Το γεωπολιτικό θρίλερ που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας με τον καταιγισμό αποκαλύψεων για τις δραστηριότητες του αμερικανικού «Μεγάλου Αδελφού», της NSA, έχει ορατές και αόρατες πλευρές.
Στις ορατές περιλαμβάνεται το ρεσιτάλ υποκρισίας που δίνουν οι ηγεσίες των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη, προσποιούμενες τις έκπληκτες για κάτι που είναι κοινό μυστικό. Κάθε μια – Γερμανία, Κίνα, Ρωσία- προσπαθεί να αποσπάσει το μέγιστο δυνατό όφελος από τα αλλεπάλληλα ηθικο-πολιτικά πλήγματα στο γόητρο της μοναδικής υπερδύναμης.
Είναι χαρακτηριστική η προθυμία με την οποία η γερμανική ηγεσία δέχεται να «αξιοποιήσει» τη μαρτυρία του πρώην συνεργάτη της αμερικανικής NSA Έντουαρντ Σνόουντεν.
Πρόκειται κυρίως για πόλεμο εντυπώσεων. Κανείς δεν είναι αφελής ώστε να πιστέψει ότι το διεθνές θρίλερ των αμερικανικών παρακολουθήσεων θα καταλήξει σε έναν αυτοπεριορισμό των μυστικών υπηρεσιών στα απολύτως απαραίτητα για την ασφάλεια κάθε χώρας καθήκοντα.
Γιατί στην πραγματικότητα, ο ανταγωνισμός της κατασκοπίας και το παιχνίδι της ισχύος που εξυπηρετεί είναι η άλλη όψη του βαθύτατου, διεθνούς οικονομικού ανταγωνισμού με επίκεντρο την κυριαρχία, τη διαχείριση της κρίσης στην Ευρώπη και τον ρόλο της Γερμανίας.
Μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι, ενώ μαίνεται ο πόλεμος αποκαλύψεων για τις παρακολουθήσεις, η άλλη όχθη του Ατλαντικού «απάντησε» με δυο διαδοχικά πλήγματα κατά της γερμανικής πολιτικής των εμπορικών πλεονασμάτων που καθηλώνει σε καχεξία την υπόλοιπη Ευρωζώνη και ιδιαίτερα χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία. Το πρώτο πλήγμα ήρθε από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, που σε έκθεσή του υιοθέτησε πλήρως τη θεωρία ότι τελικά για την κρίση στην Ευρωζώνη ευθύνεται η γερμανική πολιτική υπερβολικής στήριξης στις εξαγωγές, υποδεικνύοντας μάλιστα μείωση του.
Το δεύτερο πλήγμα ήρθε μια μέρα μετά από τον αναπληρωτή γενικό διευθυντή του ΔΝΤ Ντέιβιντ Λίπτον που είπε ακριβώς το ίδιο: «Ένα σημαντικό μικρότερο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα ήταν χρήσιμο», δήλωσε, μιλώντας μάλιστα στο Βερολίνο, και κάλεσε τη Γερμανία να «σηκώσει το βλέμμα της στον παγκόσμιο ορίζοντα κατά τη χάραξη της πολιτικής της».
Οι παρεμβάσεις αυτές προκάλεσαν την εκνευρισμένη αντίδραση της υπηρεσιακής γερμανικής κυβέρνησης, που αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι οι πιέσεις αφορούν τελικά τις διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης και τη συνταγή που θα υιοθετήσει αυτή για την κρίση στην Ευρωζώνη.
Η Ευρωβουλή ξύπνησε…
Σ’ αυτό το παιχνίδι ισχύος όλοι αναζητούν ρόλο. Ενώ η αμερικανική ηγεσία πιέζει τη γερμανική για τήρηση του… ιμπεριαλιστικού σαβουάρ βιβρ στην οικονομία και, αντιστρόφως, η γερμανική ανταποδίδει με πιέσεις προς τις ΗΠΑ να τηρήσουν τους κανόνες της «καλής κατασκοπίας», το Ευρωκοινοβούλιο ανοίγει το κεφάλαιο τρόικα.
Η επιτροπή που συγκροτήθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο και ξεκινά τις εργασίες της την ερχόμενη εβδομάδα βάζει ψηλά τον πήχη: αναζητεί το έλλειμμα «διαφάνειας και δημοκρατικής νομιμοποίησης» στη λειτουργία της τρόικας στις χώρες πού βρίσκονται σε προγράμματα σκληρής προσαρμογής, με πρώτη την Ελλάδα.
