατο 16 Ιουλίου 2022
