“Μετά από μερικές μόνον αράδες, ο Σωκράτης παρομοιάζει με παρασκεύασμα (drogue) (φάρμακον) τα γραπτά κείμενα που έφερε μαζί του ο Φαίδρος. Αυτό το φάρμακον, αυτό το “γιατρικό”, αυτό το φίλτρο, ίαμα και δηλητήριο συνάμα, εισάγεται στο σώμα του λόγου (discours) μαζί με όλη την αμφισημία του”. Το χαρακτηριστικό αυτό απόσπασμα περιλαμβάνεται στο περίφημο κείμενο του Ζακ Ντεριντά, Πλάτωνος Φαρμακεία, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα και σε μετάφραση του Χρ. Λάζου (σελ. 74). Στο απόσπασμα αυτό, ο Ντεριντά υποδεικνύει, σε ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης, το πώς η έννοια του φαρμάκου, και εντέλει κάθε έννοια και κάθε κείμενο, φέρει στο ίδιο το εσωτερικό του τη “διαφωρά”. Έτσι λοιπόν, διαβάζοντας τον Πλάτωνα, ο Ντεριντά σημειώνει πως η ίδια η έννοια του φαρμάκου περικλείει στο εσωτερικό της και τη θεραπεία αλλά, την ίδια στιγμή, και το φαρμάκι, δηλαδή μια πιθανή αιτία της αρρώστιας. 

Γράφοντας για τον Ντεριντά, ο Αριστείδης Μπαλτάς επισημαίνει πως “αν το έργο του όντως παρέχει κάποια κλειδιά ανάγνωσης και λογοτεχνικών κειμένων, αυτό συμβαίνει μόνο γιατί ο τρόπος με τον οποίον το έργο αυτό προσεγγίζει τη σύγχρονη φιλοσοφία και τη φιλοσοφική παράδοση υποχρεώνει το ίδιο να θεματοποιήσει φιλοσοφικά τις στοιχειώδεις «πράξεις» της γλώσσας, δηλαδή την ομιλία, τη γραφή και την ανάγνωση” (Αρ. Μπαλτάς, Φιλοξενώντας τον Ζακ Ντεριντά… Στο περιθώριο επιστήμης και πολιτικής, Εκκρεμές, 1999, σελ 16). Στο ίδιο πλαίσιο, δηλαδή σε αυτό της ανίχνευσης των βασικών ιδιοτήτων του λόγου, ο Μπαλτάς σημειώνει: “Η “differance”, δηλαδή αυτό το μόνιμο “διαφέρω — παρέλκω” ως προς τον ίδιο μου τον εαυτό, συνιστά τη θεμελιώδη «δομή — μη δομή» του νοήματος και της συνείδησης και εγκατοικεί στον πυρήνα του οποιουδήποτε “πράγματος” παρουσιάζεται ως άμεσο, αδιαμεσολάβητο, συν-παρόν με τον εαυτό του, ακόμη και αν αυτό αφορά τις φαινομενικά εξωγλωσσικές δομές και περιοχές του συνειδητού και του ασυνειδήτου”. Και προσθέτει: “Η ύπαρξη της «differance» αποκαλύπτει ως ψευδαίσθηση την αυτο-παρουσία του νοήματος και της συνείδησης ενώ ταυτόχρονα δείχνει ότι η ψευδαίσθηση αυτή είναι αποτέλεσμα της απώθησης —μέσα στο πλαίσιο του λογοκεντρισμού— των διαφορικών «δομών» της συνείδησης και του νοήματος που είναι ακριβώς η “differance”” (σελ. 22-23).

Παρακάτω, αναφερόμενος στην αποδόμηση ως στρατηγική ανάγνωσης, ο Μπαλτάς επισημαίνει: “Ως μέθοδος ανάγνωσης, αυτή αναζητά μέσα στο κείμενο που διαβάζει τις αντιμαχόμενες σημασιοδοτήσεις, οι οποίες, κατά την αντίληψη του Ντεριντά, ενυπάρχουν έτσι κι αλλιώς σ’ αυτό, επιδιώκοντας να δείξει έμπρακτα τη φενάκη του ισχυρισμού ότι είναι δυνατό να υπάρξει κείμενο νοηματικά μονοσήμαντο ή έστω υπό την κυριαρχία ενός συγκεκριμένου τρόπου σημασιοδότησης επί των αφηρημένα δυνατών άλλων”.

