“Εμείς οι Έλληνες έχουμε άλλωστε επιβιώσει ως
έθνος, όχι επειδή μας χάριζε κάποιος επιδόματα, αλλά γιατί μετά από τις
κρίσεις και τις καταστροφές, σηκωνόμαστε και πάλι όρθιοι με τις δικές
μας δυνάμεις και ικανότητες”.

Μέσα σε 3 γραμμές, ο υφυπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης, συμπύκνωσε κατά την ομιλία του στη Βουλή για τον προϋπολογισμό, την άποψη του τόσο για την οικονομική πολιτική όσο ακόμα και για την έννοια του ιστορικού χρόνου, αλλά και για την έννοια του έθνους. Ωστόσο, η συμπύκνωση αυτή δεν έχει καμία σχέση με την ίδια την ιστορία.

1. Το σχήμα του Θ. Σκυλακάκη περί “χάρης” υποννοεί πως υπάρχουν κάποιοι που παράγουν πλούτο, τον οποίο τον παίρνει το κράτος και τον δίνει σε αυτούς που δεν παράγουν. Ποιοι είναι αυτοί που παράγουν, σύμφωνα πάντα με τον Θ. Σκυλακάκη; Μα φυσικά οι επιχειρήσεις. Και ποιοι είναι αυτοί που λαμβάνουν; Κάποιοι ανάξιοι να παράγουν. Στο θεώρημα Σκυλακάκη, λοιπόν, ο πλούτος παράγεται από την επιχειρηματικότητα. Η εργασία ως έννοια και οι εργαζόμενοι ως υποκείμενα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ένας ακόμη συντελεστής παραγωγής, όχι ο παραγωγός του πλούτου. Εμφανίζεται, λοιπόν, το περίφημο υποκείμενο το οποίο διαθέτει εξαιρετικά καινοτόμες ιδέες, διαθέτει και τα μέσα παραγωγής, παράγει, πλουτίζει και… έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.

2. Ας υποθέσουμε, όμως, πως τα πράγματα είναι όντως έτσι. Πως, αν δεν υπήρχε η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν θα υπήρχε καινοτομία. Εξαιρετική ιδέα, αλλά τα γεγονότα είναι πεισματάρικα. Μια συνοπτική εικόνα για τον καθοριστικό ρόλο του κράτους στην παραγωγή τεχνολογίας αιχμής δίνει ένα πρόσφατο βιβλίο της Μαριάννας Ματσουκάτο (The Entrepreneurial State: Debunking Public vs. Private Sector Myths, Anthem Press, 2013), το οποίο μάλιστα έχει ως σημείο αναφοράς το κέντρο της καπιταλιστικής ανάπτυξης του πλανήτη, δηλαδή τις ΗΠΑ. Ένα βιβλίο το οποίο, όταν είχε κυκλοφορήσει, είχε αναγκάσει ακόμα και το Economist να αναγνωρίσει την αξία του. Αυτά όμως είναι μάλλον ψιλά γράμματα για τον κ. Σκυλακάκη.

3. Ας υποθέσουμε, προς χάριν του επιχειρήματος, ότι τα επιδόματα εμποδίζουν την ανάπτυξη. Σε ποια επιδόματα αναφέρεται ο Θ. Σκυλακάκης; Μα φυσικά στα προνοιακά. Τα υπόλοιπα είναι “χρηματοδοτικά εργαλεία” την… ανάπτυξη. Εδώ ο Θ. Σκυλακάκης ακολουθεί πιστά το περίφημο σχήμα του trickle down effect: Αν ενισχύσουμε την παραγωγή, θα ενισχυθεί συνολικά το εισόδημα. Αλήθεια, ο υφυπουργός Οικονομικών δεν έχει ακούσει ποτέ για τα Panama Papers, τις offshore, τους “φορολογικούς παραδείσους”;

4. Όσο για “εμάς τους Έλληνες”, και το πώς “σηκωθήκαμε” μετά τις καταστροφές, εδώ πράγματι η επιστήμη, ιδίως η οικονομική ιστορία, σηκώνει τα χέρια ψηλά. Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ πίσω, όπως παραδείγματος χάρη στην περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν χρειάζεται καν να ρωτήσουμε τον Θ. Σκυλακάκη για το πώς έφτασε η ανθρωπότητα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ας πάμε στην κρίση του 2008. Πώς φτάσαμε σε αυτή; Λόγω των επιδομάτων; Ποιοι πλήρωσαν για να βγούμε από αυτή;

5. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η άποψη του Θ. Σκυλακάκη είναι αυτή που είναι. Και η πολιτική της κυβέρνησης του προβλέπει την παροχή κοινωνικών επιδομάτων, παρόλο που αυτά έχουν υποστεί περικοπές. Μάλιστα, λίγες ώρες πριν την ομιλία του, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στ. Πέτσας ανακοίνωσε τη μεταφορά των χρημάτων από το πρόγραμμα ενίσχυσης του Τύπου στο επίδομα θέρμανσης. Για ποιο λόγο, λοιπόν, ο Θ. Σκυλακάκης δεν προτείνει, ως υφυπουργός, την πλήρη κατάργηση τους, εφόσον τα θεωρεί ως εμπόδια στην ανάπτυξη;