Ο ΟΑΕΔ έχει εισέλθει το τελευταίο διάστημα σε μια φάση εντατικής αναδιοργάνωσης σε όλα τα επίπεδα, με πολλαπλούς στόχους. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ο ριζικός ανασχεδιασμός των προγραμμάτων απασχόλησης για τους ανέργους, η διευκόλυνση των νέων στη μετάβαση από την εκπαίδευση στην απασχόληση, η παροχή νέων υπηρεσιών υποστήριξης των ανέργων στην προσπάθεια εργασιακής τους ένταξης (επαγγελματική καθοδήγηση, συμβουλευτική αναζήτησης εργασίας και επιχειρηματικότητας κ.λπ.) και η ανάπτυξη νέων σχέσεων με τις επιχειρήσεις, με σκοπό την ταχύτερη και διατηρήσιμη απορρόφηση της ανεργίας.
Η σχέση του ΟΑΕΔ με τις επιχειρήσεις έχει διαμορφωθεί εδώ και δεκαετίες κυρίως μέσα από τα προγράμματα επιχορήγησης προσλήψεων ανέργων στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Στα προγράμματα αυτά συμμετείχαν κυρίως μικρές επιχειρήσεις, που ήξεραν εκ των προτέρων αυτούς που ήθελαν να απασχολήσουν και περίμεναν πότε θα ανοίξει το πρόγραμμα του ΟΑΕΔ για να τις χρηματοδοτήσει. Αρκούσε ο άνεργος να έχει εγγραφεί στο μητρώο του ΟΑΕΔ για μία μέρα για να είναι επιλέξιμος. Αυτή η σχέση μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ΟΑΕΔ μπορεί μεν να διευκόλυνε τις πρώτες να χρηματοδοτούν με κρατικά έξοδα αυτούς που είχαν προεπιλέξει ή τις ασφαλιστικές εισφορές συγγενών τους, που θα δούλευαν ούτως ή άλλως στην επιχείρηση και χωρίς την επιχορήγηση, αλλά η καθαρή επίπτωση των προγραμμάτων στην απασχόληση ήταν ασήμαντη. Οι επιχειρήσεις δεν αύξαναν τις προσλήψεις τους λόγω του προγράμματος, αλλά αξιοποιούσαν το πρόγραμμα αφού είχαν προαποφασίσει ούτως ή άλλως να προσλάβουν. Από την άλλη πλευρά, δεν ανακοίνωναν τις υπόλοιπες κενές θέσεις στον ΟΑΕΔ, προτιμώντας να κάνουν προσλήψεις μέσω γνωστών, αγγελιών, διαγωνισμών, γραφείων συμβούλων επιχειρήσεων, εταιρειών προσωρινής εργασίας ή ιδιωτικών γραφείων εύρεσης εργασίας. Αλλά και ο ΟΑΕΔ δεν διέθετε ούτε το προσωπικό που θα είχε μόνιμη σχέση με τις επιχειρήσεις για να συλλέγει κενές θέσεις εργασίας, ούτε τους μηχανισμούς υπόδειξης ανέργων από το μητρώο του σύμφωνα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, αδυνατούσε συνολικά να προσφέρει στους ανέργους του μητρώου του ευκαιρίες εργασίας και στις επιχειρήσεις κατάλληλους προς πρόσληψη υποψήφιους, δηλαδή να επιτελέσει τις βασικές λειτουργίες όλων των σύγχρονων Δημόσιων Οργανισμών και Υπηρεσιών Απασχόλησης στην Ευρώπη και αλλού.
Η παραπάνω αδυναμία μπορεί να μην έγινε αισθητή στο ζενίθ της κρίσης, όταν ο Οργανισμός κυρίως ενίσχυε τις επιχειρήσεις για να διατηρήσουν θέσεις εργασίας σε μια οικονομία που βούλιαζε στην ύφεση. Σήμερα όμως, που η οικονομία βρίσκεται στο σημείο εκείνο καμπής πριν εισέλθει σε ανοδική τροχιά, ενώ η απασχόληση αυξάνεται σταθερά, έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου για μια ριζική τομή με το παρελθόν, προκειμένου ο ΟΑΕΔ να κερδίσει την αξιοπιστία του απέναντι στο ένα και πλέον εκατομμύριο ανέργους, παρέχοντάς τους ουσιαστική στήριξη και προοπτική εργασιακής ένταξης, γυρίζοντας σελίδα και μπαίνοντας σε μια νέα φάση της ιστορικής του διαδρομής ως ο μοναδικός δημόσιος θεσμός προώθησης της απασχόλησης.
Η ριζική τομή του ΟΑΕΔ με το παρελθόν του δεν μπορεί να γίνει χωρίς την αλλαγή της σχέσης του με τις επιχειρήσεις, προκειμένου να εκπληρώνει τον ρόλο του απέναντι στους ανέργους, και χωρίς τη διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου συνεργασίας με τις εργοδοτικές οργανώσεις που εκπροσωπούνται στο Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού. Η ριζική τομή δεν είναι ευσεβής πόθος ή φράση κενή περιεχομένου, αλλά μια συνειδητή προσπάθεια εισαγωγής πολυάριθμων και ουσιαστικών αλλαγών σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων και λειτουργιών του ΟΑΕΔ, που συντελείται τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο ενός συνεκτικού σχεδίου αναδιοργάνωσης του επιχειρησιακού του μοντέλου και μπήκε στη φάση υλοποίησης στην αρχή του 2016.
