O Αμερικανός πρόεδρος έκανε άνω-κάτω την ζαλισμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, με μια μόνο κίνηση. Μόλις ζήτησε την άρση της πατέντας για τα εμβόλια covid, η Γερμανίδα πρόεδρος της Κομισιόν που μέχρι μερικές μέρες πριν ήταν κάθετα αντίθετη, βρήκε την πρόταση του Τζο Μπάιντεν θετική. Αλλά στη Γερμανία, η κυβέρνηση Μέρκελ διαφώνησε, με αποτέλεσμα μια μέρα μετά η κυρία Φον Ντερ Λάιεν να αλλάξει ξανά άποψη. Και μετά παραπονιόμαστε που ο Αδωνις Γεωργιάδης λέει άλλα το πρωί και άλλα το απόγευμα.
Ο Γάλλος πρόεδρος επίσης τάχθηκε αρχικά υπέρ της πρότασης Μπαίντεν, αλλά μετά από 24 ώρες και την αρνητική στάση της Γερμανίας το γύρισε κι αυτός: «Είναι δυνατόν να δώσουμε πνευματική ιδιοκτησία σε εργαστήρια που δεν γνωρίζουν πώς να παρασκευάσουν (τα εμβόλια) και δεν θα τα παρασκευάσουν αύριο;». Γιατί δεν το είχε σκεφτεί 24 ώρες πριν, ο απόγονος του Ναπολέοντα Βοναπάρτη;
Έτσι έμεινε μόνο η Ιταλία σταθερή υπέρ της αμερικανικής πρότασης. Α ξέχασα και ο κ. Μητσοτάκης, που είχε διατυπώσει πρωτοποριακά την ιδέα ένα χρόνο πριν. Απλώς επειδή είχε περάσει καιρός, δεν το θυμόντουσαν οι ευρωβουλευτές του, που την προηγούμενη εβδομάδα ψήφισαν κατά της άρσης της πατέντας, παρέα με όλη σχεδόν την ευρωπαϊκή δεξιά και ακροδεξιά.
Απέναντι σε ένα τέτοιο σκορποχώρι, ο Μπάιντεν πέτυχε όλους τους στόχους του. Να αλλάξει την εικόνα των ΗΠΑ, μετά από δυο δεκαετίες πολέμων και μια καταστροφική τετραετία Τραμπ. Να πάρει ακόμη μεγαλύτερες αποστάσεις από τον τελευταίο, που είχε ταχθεί φανατικά κατά της ιδέας. Να ικανοποιήσει τους Αμερικανούς ακτιβιστές, στους οποίους το είχε υποσχεθεί προεκλογικά, την αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών και τη διεθνή κοινότητα, από τον γραμματέα του ΟΗΕ και τον Γκορμπατσόφ μέχρι τον Πάπα.
Οι μόνες που δυσαρέστησε είναι οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, που διαμαρτύρονται ότι πλήττεται «η καινοτομία και την επιχειρηματικότητα». Τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα χρησιμοποιούσαν 20 χρόνια πριν, με τη θεραπεία κατά του Aids, αφήνοντας να πεθαίνουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, στις χώρες που δεν είχαν χρήματα για να αγοράσουν την τότε πανάκριβη θεραπεία τους.
Το εξοργιστικό είναι ότι αυτές οι εταιρίες χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ και τις ΗΠΑ για την έρευνα και ανάπτυξη των εμβολίων κατά του covid. Παρά τις προειδοποιήσεις, είχαν υποτιμήσει την έρευνα για την απειλή των κορονοϊών, στρεφόμενες σε άλλους τομείς που θεωρούσαν πιο κερδοφόρους. Τώρα με την πανδημία τους έτυχε το λαχείο, που αγόρασε- δηλαδή χρηματοδότησε- άλλος. Και δε θέλουν να δώσουν ένα κομμάτι από τα κολοσσιαία κέρδη της λαχειοφόρου αγοράς.
Πρέπει ασφαλώς να αμείβονται οι επιστήμονες και οι εταιρείες που παράγουν κάτι πρωτοποριακό, αλλά εδώ μιλάμε για μια έκτακτη κατάσταση που αφορά την δημόσια υγεία και των πλούσιων χωρών. Γιατί αν η Ινδία, παραδείγματος χάριν, παραμείνει αβοήθητη, ένα γιγαντιαίο εργαστήριο μεταλλάξεων, η επιδημία θα επιστρέψει στη Δύση. Αλλά μήπως αυτός δεν είναι ο τρόπος για να πουλάνε νέα, δηλαδή επικαιροποιημένα, εμβόλια τα επόμενα 5-10 χρόνια;
Για αυτό ακριβώς τον λόγο, δεν στέκει το επιχείρημα των Μακρόν, Big Pharma και λοιπών συγγενών, ότι θα πάρει χρόνο για τις φαρμακευτικές βιομηχανίες από τρίτες χώρες να φτιάξουν εμβόλια, αν τους παραχωρηθεί η πατέντα. Ασφαλώς θέλει χρόνο, που όμως χρειάζεται έτσι κι αλλιώς και σήμερα, για να καλυφθεί η παγκόσμια ζήτηση. Αλλά όταν εταιρείες από την Ινδία, τη Νότια Αφρική ή την Βραζιλία τα καταφέρουν, θα πουλάνε το εμβόλιο 1 ευρώ τη δόση, όχι σχεδόν 20 που κοστίζουν σήμερα τα πιο ακριβά.
Τον πακτωλό χρημάτων δεν θέλουν να χάσουν οι Big Pharma, όπως και τη δυνατότητα τους να εκβιάζουν από τη θέση του μονοπωλίου: αυτό δεν έκανε η Pfizer, όταν ζήτησε από την Αργεντινή και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής να βάλουν για εγγύηση δημόσια περιουσία, από κτίρια μέχρι στρατιωτικές βάσεις, για να τους πουλήσει εμβόλια; Τα τελευταία χρόνια, ο άγριος πόλεμος της πατέντας και της πνευματικής ιδιοκτησίας δεν γίνεται για την προστασία των ανακαλύψεων και της προόδου, αλλά για τη γεωπολιτική επιρροή και το χρήμα.
Από αυτήν την τελευταία άποψη, η αρνητική στάση του Βερολίνου δεν αποτελεί έκπληξη, παρά απόδειξη ότι ο γερμανικός οικονομικός εθνικισμός καλά κρατεί. Όπως και στην περίπτωση της οικονομικής κρίσης του 2009, η Γερμανία κοιτάει το πορτοφόλι των εταιρειών της, των τραπεζών τότε, των φαρμακευτικών σήμερα, αδιαφορώντας για την εικόνα της στον κόσμο. Εξευτελίζοντας ακόμη και την δική της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, διασπώντας το ευρωπαϊκό μέτωπο και επιτρέποντας στον Μπαίντεν κάνει ματ στη νεοφιλελεύθερη, ζαλισμένη Ευρώπη.