Η όψιμη ευαισθητοποίηση, κι ενώ έχουν προηγηθεί σχεδόν τέσσερα χρόνια ανενόχλητης καταστροφικής δράσης της τρόικας, προφανώς σχετίζεται με τα ανακλαστικά αυτοσυντήρησης των μεγάλων ευρωκοινοβουλευτικών ομάδων, κεντροδεξιών και σοσιαλιστών. Καθώς απειλούνται να υποστούν μια ευρεία ήττα στις επικείμενες ευρωεκλογές από ένα ετερόκλητο ρεύμα ευρωσκεπτικισμού, αναζητούν άλλοθι στην ανάκτηση του χαμένου ρόλου του Ευρωκοινοβουλίου.
Ωστόσο, επιλέγουν ν’ ανοίξουν το καπάκι μιας χύτρα εν βρασμώ. «Πρόκειται για εξέταση, δεν πρόκειται για καταδίκη», καθησυχάζει ο επικεφαλής της έρευνας, Αυστριακός ευρωβουλευτής Ότματ Καράς, του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. «Δεν αρκεί πλέον να ζητούνται συγγνώμες. Κάποιος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τα τραγικά αυτά λάθη, για το δράμα αυτό, κάποιος πρέπει να κριθεί υπαίτιος και να αντιμετωπίσει τις συνέπειες. Δεν μπορείς να ζητάς ένα παράλογο κούρεμα και στην συνέχεια να κατηγορείς το ψαλίδι για την ζημιά», αντιτείνει ο επικεφαλής των ευρωσοσιαλιστών Μάρτιν Σουλτς σε άρθρο του στην ιταλική La Repubblica.
Ζητούνται ένοχοι
Είναι προφανείς οι αποκλίσεις στην προσέγγιση συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατών, με τους δεύτερους να φιλοδοξούν να αξιοποιήσουν την έρευνα για την τρόικα ως μοχλό πίεσης στη γερμανική ηγεσία για αλλαγές στο μίγμα οικονομικής πολιτικής. Αλλά, από ποιον θα αναζητηθούν ευθύνες, ποιος θα κριθεί υπαίτιος για τα εγκλήματα εις βάρος των μνημονιακών οικονομιών και κοινωνιών; Η Μέρκελ που ήθελε και επέβαλε το ΔΝΤ στην Ευρώπη; Το ίδιο το ΔΝΤ που υποτίθεται πως ήξερε για την αναποτελεσματικότητα της συνταγής, αλλά έκανε για δυο χρόνια την πάπια;
Η Κομισιόν και η ΕΚΤ που θυσίασαν μισθούς, συντάξεις, ασφάλιση, συστήματα Υγείας, προστασία της εργασίας για να σωθούν οι τράπεζες; Ή οι κυβερνήσεις που ανταγωνίζονταν σε εθελοδουλία υπογράφοντας κάθε παραλογισμό που απαιτούσε η τρόικα, παραβιάζοντας κάθε έννοια κρατικής κυριαρχίας και κοινοβουλευτικής τάξης; Δεν είναι σαφές πού θα ρίξει το βάρος του το Ευρωκοινοβούλιο καθώς προχωρά σε μια εκ του ασφαλούς και προσχηματική έρευνα για το πώς μπήκε η τρόικα στη ζωή μας. Η έρευνα ανοίγει τώρα, με τρεις χώρες κοντά στην υποτιθέμενη έξοδο από τα μνημόνια και την Ελλάδα σε κατάσταση απόλυτης εξαίρεσης.
Οι δύο μεγάλες ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου στην καλύτερη περίπτωση θα επιχειρήσουν να διευκολύνουν μέσω της έρευνας ένα βελούδινο διαζύγιο ΔΝΤ- Ε.Ε. Είναι μάλλον απίθανο να φτάσουν την έρευνα σε όλο το βάθος του υποβόσκοντος ευρωαμερικανικού -και κυρίως γερμανοαμερικανικού– ανταγωνισμού που διατρέχει τον σχεδόν τετραετή βίο της τρόικας στην Ευρώπη. Αλλά καθώς η έρευνα θα διεξάγεται σε συνθήκες προεκλογικής έντασης- μια και δηλωμένη πρόθεση είναι να καταλήξει σε πόρισμα πριν από τις ευρωεκλογές- κανείς δεν ξέρει τι «παπάδες» θα βγάλει. Έτσι κι αλλιώς στο ευρωατλαντικό έγκλημα που ξεκίνησε από την κρίση του 2007 και κατέληξε στην τρόικα, δεν υπάρχουν αθώοι άλλοι, εκτός από τα θύματά του, τις κοινωνίες του μνημονιακού πειράματος.