Για την αλλαγή της σχέσης με τις επιχειρήσεις, ο ΟΑΕΔ οργανώνει μεθοδικά την ανάπτυξη και την παροχή νέων υπηρεσιών προς τις τελευταίες. Οι επιχειρήσεις, ως πιστοποιημένοι χρήστες, ήδη έχουν ηλεκτρονική πρόσβαση και άρα μπορούν να επιλέγουν υποψηφίους για πρόσληψη μέσα από τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων αναζητούντων εργασία που υπάρχει στη χώρα, το μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ. Επίσης, σύντομα, όλα τα 118 Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης (ΚΠΑ) θα διαθέτουν εργασιακούς συμβούλους εργοδοτών, των οποίων το έργο θα είναι η παροχή εξειδικευμένης πληροφόρησης στις επιχειρήσεις για τις παροχές και τα προγράμματα του Οργανισμού και η ενεργητική προσέγγισή τους με στόχο την αύξηση των δηλούμενων κενών θέσεων εργασίας και των προσφερόμενων θέσεων μαθητείας. Οι κενές θέσεις εργασίας θα είναι προσβάσιμες σε όλους τους εγγεγραμμένους ανέργους που είναι πιστοποιημένοι χρήστες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών στη διαδικτυακή πύλη του Οργανισμού. Τέλος, ο ΟΑΕΔ έχει δημιουργήσει Μονάδα Μεγάλων Εργοδοτών με στόχο την προσέγγιση μεγάλων επιχειρήσεων που προσφέρουν μεγαλύτερο αριθμό θέσεων εργασίας και την αναμόρφωση των κριτηρίων υπόδειξης ανέργων για την κάλυψη αναγκών πρόσληψης.
Από την άλλη πλευρά, τα νέα προγράμματα του ΟΑΕΔ επιδότησης νέων θέσεων εργασίας ή απασχόλησης πρακτικά ασκούμενων σε ιδιωτικές επιχειρήσεις υποχρεώνουν τις τελευταίες είτε να επιλέγουν οι ίδιες από το μητρώο εγγεγραμμένων ανέργων είτε να προσλαμβάνουν τους υποδεικνυόμενους από τους εργασιακούς συμβούλους του Οργανισμού, βέβαια με ευελιξία ως προς την τελική επιλογή. Τα παραπάνω εγκαινιάζουν μια νέα σχέση με τις επιχειρήσεις.
Ως προς το νέο μοντέλο συνεργασίας με τους επιχειρηματικούς φορείς, αυτό έχει δρομολογηθεί από τη Διοίκηση του ΟΑΕΔ και τους προέδρους των τριτοβάθμιων εργοδοτικών οργανώσεων. Περιλαμβάνει τον από κοινού σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων που χρηματοδοτεί ο Οργανισμός (ήδη ετοιμάζεται ένα πρόγραμμα επιχειρηματικότητας για τους νέους), τη συμβολή των επιχειρηματικών φορέων στην προσπάθεια αύξησης των κενών θέσεων εργασίας που δηλώνονται στη διαδικτυακή πύλη του ΟΑΕΔ (εκκρεμεί) και τη συστηματική συνεργασία στο πλαίσιο της γενικευμένης εφαρμογής του θεσμού της μαθητείας (αύξηση των θέσεων πρακτικής άσκησης, προσδιορισμός των αναγκών για επαγγελματικές ειδικότητες σε τοπικό επίπεδο) από τη νέα σχολική χρονιά (εκκρεμεί). Σημειωτέον ότι ο ΟΑΕΔ είναι πλέον επιφορτισμένος με τη συγκέντρωση των θέσεων μαθητείας τόσο για τους σπουδαστές των επαγγελματικών του σχολών (ΕΠΑΣ Μαθητείας) και των δημοσίων ΙΕΚ, όσο και για τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ που θα επιλέξουν να φοιτήσουν στη μεταλυκειακή τάξη ειδίκευσης-μαθητείας.
Η αλλαγή της σχέσης με τις επιχειρήσεις και το νέο μοντέλο συνεργασίας καλούνται να υπηρετήσουν τρεις βασικούς στόχους: Την ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου του ΟΑΕΔ στη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης εργασίας, τη στόχευση των ενεργητικών προγραμμάτων απασχόλησης στις πιο ευάλωτες κατηγορίες ανέργων απέναντι στη μακροχρόνια ανεργία και την παροχή ευκαιριών απασχόλησης στους εγγεγραμμένους στο μητρώο ανέργους από τους εργασιακούς συμβούλους του ΟΑΕΔ, στο πλαίσιο της παροχής εξατομικευμένης υποστήριξης. Από την επίτευξη των παραπάνω στόχων θα εξαρτηθεί εάν ο ΟΑΕΔ θα κερδίσει το στοίχημα της εμπιστοσύνης στα μάτια των ανέργων και της αξιοπιστίας στα μάτια των επιχειρήσεων και εάν θα καταξιώσει τον νέο του θεσμικό ρόλο στα μάτια της κοινωνίας.
* Η Μ. Καραμεσίνη είναι πρόεδρος και διοικήτρια του ΟΑΕΔ