Πώς σχετίζεται η "διαφωρά", η αποδόμηση, το φάρμακο που είναι και φαρμάκι με την κρίση της πανδημίας και την τακτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη ως προς τη δημόσια και την ιδιωτική υγεία; Ας τα δούμε βήμα το βήμα. Με ανακοίνωση που είχε εκδώσει τον Απρίλιο του 2020, κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας, και λίγες μέρες μετά τη συνάντηση ου διοικητικού συμβουλίου της με τον πρωθυπουργό, Κυρ. Μητσοτάκη, η Πανελλήνια Ένωση Ιδιωτικών Κλινικών ξεκαθάρισε πως οι κλίνες που έχει πρόθεση να διαθέσει στο σύστημα υγείας δεν αφορούν ασθενείς με κορωνοϊό: “[…] θέτει στην διάθεση της Κυβερνήσεως το σύνολο των 8.000 νοσηλευτικών κλινών, για τη νοσηλεία ασθενών μη πασχόντων από COVID-19, για την αποσυμφόρηση των νοσοκομείων του ΕΣΥ”.

Τούτες τις μέρες, που το δεύτερο κύμα της πανδημίας βρίσκεται στην κορύφωσή του και οι αντοχές του ΕΣΥ είναι εδώ και αρκετές εβδομάδες στα όρια τους, η κυβέρνηση εξακολουθεί να μην προχωρά στην επιστράτευση των ιδιωτικών νοσοκομείων για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Αντιθέτως, η όποια συμμετοχή της στην πανδημία, μετά από τις σχετικές συμφωνίες αφορά ασθενείς με κορωνοϊό, οι οποίο όμως παρουσιάζουν γενικά καλή κλινική εικόνα: “Τι ζητάτε εδώ για ασθενείς με covid οι οποίοι θα πηγαίνουν στα ιδιωτικά νοσοκομεία, τα ελάχιστα, τα δύο μικρά που ανοίξατε; Καλό επίπεδο συνείδησης, αλλιώς δεν τους παίρνουν. Να είναι απύρετοι, αλλιώς δεν τους παίρνουν. Να είναι αιμοδυναμικά σταθεροί, χωρίς τη χρήση αγγειοσυσπαστικών ή ινοτρόπων, αλλιώς δεν τους παίρνουν. Να έχουν ικανοποιητική οξυγόνωση, αλλιώς δεν τους παίρνουν. Να έχουν ακτινογραφία θώρακος, αλλιώς δεν τους παίρνουν” (απόσπασμα από την ομιλία του Αλ. Τσίπρα στη Βουλή, 12/3/2021).

Υπενθυμίζεται πως, όταν τον περασμένο Νοέμβριο τα δημόσια νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης έφτασαν στα όρια τους και η κυβέρνηση ζήτησε τη συνδρομή των ιδιωτικών κλινικών, οι ιδιοκτήτες των τελευταίων αρνήθηκαν. Η αιτιολόγηση, δε, της άρνησης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ιδιωτικών Κλινικών, Γρηγόρης Σαραφιανός, είχε δηλώσει πως “το σκεπτικό είναι ότι δεν θέλουμε να μεταδώσουμε τη νόσο στους ασθενείς που νοσηλεύουμε, τόσο σε δικούς μας όσο και σε αυτούς που πήραμε πριν από δύο εβδομάδες από κρατικά νοσοκομεία, με άλλες παθήσεις”, ανέφερε, προσθέτοντας στις ιδιωτικές κλινικές οι μονάδες είναι ενιαίες και δεν μπορεί να γίνει διαχωρισμός”. Σύμφωνα με τον κ. Σαραφιανό, οι κλινικάρχες πρότειναν να πάρουν ασθενείς non-covid και από νοσοκομεία όμορων νομών, της Κατερίνης, της Βέροιας και του Κιλκίς.

Τι συμπέρασμα μπορεί να βγει από τα παραπάνω, σύμφωνα πάντα με τις θεωρητικές παραδοχές του Ζ. Ντεριντά; Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία σχετικά με το ότι η πανδημία αποτελεί το βασικό θέμα της επικαιρότητας, παγκοσμίως, εδώ και έναν χρόνο. Πρόκειται για μια κρίση που δοκιμάζει τα όρια, τις αντοχές αλλά ακόμα και ορισμένες παραδοχές που τις τελευταίες δεκαετίες είχαν τείνει να πάρουν τη μορφή των αυτονόητων, λόγω της κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού. Στη μάχη της πανδημίας, το δημόσιο σύστημα υγείας αναδείχτηκε στον αδιαφιλονίκητο πρωταγωνιστή, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Το γεγονός αυτό θέτει την έννοια των δημόσιων αγαθών ξανά στο προσκήνιο. Μέσα σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη, αφού ο πλανήτης είχε να δοκιμαστεί από συνθήκες πανδημίας περίπου 100 χρόνια, η δημόσια υγεία και οι άνθρωποι της -γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό- ρίχτηκαν στη μάχη και τα κατάφεραν.

