Ενα τέτοιο εγχείρημα, ουσιαστικά επικάλυπτε το γεγονός ότι οι κοινωνικές συνθήκες ήταν αυτές που συντελούσαν στη δημιουργία φαινομένων εγκληματικής βίας. Παραδείγματος χάριν στην Ιταλία, το 1887, το 57% των καταδικασθέντων για εγκλήματα ανήκε στις άπορες τάξεις. Επικάλυπτε, δηλαδή, την ερμηνεία του φαινομένου της εγκληματικότητας ως αποτελέσματος της φτώχειας και των αδιεξόδων μιας ταξικής κοινωνίας, επί τη βάσει μιας έμφυτης τάσης του εκάστοτε μυστηριώδη εγκληματία.
Η εν λόγω ερμηνεία στην ουσία αναπαρήγε ένα κλίμα φόβου απέναντι σε έναν εσωτερικό εχθρό. Αυτό ήταν, ώς έναν βαθμό, το πολιτικό διακύβευμα που οδήγησε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, χάρη στην άσκηση ενός πατριαρχικού λόγου που αναπαρήγε συνεχώς ότι η φτώχεια, η ανέχεια, η ασθένεια, ο θάνατος συνιστούσαν αποτελέσματα της ατομικής ευθύνης του «άλλου», η ύπαρξη και μόνο του οποίου προσανατολιζόταν εναντίον της δημόσιας ασφάλειας.
Το ψήφισμα, εξάλλου, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το οποίο εισήχθη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με στόχο ακριβώς την προστασία της ανθρώπινης υπόστασης, που μετατράπηκε σε στάχτη στο Αουσβιτς, συμμορφωνόταν προς το αίτημα της προστασίας εφ’ εξής της ζωής «παντός προσώπου». Παρ’ όλα αυτά, μετά το 1990, συναντάμε ξανά μια αυταρχική αναδίπλωση γύρω από τις λομπροζιανές θεωρίες.
Πρόσφατες μελέτες στη γενετική επανέρχονται στην έρευνα για την ανακάλυψη του περίφημου γονιδίου που ευθύνεται για την εγγενή ανθρώπινη εγκληματικότητα, μελετώντας ποντίκια και αναλύοντας γενετικό υλικό από το νεκρό σώμα των «εγκληματικών», εξ αυτών, επαναφέροντας τις ρατσιστικές/σεξιστικές/ταξικές/αποικιοκρατικές εξελικτικές θεωρίες του 19ου αιώνα, μέσω του γονιδίου. Οι εν λόγω έρευνες αποσκοπούν στην αναβίωση θεωριών περί «εκ φύσεως» εγκληματιών, η οποία αναπόσπαστα οδηγεί και σε μια σειρά από πολλαπλές μορφές και μεθόδους άσκησης της βιοεξουσίας.
Συνακόλουθα και πάνω σε αυτήν τη βάση, παρακολουθήσαμε τη διάδοση ψευδών πληροφοριών, με το δελτίο Τύπου του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη στις 26/5/2020, όπως ότι ο Βασίλης Δημάκης αρνήθηκε την παρακολούθηση μαθημάτων στο Πανεπιστήμιο, ότι καταδικάστηκε για ληστείες με χρήση καλάσνικοφ, ότι έκανε χρήση ναρκωτικών, ότι υπήρξε υποκινητής εξέγερσης εντός των φυλακών, χτίζοντας μια εικόνα που δεν αντιστοιχούσε στην πραγματικότητα, αλλά ανήκει στον πυρήνα της επιχειρηματολογίας μιας αυταρχικής Δημοκρατίας, που δεν μπορεί να θεμελιωθεί, παρά μόνο προσαρμόζοντας, την ερμηνεία της φτώχειας, της αδικίας, της ασθένειας, της παράνοιας στην ατομική ευθύνη.
Ετσι, λίγες βδομάδες μετά την ιστορία του Δημάκη και την αντίσταση της κοινωνίας σε αυτή τη διαχείριση, διαβάζουμε για τον Αθανάσιο Κυριαζή, τον οποίο, επίσης, οι άθλιες συνθήκες εγκλεισμού παρεμποδίζουν από την πλήρη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στην εκπαιδευτική διαδικασία στα μαθήματα του Ανοιχτού Πανεπιστημίου, στο οποίο και φοιτά.
Για ακόμη μία φορά φαίνεται ότι άνθρωποι που ήδη ασκούν τις ποινές, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, για το αδίκημα που έχουν καταδικαστεί, γίνονται θύματα μιας αυταρχικής αντίληψης που υπηρετεί την απάνθρωπη μεταχείριση και καθιστά το σύστημα απονομής δικαιοσύνης, ένα σύστημα αμιγώς τιμωρητικό.
Μια σειρά από επιστολές του Κυριαζή στη Γενική Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής παραμένουν αναπάντητες, αναδεικνύοντας έτσι μια εξουσία που συσχετίζει τον σωφρονισμό με την υιοθέτηση αυταρχικών μέτρων και αναγκάζει τον Κυριαζή να προβεί σε απεργία πείνας, αιτούμενος το συνταγματικά θεμελιωμένο δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Μόνο που η απεργία του Κυριαζή μάς θυμίζει ότι αφήνουμε τα πράγματα να εξελίσσονται εναντίον ακόμα και του προφανούς, όπως ότι η άρνηση στην εκπαίδευση συνιστά κατάφωρη παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, καθώς και μιας Δημοκρατίας που μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στοχεύει όχι στο να εκδικείται, αλλά να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Σε μια Δημοκρατία στην οποία «Παν πρόσωπον [...] εάν κρατείται κανονικώς κατόπιν καταδίκης υπό αρμοδίου δικαστηρίου», έχει το αναφαίρετο δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην ίδια Δημοκρατία εντοπίζεται τελικά η ανάδυση μιας αυταρχικής αντιμετώπισης και ερμηνείας της ίδιας της ανθρώπινης ζωής και αυτό είναι ένα φαινόμενο που μας αφορά όλους, όλες και όλα.
*Μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης (ΕΚΠΑ)
