Ο Ζελένσκι εξελέγη με συντριπτικό ποσοστό το 2019 υποσχόμενος διάλογο με τη Μόσχα και τους αυτονομιστές του Ντονμπάς και πρόοδο στις Συμφωνίες του Μινσκ. Έλαβε τα μεγαλύτερα ποσοστά στις πλέον ρωσόφιλες περιοχές. Μετεκλογικά δεν ακολούθησε αυτόν τον δρόμο. Αποτελεί ερώτημα κατά πόσο ήταν δική του επιλογή. Οι κινήσεις του το διάστημα πριν από την εισβολή ήταν κινήσεις αποτροπής, too little too late. Και θα είχε ενδιαφέρον το περιεχόμενο του τηλεφωνήματος με Μπάιντεν στις 27/1, που «δεν πήγε καλά» κατά το CNN.
Οι αμερικανικές προβλέψεις για ρωσική εισβολή μπορεί να πήραν τη μορφή ημερομηνιών, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν το περιθώριο κινήσεων της Μόσχας και κυρίως να προσδέσουν την Ευρώπη, ωστόσο οι Αμερικανοί έλεγαν την αλήθεια. Η ρωσική επέμβαση ήταν προδιαγεγραμμένη. Τώρα ή αργότερα.
Αν υπήρχε δυνατότητα αποτροπής, που είναι κι αυτό ερώτημα, προϋπέθετε κάποια κίνηση εφαρμογής του Μινσκ ή αντιμετώπισης των ανησυχιών ασφάλειας της Μόσχας, όπως άλλωστε υποστήριζε από χρόνια ο Κίσινγκερ. Δεν έγινε τίποτα. Ούτε η γκάφα Μπάιντεν για το ενδεχόμενο «μικρής εισβολής» έδειχνε αποφασιστικότητα αποτροπής.
Ο λόγος που πολλοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι η Ρωσία δεν θα επέμβει στρατιωτικά ήταν η αυταπάτη ότι η Δύση στο σύνολό της είχε βασικό στόχο την αποτροπή της επέμβασης. Προτεραιότητα των ΗΠΑ ήταν η απόλυτη ρήξη των σχέσεων και η απομόνωση της Ρωσίας από την Ευρώπη, ει δυνατόν και ενεργειακά. Το πρόβλημα σε μια τέτοια εξέλιξη μεταξύ άλλων είναι ότι δεν ζημιώνεται μόνο η Ρωσία αλλά και η Ευρώπη, που είναι ο μεγάλος χαμένος των εξελίξεων, μετά βέβαια τον ουκρανικό λαό.
Συνέχεια της ίδιας αυταπάτης είναι σήμερα η αδυναμία διάκρισης ανάμεσα σε μέτρα πίεσης προς τη Μόσχα ώστε να κάνει πίσω με την πλήρη διακοπής κάθε σχέσης. Ο ενθουσιασμός από την πρωτοφανή συσπείρωση της Ε.Ε. απέναντι στη Ρωσία υποδηλώνει αμνησία και αλληθωρίζει για το τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα.
Αμνησία, γιατί η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ρωσικά σύνορα, που προηγήθηκε των σημερινών εξελίξεων, δεν ήταν ακριβώς αυτό που επιθυμούσε η Δυτική Ευρώπη (πλην Βρετανίας). Τόσο τα αίτια όσο και οι συνέπειες της όξυνσης στην Ουκρανία δεν ήταν κατά κύριο λόγο δικές της επιλογές.
Αλληθωρίζει, γιατί η απότομη συσπείρωση της Ε.Ε. γίνεται αντίθετα προς την αυτονόητη δήλωση του Γερμανού υπουργού Λίντνερ στις 25/2 ότι «οι σύμμαχοι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις συνέπειες». Πόσο συσπειρωμένη είναι μια Ευρώπη που πυροβολεί τα πόδια της μαζί με τον Πούτιν; Η «συσπειρωμένη» Ευρώπη περισσότερο μοιάζει με Ευρώπη στριμωγμένη ανάμεσα στη Ρωσία και στο ΝΑΤΟ, μια Ευρώπη που πληρώνει το μάρμαρο.