Η εξέλιξη αυτή θέτει αντικειμενικά την ιδιωτική πρωτοβουλία στον κλάδο της υγείας στο περιθώριο. Εφόσον ο covid-19 συνιστά τον υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο για τη δημόσια υγεία αλλά και το πρώτο θέμα της επικαιρότητας εδώ κι έναν χρόνο και οι ιδιώτες επιμένουν να μένουν εκτός της μάχης αυτής, με την προστασία της κυβέρνησης, αυτομάτως τίθενται στο επίκεντρο της κριτικής.

Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με τον Ντεριντά, η “προστασία” από τον “κίνδυνο” του κορωνοϊού δεν είναι μονοσήμαντη. Πώς μπορεί κάποιος να επιζητά “προστασία” για το ίδιο του το επαγγελματικό αντικείμενο; Για ποιο λόγο επιζητά την “ελευθερία” από μια συγκεκριμένη ασθένεια; Τι σημαίνει τελικά “προστασία’ στο συγκεκριμένο πλαίσιο; Ο ιδιωτικός τομέας μένει προστατευμένος από τον κορωνοϊό, φοβούμενος προφανώς τους μαζικούς θανάτους που δυνητικά μπορούν να πλήξουν το κύρος του. Το οποίο, ωστόσο, ως “συμπλήρωμα” και, άρα, “αναπλήρωμα” κατά τον Ντεριντά πάντα, έχει και την παρακάτω πρόταση: Ο ιδιωτικός τομέας μένει μακρυά από τη βασική πρόκληση της εποχής. Συνεπώς, ο ιδιωτικός τομέας, είναι ανίκανος να αντιμετωπίσει αυτή τη σοβαρή πρόκληση. Άρα, είναι εντέλει ανίκανος να αντιμετωπίσει τη σοβαρότερη κρίση της περιόδου, που τον αφορά άμεσα.

 

Με βάση τα παραπάνω, το κύρος του ιδιωτικού τομέα έχει κλονιστεί συθέμελα. Αν λάβει κανείς υπόψη και τη συμπληρωματική διατύπωση του κ. Σαραφιανού, ότι δηλαδή ο λόγος που δεν επιθυμούσαν να αναλάβουν ασθενείς με κορωνοϊό είχε να κάνει με την αδυναμία τους να περιφρουρήσουν τη διασπορά εντός των κλινικών τους, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνα για τον ιδιωτικό τομέα. Κι αυτό γιατί η “προστασία” από τον “κίνδυνο”, όταν αφορά τα βασικά χαρακτηριστικά του ίδιου του αντικειμένου που υποτίθεται ότι καλείσαι να αντιμετωπίσεις, και μάλιστα με σοβαρό οικονομικό αντίτιμο, μετατρέπεται η ίδια σε κίνδυνο. Είναι σαν να κληθεί κάποιος ποδοσφαιριστής να παίξει στον τελικό του πρωταθλήματος και να δηλώσει κώλυμα λόγω… κινδύνου.

Τα παραπάνω κλονίζουν ταυτόχρονα και το βασικό ιδεολόγημα που βρίσκεται στον πυρήνα του προγράμματος της κυβέρνησης και του κόμματος του Κυρ. Μητσοτάκη, που δεν είναι άλλο από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Βγαλμένη απευθείας από τα αντισοβιετικά ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν στον δυτικό κόσμο, η ΝΔ πολιτεύτηκε με το “ευαγγέλιο” της δήθεν ανωτερότητας της ιδιωτικής πρωτοβουλίας έναντι του δημοσίου σε όλους τους τομείς και κάτω από όλες τις συνθήκες. Όμως, στην κρίσιμη στιγμή, η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν μπήκε καν στο γήπεδο να παίξει. Το “φάρμακο” covif-free μετατράπηκε σε φαρμάκι που θέτει το εξής ερώτημα:Για ποιο λόγο να υπάρχει η ιδιωτική πρωτοβουλία στην υγεία όταν δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε συνθήκες κρίσης;