Η αγωνιώδης προσπάθεια της υπερδύναμης να αντισταθεί στην παγκόσμια υποχώρηση θα συνεχιστεί όλο και περισσότερο σε βάρος και της Ευρώπης. Ωστόσο, δεν χάνουν όλοι οι Ευρωπαίοι το ίδιο. Μέσα σε δυο μέρες από τη δήλωση Λίντνερ, η κυβέρνηση Σολτς έκανε τη μεγάλη στροφή. Θα στοιχηθεί με τη «συσπείρωση», θα «αδιαφορήσει» για τις συνέπειες (με τη στοχευμένη όμως έξοδο της Ρωσίας από το SWIFT ώστε να λαμβάνει υπόψη τα γερμανικά συμφέροντα), αλλά ταυτόχρονα ανακοίνωσε τον γενναίο επανεξοπλισμό της Γερμανίας. Οι ενθουσιώδεις οπαδοί της «συσπείρωσης» σπεύδουν να πανηγυρίσουν.
Οι επιδιώξεις της Ρωσίας δεν περιορίζονται στις ανησυχίες ασφάλειας. Η απαίτηση κυρίαρχης επιρροής σε πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες σε Κεντρική Ασία, Καύκασο και Ανατολική Ευρώπη αποτελεί δόγμα. Αν το ίδιο απαιτούν αντίστοιχα δυτικές δυνάμεις σε περιοχές και χώρες πολύ πέρα από τη γειτονιά τους, αυτό δεν καθιστά το δόγμα της Μόσχας περισσότερο «νόμιμο». Η Κίνα δεν προβάλλει μέχρι τώρα τέτοιο δόγμα (προβάλλει βέβαια άλλα), η Ινδία πάλι το προβάλλει στη γειτονιά της κ.ο.κ.
Όταν οι ΗΠΑ πάψουν να επιδιώκουν την παράλληλη ανάσχεση Ρωσίας και Κίνας, πιθανώς να δούμε τη Ρωσία πιο κοντά στις ΗΠΑ απ’ ό,τι στην Κίνα, κάτι που το τελευταίο δεκαήμερο μοιάζει αδιανόητο. Η επέκταση της Κίνας με όρους δυναμικού καπιταλισμού, αλλά με ισχυρό κρατικό συγκεντρωτισμό, ενοχλεί τις ελίτ σε ΗΠΑ, Ρωσία, Ινδία (λιγότερο στην Ευρώπη) και ασιατικούς κυρίως λαούς. Αύριο θα ενοχλήσει και άλλους.
Από την επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη μέχρι τη συσσώρευση εκρηκτικών υλών στον Ινδο-Ειρηνικό και την τωρινή ενδεχόμενη αποβολή της Ρωσίας από τη δυτική «διεθνή κοινότητα», η πορεία προδιαγράφει έναν δρόμο σύμπτυξης εναλλασσόμενων συνασπισμών μέχρι τελικής επικράτησης, ή αναμέτρησης, που μας επιστρέφει όχι στον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά 90 χρόνια πίσω. Η επιλεκτική απo-παγκοσμιοποίηση από τους χθεσινούς πρωταγωνιστές της παγκοσμιοποίησης (αλήθεια, πού είναι τώρα οι υπερασπιστές της;) είναι σύμπτωμα αδυναμίας και όχι ισχύος. Αν δεν επιβληθούν άλλες προσεγγίσεις ειρηνικής συνύπαρξης και συλλογικής ασφάλειας, όπου όλοι θα κάνουν συμβιβασμούς, ο κόσμος θα μοιάζει αύριο με υπερταχεία χωρίς μηχανοδηγό σε τρελή πορεία. Μόλις πήραμε μια μικρή γεύση από τον πρώτο μεγάλο πόλεμο εξ Ανατολών, τα αντίμετρα και τις πυρηνικές απειλές.
Η αφέλεια της αναχρονιστικής ρητορικής του δυτικού «Ελεύθερου Κόσμου» δεν είναι μεγαλύτερη από την αφέλεια θαυμασμού της μετατόπισης ισχύος σε Ανατολή και περιφέρεια. Αλλά αν η Δύση, πέραν των ασφυκτικών οικονομικών αρχιτεκτονικών, επιμείνει σε πολιτικές περικυκλώσεων, κυρώσεων, αποκλεισμών και επεμβάσεων, επειδή «βρίσκεται σε άμυνα», πραγματικά ή όχι, θα επιταχύνει την τρελή πορεία.
